รายการ “ถอนหมุดข่าว” ทาง NEWS1 โดย นพรัฐ พรวนสุข บก.ข่าวการเมืองและกระบวนการยุติธรรม เครือผู้จัดการ วันที่ 24 ส.ค.64 นำเสนอรายงานพิเศษ ปลดแอกปีศาจร้าย 24 ส.ค.64 กระท่อมพ้นเสพติด
พืชกระท่อม เป็นเสมือนสัญลักษณ์ของความล้มเหลวของไทย ที่มีเพียงหนึ่งเดียวในโลก ที่มีกฎหมาย เรื่องยาเสพติดใบกระท่อม
.
เพราะการควบคุมในต่างประเทศ สหประชาชาติ(UN) ไม่ได้มีการประกาศควบคุมพืชกระท่อมในบัญชีรายชื่อยาเสพติดหรือวัตถุออกฤทธิ์ตามอนุสัญญาระหว่างประเทศ
.
ประเทศเพื่อนบ้านกับประเทศไทย คือ ลาว เขมร มาเลเซีย อินโดนีเซีย ที่มีพืชกระท่อมเป็นพืชประจำถิ่นเช่นเดียวกับไทย พืชกระท่อมที่อยู่ในรูปของ ต้น ใบ ราก ไม่เป็นสิ่งผิดกฎหมายของประเทศเหล่านี้ และประชาชนบางกลุ่มก็นิยมบริโภคในรูปของใบสดเพื่อกระตุ้นในการทำงาน
.
มีเพียงประเทศไทยเท่านั้น ที่กำหนดให้กระท่อมเป็นสิ่งเสพติดหรือผิดกฎหมาย นอกจากนี้ ยังมี พ.ร.บ.ป่าไม้ พ.ศ. 2484 ซึ่งแก้ไขเพิ่มเติมโดย พ.ร.บ.ป่าไม้ (ฉบับที่ 5) พ.ศ.2518 ได้กำหนดให้ต้นกระท่อมเป็นพืชหวงห้าม จะตัดฟันต้องได้รับอนุญาตจากเจ้าพนักงาน ทำให้เกิดปัญหาว่าหากประชาชนมีต้นกระท่อมอยู่ในสวนหรือที่ดินก็จะไปตัดโดยพลการไม่ได้
เรียกว่าควบคุมกันซ้ำซากด้วยกฎหมายล็อคไว้ถึง 2 ฉบับ 2 ชั้นเลยทีเดียว
.
ตั้งแต่ปี 2486 จนถึงวันที่ราชกิจจานุเบกษา ได้เผยแพร่ประกาศพระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ (ฉบับที่ 8 ) พ.ศ.2564 ว่า พืชกระท่อม ไม่ใช่ยาเสพติดให้โทษ และสามารถบังคับใช้ได้ เมื่อพ้นกำหนด 90 วัน นับตั้งแต่มีการประกาศ
.
นั่นคือมีผลตั้งแต่วันที่ 24 สิงหาคม 2564 เป็นการปลดพืชกระท่อมออกจากยาเสพติดให้โทษ ทำให้ประชาชนสามารถบริโภคกระท่อมตามวิถีชาวบ้าน รวมทั้งยังซื้อหรือขายใบกระท่อมโดยไม่ผิดกฎหมาย
.
นับเป็นการสิ้นสุด 78 ปี ซึ่งประเทศไทยเป็นประเทศแรกที่ประกาศควบคุมการใช้พืชกระท่อม โดยตรา
พระราชบัญญัติพืชกระท่อม พ.ศ. 2486 ระบุห้ามปลูกและครอบครองรวมทั้งห้ามจำหน่ายและเสพใบกระท่อม
จุดเปลี่ยนสำคัญของพืชกระท่อมอยู่ในปี 2522 ที่กลายเป็นยาเสพติดร้ายแรง กระท่อมเป็นพืชเสพติดให้โทษประเภท 5 ตามพระราชบัญญัติยาเสพติดให้โทษ พ.ศ. 2522 “ผู้ใดผลิตจำหน่าย นำเข้า หรือส่งออกซึ่งยาเสพติดให้โทษในประเภท 5 ต้องระวางโทษจำคุกตั้งแต่ 2 – 5 ปี และปรับตั้งแต่ 20,000 – 150,000 บาท ครอบครองโดยมิได้รับอนุญาต ต้องระวางโทษจำคุกไม่เกิน 5 ปี หรือปรับไม่เกิน 100,000 บาท หรือทั้งจำทั้งปรับ
.
สำหรับประเภทที่ 5 ยาเสพติดให้โทษคือ กัญชา พืชกระท่อม พืชฝิ่น ทุกส่วนของพืชกัญชา ทุกส่วนของพืชกระท่อม และพืชเห็ดขี้ควาย
.
ความล้าหลังของกฏหมายไทยเกี่ยวกับพืชกระท่อมหรือใบกระท่อมที่ถูกตีตราให้เป็นยาเสพติดต้องห้าม ได้มาตื่นตัวขึ้นเมื่อปี 2559
.
เมื่อมหาวิทยาลัยชิบะและมหาวิทยาลัยโจไซ แห่งญี่ปุ่น ได้ทำการวิจัยเพื่อต่อยอดการใช้สารมิตราจีนายน์ ( Mitragynine) ในใบกระท่อมเพื่อมาใช้ประโยชน์ทางยาในรูปแบบต่างๆ และได้จดสิทธิบัตรไว้ ทั้งตัวสารและกระบวนการผลิตสารกลุ่มดังกล่าว
.
จนทำให้เกิดกระแสข่าวประเทศญี่ปุ่นขอสิทธิบัตรระหว่างประเทศ (PCT) นำสารบางอย่างที่ได้จากใบกระท่อมไปใช้ ทั้งที่เป็นพืชมีถิ่นกำเนิดในไทยและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
.
นำไปสู่คำถามว่า หากไทยจะปลดล็อคใบกระท่อมออกจากบัญชียาเสพติด มาใช้ทางการแพทย์ในอนาคตจะทำได้จริงหรือ?
หลังจากนั้นก็มีความพยายามในทุกฝ่ายที่จะปลดล็อคให้พืชกระท่อมหลุดออกจากบัญชียาเสพติด และใช้เวลาถึง 5 ปีเต็มจึงสำเร็จในปัจจุบันนี้
.
หากว่าไปแล้ว กฏหมายในหลายข้อของไทยที่เกี่ยวกับยาเสพติดนั้นค่อนข้างล้าหลังและไม่สอดคล้องกับสภาวะความเป็นของสังคมทั้งในระดับท้องถิ่น ระดับชาติ และระดับโลก
.
ทั้งที่ว่ากันที่จริงแล้ว เหตุผลที่แท้จริงของการออก พ.ร.บ.พืชกระท่อม พ.ศ. ๒๔๘๖ เนื่องจากฝิ่นที่รัฐเป็นผู้ผูกขาดผลิตฝิ่นสุก ฝิ่นดิบ มีราคาแพง ทำให้คนหันมาสูบกระท่อมแทนฝิ่น
ดังนั้น จึงเห็นได้ว่าแท้ที่จริงการตรา พ.ร.บ.พืชกระท่อม พ.ศ. ๒๔๘๖ และใช้สืบเนื่องมาจนทุกวันนี้มีเหตุผลและหลักการทางการค้าทางภาษีของรัฐ หาใช่เพราะเหตุที่พืชกระท่อมเป็นพืชเสพติดเองไม่
รัฐบาลไทยก็ยังใช้พืชกระท่อมเป็นปีศาจร้ายในฐานะยาเสพติดอย่างมิยอมปล่อยวางมาทุกยุคสมัย ในรอบทศวรรษล่าสุดก็มีการกระพือโหมกระท่อมสูตร 4X100 ทำให้ภาพพจน์ของกระท่อมดูแย่ลงไปในอีกมิติหนึ่งในฐานะยาเสพติดให้โทษ
ในความเป็นจริงหากเอามาตรฐานขององค์การอนามัยโลก พืชกระท่อม ไม่อยู่ในข่ายของการเป็นยาเสพติดที่จะต้องควบคุม คือ1. เมื่อไม่ได้เสพแล้วก่อให้เกิดอาการขาดยา 2. มีประโยชน์ทางการแพทย์น้อยหรือไม่มีเลย 3. ก่อให้เกิดปัญหาทางสาธารณสุข 4. ก่อให้เกิดปัญหาทางสังคม
ในทางตรงกันข้าม ใบกระท่อมเป็นยอดสมุนไพรชูกำลัง ทนแดด ลดหวาน แก้ปวด งานวิจัย ‘บทสรุปพืชกระท่อม’ ของคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ได้มีการอ้างงานวิจัยเกี่ยวกับการใช้กระท่อมของหมอพื้นบ้านใน 14 จังหวัดภาคใต้ ไว้ว่า โรค 5 อันดับแรกที่หมอพื้นบ้านเลือกใช้พืชกระท่อมมาเป็นยารักษาโรค ได้แก่ ท้องร่วง, เบาหวาน, ปวดเมื่อย, แก้ไอ, และขับพยาธิ แก้ปวดท้อง นอนไม่หลับ
นอกจากนั้นยังมีการวิจัยเรื่องความสัมพันธ์ระดับมิตราไกนีน (Mitragynine) ในเลือดกับผลกระทบต่อสมรรถภาพสมองของผู้ใช้พืชกระท่อมเป็นประจำ ไม่มีผลต่อการทำงานของสมองที่เกี่ยวข้องกับการประมวลผลด้านความคิดและการรับรู้ ความจำ รวมไปถึงทักษะด้านความคิดเชิงบริหาร การทำงานของสมอง และระบบประสาทอัตโนมัติแต่อย่างใด ดังที่ภาครัฐยัดเยีดให้กับคนเสพใบกระท่อมมาตอลอดตั้งแต่อดีต
ทางการแพทย์ทั้งแผนโบราณและปัจจุบันต่องยอมรับกันว่า กระท่อมมีฤทธิ์เสพติดน้อย แม้จะใช้มานานจนติด แต่การถอนยานั้น หมอยาบอกว่าไม่ต่างจากการเลิกกินหมากหรือกาแฟ
เกือบ 8 ทศวรรษที่ พืชกระท่อมโดนตีตราบาปเป็นยาเสพติด และถูกนำไปเป็นเครื่องมือในเรื่องภาษีฝิ่นของภาครัฐในยุคแรก แม้ยุคสมัยเปลี่ยนและมีองค์ความรู้ใหม่ๆ ทางสาธารณสุขเข้ามาจากงานวิจัย แต่หน่วยงานราชการที่เกี่ยวข้องก็ยังยืนยันใช้กฏหมายล่าหลังและไม่เอื้อต่อการพัฒนาพืชที่มีคุณค่าชนิดนี้เฉกเช่นเดียวกับปัญหาที่เกิดกับกัญชาที่ถูกจัดอยู่ในยาเสพติดประเภท 5
วันนี้ พืชกระท่อม สามารถหลุดออกจากคราบปีศาจร้ายยาเสพติดได้แล้ว และจะกลายเป็นพืชเศรษฐกิจทางด้านอายุรกรรมต่อไปในอนาคต