อีกต้นแบบบริษัทอีคอมเมิร์ซยักษ์ใหญ่ ที่ทำทุกทางเพื่อให้จ่ายภาษีน้อยที่สุด สำหรับ "เทมู" (Temu) ที่ดิ้นทุกท่าเพื่อลดหย่อนหรือกดอัตราภาษีขั้นต่ำที่บริษัทต้องจ่ายให้เหลือบางเบาที่สุดหรือไม่ต้องจ่ายเลย นำมาสู่ความกังวลในหลายประเทศ รวมถึงประเทศไทยที่มีแนวโน้มว่า Temu จะขยายตัวอย่างรวดเร็ว
***ปักหมุดหมู่เกาะเคย์แมน-ไอร์แลนด์
แม้จะเป็นบริษัทสัญชาติจีน แต่บริษัทแม่ของ Temu อย่างพีดีดีโฮลดิ้งส์ (PDD Holdings) กลับจดทะเบียนอยู่ในเขตปลอดภาษี นั่นคือหมู่เกาะเคย์แมน และได้ย้ายสำนักงานใหญ่จากจีนไปที่ไอร์แลนด์แล้วเรียบร้อย ซึ่งล้วนขีดเส้นใต้สองร้อยเส้นถึงกลยุทธ์ของ Temu ในการตั้งใจลดการจ่ายภาษีอย่างจริงจัง
Temu นั้นเป็นแพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซในเครือ PDD Holdings ที่กำลังขยายตัวอย่างรวดเร็วในมากกว่า 45 ประเทศ ด้วยการตลาดที่ก้าวร้าวและราคาที่ลดกระหน่ำ นักชอปออนไลน์จำนวนมากจึงเทใจให้ Temu พานให้ระบบเศรษฐกิจในประเทศเหล่านี้มีความเสี่ยงเสียดุล ตามยอดขาย Temu ที่เพิ่มขึ้นไม่หยุด และอาจส่งผลกระทบวงกว้างทั้งในแง่การค้า การผลิต และโลจิสติกส์
เมื่อ Temu ตัวใหญ่ขึ้นและยังไม่มีแววจะเสียภาษีเพิ่ม หลายฝ่ายจึงมีความกังวล เพราะแม้ Temu จะมักอ้างว่าปฏิบัติตามกฎหมาย แต่การได้ประโยชน์จากโครงสร้างองค์กรระหว่างประเทศที่ซับซ้อน ก็ทำให้เกิดคำถามเกี่ยวกับความมุ่งมั่นของ Temu ในการจ่ายภาษีอย่างยุติธรรมในทุกประเทศที่ Temu เข้าไปทำธุรกิจ รวมถึงประเทศไทยที่มีทีท่าไม่สามารถจัดเก็บภาษีจาก Temu ได้
หากมองที่โครงสร้าง บริษัทแม่ของ Temu ซึ่งก็คือ PDD Holdings ได้วางหมากเพื่อลดการจ่ายภาษีให้เหลือน้อยที่สุด บริษัทจดทะเบียนในหมู่เกาะเคย์แมนซึ่งเป็นที่รู้จักกันว่าเป็นเขตปลอดภาษี และได้ย้ายสำนักงานใหญ่ไปที่ไอร์แลนด์ ซึ่งมีอัตราภาษีนิติบุคคลต่ำ โดยหากยกตัวอย่างประเทศออสเตรเลีย พบว่า Temu ยังไม่เคยจ่ายภาษีให้แดนออสซี่ เนื่องจากเป็นธุรกิจใหม่ และ Temu แสดงจุดยืนไม่มีกำไรเพียงพอที่จะจ่ายภาษีนิติบุคคลให้ทางการออสเตรเลียได้
เรื่องนี้โฆษกของ Temu ได้ยืนยันกับสื่อออสซี่เมื่อเมษายน 2567 ว่าบริษัทได้ปฏิบัติตามกฎหมายภาษีของออสเตรเลีย และจัดเก็บภาษีมูลค่าเพิ่มจากสินค้าที่ขายให้ผู้บริโภคชาวออสเตรเลียอย่างถูกต้องไม่มีบิดพลิ้ว
อย่างไรก็ตาม การตอบสนองของรัฐบาลนั้นเห็นได้ชัดเจน โดยรัฐบาลออสเตรเลียไม่อยู่นิ่ง แต่กำลังดำเนินการปฏิรูปเพื่อปราบปรามการหลีกเลี่ยงภาษีของบริษัทข้ามชาติ รวมถึงอัตราภาษีขั้นต่ำทั่วโลก จุดนี้หากมีการเปลี่ยนแปลง เชื่อว่าจะส่งผลที่กว้างขึ้นเกี่ยวกับบริษัทข้ามชาติและการจ่ายเงินภาษีที่เป็นธรรมยิ่งขึ้นในอนาคต
สำหรับประเทศไทย Temu ยังไม่เข้าข่ายตามกฎหมายการจดทะเบียนเป็นผู้ประกอบการที่ต้องเสียภาษีมูลค่า (VAT) เพิ่มในประเทศไทย เพราะฉะนั้นจึงไม่มีใครที่สามารถบีบให้ Temu ต้องมาจดทะเบียน VAT ได้
วันนี้ Temu จึงยังเงียบ ไม่ได้เข้าร่วมจดทะเบียนระบบภาษี ตามที่กรมสรรพากรไทยได้ติดต่อไป เพื่อแนะนำให้เข้ามาจดทะเบียนเป็นผู้เสียภาษีอย่างถูกต้องตามกฎหมายไทย ซึ่งทำให้ Temu ไม่เสียแชมป์ และยังเป็นต้นแบบบริษัทอีคอมเมิร์ซยักษ์ใหญ่ ที่ทำทุกทางเพื่อให้จ่ายภาษีน้อยที่สุดได้ต่อไป
สรุปแล้ว รัฐบาลออสเตรเลียก็ยังไม่สามารถบังคับให้ Temu มาเสียภาษีได้ เช่นเดียวกับที่รัฐบาลทั่วโลกยังต้องคิดหาทางจัดการกับบริษัทอีคอมเมิร์ซข้ามชาติที่ดูเหมือนว่าจ่ายภาษีน้อยกว่าผู้ค้าปลีกในประเทศให้ได้ ดังนั้น ทุกรัฐบาลจากหลายประเทศจึงมีการบ้านกองโตในการพยายามหาทางปิดช่องไม่ให้ Temu รวมถึงอีคอมเมิร์ซค่ายอื่นเอาแต่มุ่งแสวงหากำไรจากผู้บริโภค แต่ไม่ได้จ่ายภาษีนิติบุคคลอย่างยุติธรรมเนื่องจากได้ประโยชน์จากโครงสร้างองค์กรระหว่างประเทศที่ซับซ้อน ซึ่งใครที่ทำการบ้านชิ้นนี้เสร็จได้ก่อน ก็อาจมีเพื่อนรอลอกต่ออย่างไวก็ได้.
