ชวนดูหนังฮิตเลอร์ แล้วย้อนดูการเมืองไทย

เมื่อสัปดาห์ก่อนผมอาสาเอามือถือของรุ่นพี่ที่ทำงานคนหนึ่ง ไปลงโปรแกรมให้ที่ร้านมือถือร้านหนึ่ง เจ้าของร้านเป็นคุณอาท่านหนึ่งซึ่งเป็นพันธมิตรนี่แหละครับ ด้วยเหตุนี้ทำให้ผมต้องใช้เวลาอยู่ที่ศูนย์การค้าเพื่อรอ กว่าจะลงโปรแกรมเสร็จใช้เวลาเป็นชั่วโมงๆเลยทีเดียว

ระหว่างรอ ผมเดินเข้าร้านซีดีเพลงและร้านขายดีวีดีหนัง ผมสะดุดตากับหนังเรื่องหนึ่งที่มีชื่อว่า Downfall อ่านเรื่องย่อก่อนตัดสินใจซื้อมาด้วยราคา 99 บาท

Der Untergang (อังกฤษ: Downfall, ดีวีดีในประเทศไทย ใช้ชื่อว่า ปิดตำนานบุรุษล้างโลก) เป็นภาพยนตร์เยอรมันที่ออกฉายในปี ค.ศ. 2004 กำกับโดย Oliver Hirschbiegel

ภาพยนตร์มีเนื้อหาเกี่ยวความเป็นอยู่ของบุคคลใกล้ชิดอดอล์ฟ ฮิตเลอร์ในช่วงสิบวันสุดท้าย ขณะกองทัพรัสเซียระดมสรรพกำลังเข้าโจมตีเบอร์ลิน และเยอรมนีกำลังจะพ่ายแพ้สงครามโลกครั้งที่สอง แม้จะรู้ตัวว่าทหารรัสเซียกำลังรุกคืบเข้ามา

ฮิตเลอร์ปฏิเสธคำขอของนายทหารคนสนิทที่ให้อพยพออกจากเบอร์ลิน พวกเขาจัดงานปาร์ตี้ในบังเกอร์ใต้ดินเพื่อเรียกขวัญกำลังใจ หลังจากแผนการรบครั้งสุดท้ายที่จะให้เฟลิกซ์ สไตเนอร์โจมตีเบอร์ลินให้ราบคาบประสบความล้มเหลว

ฮิตเลอร์ก็ยังไม่ยอมหลบหนีออกจากเบอร์ลิน เขาฆ่าตัวตายพร้อมกับอีวา บราวน์ เมื่อวันที่ 30 เมษายน ค.ศ. 1945 ภาพยนตร์นำเสนอผ่านมุมมองของ เทราด์ ยุงเกอร์ เลขานุการหญิงของฮิตเลอร์ และนายแพทย์เอิร์นสต-กุนเทอร์ เช็งก์

ภาพยนตร์นำแสดงโดยบรูโน แกนซ์ นักแสดงชาวสวิสเป็นฮิตเลอร์ จูเลียน โคห์เลอร์ นักแสดงชาวเยอรมันเป็นอีวา บราวน์

อเล็กซานดรา มาเรีย ลารา เป็นเทราด์ ยุงเกอร์ และเบอร์จิท มินิชมายร์ เป็นเกอร์ดา คริสเตียน สองเลขานุการของฮิตเลอร์ที่ยืนหยัดทำงานจนถึงนาทีสุดท้าย

คอเรียนา ฮาร์ฟุช เป็นแมกดา ก็อบเบลส์ ภรรยาของโยเซฟ ก็อบเบิลส์ รัฐมนตรีด้านการโฆษณาชวนเชื่อ ผู้ทำงานใกล้ชิดฮิตเลอร์

ภาพยนตร์เรื่องนี้ได้รับความชื่นชมถึงความสมจริง และได้รับการเสนอชื่อเข้าชิงรางวัลออสการ์ สาขาภาพยนตร์ภาษาต่างประเทศยอดเยี่ยม

นี่คือเรื่องย่อและดารานำในหนังเรื่องนี้ ผมเชื่อว่าคนไทย ที่ชอบเล่นอินเทอร์เน็ตคงจะเคยผ่านตาหรือน่าจะจำภาพยนตร์เรื่องนี้ได้จากการใส่ซับไตเติ้ลกวนๆ ล้อเลียนการเมืองหรือล้อเลียนทักษิณ สำหรับใครที่ไม่เคยดูลองหาดูได้ในยูทูบนะครับ

ที่ผมหยิบภาพยนตร์เรื่องนี้มาเขียนถึงเพราะผมว่ามันมีแง่มุมที่น่าสนใจ สะท้อนภาพการเมืองเยอรมนีในเวลานั้น และมีข้อคิดสำหรับการเมืองบ้านเรา

ฉากที่ฮิตเล่อร์โกรธเมื่อรู้ว่าถูกคนรอบข้างหลอกเรื่องสถานการณ์ที่เยอรมันกำลังจะแพ้แต่ไม่มีใครบอก เพราะลองสังเกตสิครับ ผู้นำที่มีอำนาจจำนวนมากถูกแวดล้อมด้วยคนใกล้ตัวที่ไม่พูดความจริง นำไปสู่การตัดสินใจผิดพลาด จากข้อมูลที่เป็นเท็จหรือปกปิดตกแต่ง

ฟังดูคุ้นๆไหมครับเรื่องนี้ คุณทักษิณเองก็เจอแกนนำเสื้อแดงหลอกว่าจะชนะ จะสู้ให้ถึงที่สุด แต่สุดท้ายแกนนำเสื้อแดงก็ทิ้งมวลชน ปล่อยให้เกิดการปะทะระหว่างทหารตำรวจ และประชาชน

ขณะที่กรุงเบอร์ลินกำลังรับศึกหนัก ฮิตเลอร์กลับกำลังวางแผนสร้างเมืองใหม่ด้วยการวางผังเมืองกับสเปียร์ ผู้เป็นสถาปนิก ฮิตเลอร์พูดว่าการสร้างเมืองใหม่จากซากปรักหักพังหลังสงคราม มันง่ายกว่าสร้างเมืองใหม่จากของเดิมที่มีอยู่แล้ว

ในบ้านเรา ก็มีผู้นำบางคนเห็นว่าการเผาบ้านเผาเมือง เพื่อให้ตนเองบรรลุผลทางการเมือง การทำลายเสียให้หมดแล้วยึดอำนาจได้ เห็นแก่ตัวโลภมาก อยากได้อำนาจ แม้จะต้องแลกกับความเสียหายของบ้านเมืองและชีวิตของผู้คนที่บาดเจ็บล้มตาย

ฮิตเลอร์เป็นผู้นำเผด็จการที่มาจากการเลือกตั้ง ในฐานะหัวหน้าพรรคนาซี (Nazi Party หรือ NSDAP : Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei ในภาษาเยอรมัน) หรือพรรคแรงงานสังคมนิยมแห่งชาติเยอรมัน เป็นพรรคการเมืองที่ปกครองประเทศเยอรมนีมายาวนานช่วงจักรวรรดิที่สาม (The Third Reich) ตั้งแต่ พ.ศ. 2476 จนถึงสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่สอง เมื่อปี พ.ศ. 2488

อุดมการณ์นาซี ประกอบไปด้วยความเป็นชาติหนึ่งเดียวของชาวเยอรมันทั้งทางด้านการเมือง เศรษฐกิจ สังคม และ วัฒนธรรม (collectivism, nationalism) ความเป็นยอดของมนุษย์เผ่าอารยันซึ่งเป็นกลุ่มหนึ่งในเชื้อสายเยอรมันตามความเชื่อดาร์วินิสต์ทางสังคมหรือเผ่าพันธุ์นิยม การต่อต้านชาวยิว และต่อต้านคอมมิวนิสต์

ภาพยนตร์ชี้ให้เห็นว่า ผู้นำเผด็จการอย่างฮิตเลอร์ไม่เห็นค่าของชีวิตมนุษย์ ไม่ว่าจะเป็นการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ยิวถึง หกล้านคน ชีวิตมนุษย์ที่สังเวยสงครามโลกครั้งที่สองถึงห้าสิบล้านคน แม้กระทั่งชีวิตพลเมืองเยอรมันเอง

ชัยชนะในสงครามของเขาสำคัญกว่าชีวิตประชาชน เขาเชื่อว่าคนอ่อนแอ ย่อมพ่ายแพ้ถูกทำลายไปตามกฎวิวัฒนาการ ซึ่งเป็นกฎธรรมชาติ ผู้สงสารคนอ่อนแอเป็นพวกทำลายชาติและทำลายกฎธรรมชาติ

ผู้นำเผด็จการในบ้านเราหลายคน ไม่ว่าจะเผด็จการทหาร หรือเผด็จการรัฐสภา ยิ่งมีอำนาจมาก ครองอำนาจยาว ก็ยิ่งบ้าอำนาจ ใช้อำนาจเพื่อผลประโยชน์ส่วนตัว แม้ต้องแลกด้วยชีวิตผู้คนจำนวนมาก เห็นได้จากการตัดสินใจในกรณีกรือเซะ กรณีภาคใต้ หรือกรณีเผาบ้านเผาเมืองกันกลางกรุง

ความบ้าอำนาจทำให้ผู้นำเผด็จการต้องสร้างฐานอำนาจ การวางตัวคนที่ใช้งาน เพื่อให้ ตนเองได้ประโยชน์สูงสุดและอยู่ในอำนาจได้นานสุด จึงมีวิธีการซื้อใจคนคล้ายๆกันด้วยการให้ตำแหน่งลูกน้อง ตบรางวัล แจกเงินทอง แจกรถ สารพัด

ผู้นำเผด็จการที่แวดล้อมด้วยคนรอบข้างที่เห็นแก่ตัวหาผลประโยชน์เอาแต่ได้ มักต้องเผชิญกับคนใกล้ตัวที่สอพลอป้อยอ แต่ก็พร้อมจะทรยศ หักหลัง เพื่อไปหาผลประโยชน์ที่เหนือกว่า การเมืองบ้านเราก็มีทั้งการกอดกันร้องไห้ วิ่งไปซบตัก จับมือจับขั้วกัน ไม่นานก็ทรยศ เนรคุณ

การอยู่ท่ามกลางคนประเภทนกสองหัว ลิ้นสองแฉกเป็นอะไรที่อันตรายมาก คนแบบนี้แหละครับทำให้ผู้นำหลายคนอาจต้องพบจุดจบที่ไม่สวยนัก

ฮิตเลอร์อาจจะต่างจากเผด็จการบางคน ตรงที่เขามีศักดิ์ศรี ฮิตเลอร์ตัดสินใจฆ่าตัวตายและไม่ยอมให้ศพของเขาอยู่ในมือกลุ่มสัมพันธมิตร แต่ผู้นำบางคนขี้ขลาด ที่ไม่รู้จักยอมแพ้ ไม่ยอมรับความผิด และไม่รู้จักที่จะยอมรับความเป็นจริง

เขียนมาถึงตรงนี้ผมอยากให้คนที่สนใจการเมือง หรือสนใจประวัติศาสตร์ ถ้ามีเวลาไปลองหาภาพยนตร์เรื่องนี้มาดูนะครับ ผมว่าท่านจะไม่ผิดหวัง แม้มันจะเป็นหนังเก่าแล้วก็ตาม

ประวัติศาสตร์ให้บทเรียนแก่มนุษย์มากมาย ขึ้นอยู่กับว่าเราจะเอาบทเรียนนั้นมาแก้ไขสิ่งผิด สร้างสิ่งถูกต้องแก่สังคม ประเทศชาติ และเพื่อนมนุษย์กันอย่างไรเท่านั้นเองครับ