ผลการศึกษาชิ้นใหม่เผย วัดวาอารามทั่วประเทศจีน ทั้งวัดในศาสนาพุทธและวัดในลัทธิเต๋าทำหน้าที่ปกปักรักษาต้นไม้โบราณนับหมื่นต้นประหนึ่งเรือโนอาห์มานานอย่างน้อย 2,000 ปีแล้ว
ทุกวันนี้ต้นแปะก๊วยโบราณที่วัดกวนอิมฉาน เชิงเขาจงหนัน นครซีอาน ยังคงยืนตระหง่าน อวดใบสีทองอร่ามให้ได้ยลทุกปีคราฤดูใบไม้ร่วงใกล้เข้ามา
กล่าวกันว่าจักรพรรดิหลี่ ซื่อหมินแห่งราชวงศ์ถัง ( ค.ศ. 618-907) ทรงปลูก ขณะเสด็จเยี่ยมอารามแห่งนี้ เรื่องราวเนิ่นนานผ่านมา 1,400 กว่าปี
ต้นแปะก๊วยถือเป็น“ต้นไม้ศักดิ์สิทธิ์” ตามสัญลักษณ์ในพุทธศาสนาแบบจีน เนื่องจากต้นโพธิ์อันเป็นสัญลักษณ์สถานที่ตรัสรู้ของพระพุทธเจ้านั้นไม่อาจเจริญเติบโตได้ท่ามกลางสภาพอากาศหนาวเย็นบนแดนมังกรโดยเฉพาะอย่างยิ่งทางภาคเหนือ
ต้นแปะก๊วยโบราณในจีนมักขึ้นอยู่ตามธรรมชาติในพื้นที่ห่างไกล เช่นแถบเทือกเขาต้าโหลวทางตะวันตกเฉียงใต้ ถือเป็นส่วนที่หลงเหลือจากยุคน้ำแข็งครั้งสุดท้าย มักพบในวัดพุทธ อาจเป็นเพราะมีการนำมาปลูกในช่วงแรกของการเผยแผ่พระพุทธศาสนาเมื่อประมาณ 2,000 ปีก่อน
การปกป้องรักษาต้นไม้ภายในสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ท่ามกลางสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติที่ถูกเปลี่ยนแปลงไปอย่างมากโดยฝีมือมนุษย์ มิใช่ปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นเฉพาะในจีนเท่านั้น มีสถานที่หลบภัยที่คล้ายคลึงกันอยู่ในป่าศักดิ์สิทธิ์ของอินเดีย ป่าที่ตั้งศาลเจ้าของญี่ปุ่น และแหล่งต้นไม้บรรพบุรุษในแอฟริกาตะวันตก อย่างไรก็ตาม จีนมีความโดดเด่นด้วยขนาดและการบันทึกข้อมูลอย่างเป็นระบบ
การศึกษาชิ้นใหม่นี้ทำร่วมกันระหว่างนักวิทยาศาสตร์ของจีนและออสเตรเลีย ตีพิมพ์ในวารสารเคอร์เรนต์ไบโอโลจี ( Current Biology ) เมื่อวันที่ 4 มิถุนายน โดยวิเคราะห์ฐานข้อมูลต้นไม้โบราณจำนวน 46,966 ต้นในวัดพุทธ 5,125 แห่งและวัดเต๋า 1,420 แห่ง
ในประเทศจีน “ต้นไม้โบราณ” หมายถึงต้นไม้ที่มีอายุเกิน 100 ปี มีการขึ้นทะเบียนทั่วประเทศจำนวน 5,080,000 ต้น
ผลการศึกษาพบว่า แต่ละวัดมีการอนุรักษ์ต้นไม้โบราณโดยเฉลี่ย 7.2 ต้น
ถึงแม้ต้นไม้ในวัดมีจำนวนไม่ถึงร้อยละ1 ของต้นไม้โบราณทั้งหมดที่ขึ้นทะเบียน แต่ก็มีเยอะหนาแน่นกว่าในที่อื่นถึง 7,000 เท่า ต้นไม้โบราณหลายต้นมีอายุมากกว่า 1,000 ปี
นอกจากต้นแปะก๊วยแล้ว การสำรวจยังพบต้นไม้โบราณ 5,989 ต้น ซึ่งใกล้สูญพันธุ์ 61 สายพันธุ์อยู่ภายในวัดต่าง ๆ คิดเป็นร้อยละ 46.7 ของต้นไม้โบราณใกล้สูญพันธุ์ที่บันทึกไว้ในเขตพื้นที่สำรวจ
ในหมู่สายพันธุ์ที่ใกล้สูญพันธุ์เหล่านี้พบว่า มี 8 สายพันธุ์ที่พบเห็นได้ก็แต่ในวัดเท่านั้น โดยสายพันธุ์ใกล้สูญพันธุ์ขั้นวิกฤติก็คือต้นคาร์ปินัส พูโตเอนซิส ( Carpinus putoensis ) ปัจจุบันเหลือให้เห็นเพียงต้นเดียวในวัดฮุยจี มณฑลเจ้อเจียง ทางภาคตะวันออก วัดแห่งนี้ตั้งอยู่บนภูเขาผู่โถว หนึ่งในสี่ภูเขาศักดิ์สิทธิ์ทางศาสนาพุทธในประเทศจีน สร้างขึ้นในสมัยราชวงศ์หมิง ( ค.ศ. 1368-1644 ) พระภิกษุพม่านำไม้ต้นนี้มาระหว่างการแสวงบุญเมื่อ 200 กว่าปีก่อน
วัดเป็นสถานที่ซึ่งคุณค่าทางนิเวศวิทยาและจิตวิญญาณมาบรรจบกัน นายหยาง หย่งชวน นักเขียนอาวุโสของรายงานผลการศึกษาฉบับนี้และนักวิจัยด้านการอนุรักษ์ของมหาวิทยาลัยฉงชิ่งให้สัมภาษณ์วารสารเนเจอร์ ( Nature ) เมื่อวันที่ 5 มิถุนายน
อีกตัวอย่างหนึ่งคือวัดทานเจ๋อ ซึ่งเป็นวัดเก่าแก่ที่สุดในกรุงปักกิ่งด้วยประวัติศาสตร์ยาวนานถึง 1,700 ปี มีต้นไม้โบราณสะสมไว้มากที่สุดในบรรดาวัดของปักกิ่ง โดยมีต้นไม้ที่ขึ้นทะเบียนแล้ว 178 ต้น สมดังสุภาษิตโบราณบทหนึ่งที่กล่าวไว้ว่า “วัดทานเจ๋อมาก่อน จากนั้นเมืองปักกิ่งจึงมา”
“ต้นไม้เหล่านี้ไม่เพียงแต่เป็นประจักษ์พยานเรื่องราว ซึ่งถูกบันทึกไว้ในประวัติศาสตร์ของจีน แต่ยังทนทานกับสภาพภูมิอากาศที่เปลี่ยนแปลงไปในช่วงพันปีมาได้”
“ ในฐานะผู้รอดชีวิตจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศและการรบกวนของมนุษย์ ลูกหลานของต้นไม้เหล่านี้ก็อาจสามารถปรับตัวได้มากขึ้นกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศในอนาคต” นายหยางกล่าวทิ้งท้าย
ที่มา : เซาท์ไชน่ามอร์นิงโพสต์