ร่มฉัตร จันทรานุกูล
ในบทความนี้ผู้เขียนอยากจะมาเล่าเกี่ยวกับประเด็นการหาคู่ครองของคนจีนยุคใหม่ ซึ่งมีความน่าสนใจหลายประการ โดยปัจจุบันมีการประเมินว่าจำนวนคนโสดในจีนมีมากกว่า 2 ล้านคนทั่วประเทศ และจากรายงาน “การวิจัยตลาดบริการหาคู่และสังคมออนไลน์ในจีน ประจำปี 2024-2025” ที่เผยแพร่โดย iiMedia Research ระบุว่า ในช่วงสิบปีที่ผ่านมา ขนาดตลาดของอุตสาหกรรมหาคู่ออนไลน์ในจีนมีแนวโน้มเติบโตเพิ่มขึ้นหลายเท่าตัว จาก 2.69 พันล้านหยวน เป็น 9.38 พันล้านหยวน โดยมีผู้ใช้บริการหาคู่ออนไลน์มากกว่าครึ่งหรือ 56.3% ยินดีจ่ายค่าบริการบนแอปหาคู่เพื่อเพิ่มโอกาสในการ "พบคู่ชีวิต" เพราะกลุ่มคนโสดจำนวนมากเป็นแรงผลักดันให้เกิดเศรษฐกิจคนโสดระดับล้านล้านหยวนในจีน
ปัจจุบันคนจีนแต่งงานและมีบุตรช้าขึ้น ซึ่งแนวโน้มนี้ได้สร้างโอกาสทางธุรกิจมหาศาลให้กับตลาดบริการจัดหาคู่ ข้อมูลจาก Qichacha ระบุว่า ในช่วงสิบปีที่ผ่านมา จำนวนการจดทะเบียนธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับการจัดหาคู่ในจีนเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยในปี 2021 มีจำนวนการจดทะเบียนเพิ่มขึ้นอย่างมากถึง 59.3% เมื่อเทียบกับปีก่อนหน้า รวมเป็น 31,300 แห่ง ซึ่งถือเป็นอัตราการเติบโตสูงสุดในรอบสิบปี ในปี 2023 จำนวนการจดทะเบียนธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับการจัดหาคู่ในจีนทะลุ 50,000 แห่งเป็นครั้งแรก โดยเพิ่มขึ้น 45.5% เมื่อเทียบกับปีก่อนหน้า และในปีนี้จนถึงวันที่ 1 พ.ย. มีธุรกิจที่เกี่ยวข้องกับการจัดหาคู่จดทะเบียนแล้วกว่า 46,500 แห่ง ทำให้ยอดสะสมของบริษัทจัดหาคู่ในจีนมีหลายแสนแห่งทั่วประเทศ ตลาดการหาคู่ในจีนภายใต้สภาพสังคมปัจจุบันมีลักษณะหลากหลายและซับซ้อน ครอบคลุมหลายด้าน ซึ่งสะท้อนถึงการพัฒนาของสังคมที่ส่งผลต่อทัศนคติและพฤติกรรมเกี่ยวกับการแต่งงานของคนจีนด้วย
การนัดดูตัว ตลาดรูปแบบการหาคู่แบบดั้งเดิม มีการขยายตัวต่อเนื่อง ผู้ตอบแบบสอบถามออนไลน์เกี่ยวกับการหาคู่เกือบ 50% ยอมรับว่าการนัดดูตัวเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพในการหาคู่ และกว่า 70% ของผู้ตอบแบบสอบถามเคยมีประสบการณ์การนัดดูตัว การหาคู่ผ่านอินเทอร์เน็ตสำหรับคนยุคใหม่ ซึ่งมีข้อได้เปรียบด้านความสะดวกสบาย ได้กลายเป็นช่องทางสำคัญที่หนุ่มสาวโสดใช้ในการมองหาคู่ชีวิต กลุ่มผู้ใช้งานแอปพลิเคชันหาคู่ส่วนใหญ่อยู่ในช่วงอายุ 25-35 ปี ซึ่งเป็นกลุ่มที่มีการใช้งานแอปอย่างต่อเนื่อง อีกทั้งยังมีความต้องการด้านความสัมพันธ์และการแต่งงานที่เด่นชัดมากกว่ากลุ่มอื่น และเพราะจีนเป็นประเทศที่ใหญ่ ในแต่ละพื้นที่ผู้คนมีความนิยมและความเชื่อที่ต่างกัน ทำให้ค่านิยมมีความแตกต่างและสัดส่วนของชายหญิงที่อยู่ในวัยแต่งงานในแต่ละพื้นที่ก็ไม่เหมือนกัน
หากมองจากทั่วประเทศจะพบว่าผู้ชายที่อยู่ในวัยแต่งงานแต่ยังไม่ได้แต่งงานมีมากกว่าผู้หญิงถึง 17.52 ล้านคน ในมณฑลกว่างตง มีสัดส่วนชายต่อหญิงสูงที่สุดในประเทศ โดยมีดัชนีอยู่ที่ 1 ต่อ 2 หรือเทียบได้กับผู้ชาย 120 คนต่อผู้หญิง 100 คน รองลงมาคือทิเบตและไห่หนาน ซึ่งอยู่ในอันดับต้นๆ ของประเทศเช่นกัน หมายความว่าพื้นที่เหล่านี้ชายโสดมีมากกว่าหญิงโสด ในทางกลับกัน บางพื้นที่ทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือจีน เช่น มณฑลจี๋หลินและเหลียวหนิง กลับพบว่าผู้หญิงที่อยู่ในวัยแต่งงานแต่ยังไม่แต่งงาน มีจำนวนมากกว่าผู้ชาย แต่ในพื้นที่เศรษฐกิจที่พัฒนาแล้ว เช่น เซี่ยงไฮ้และปักกิ่ง มีประชากรย้ายถิ่นฐานอาศัยอยู่จำนวนมาก สัดส่วนเพศชายหญิงมีความสมดุลมากกว่า ความแตกต่างเหล่านี้มีความเกี่ยวข้องกับระดับการพัฒนาเศรษฐกิจที่ส่งผลต่อการเคลื่อนย้ายของประชากร
ความแตกต่างในทัศนคติเกี่ยวกับการแต่งงานเหนือใต้ในจีนก็แตกต่างกัน ในพื้นที่ทางตอนใต้ของจีน โดยทั่วไปเชื่อว่าการแต่งงานคือการที่ผู้หญิงย้ายมาอยู่กับครอบครัวฝ่ายชาย และฝ่ายชายต้องรับผิดชอบค่าใช้จ่ายทั้งหมด เช่น การซื้อบ้านและค่าใช้จ่ายในครอบครัว ส่วนพื้นที่ทางตอนเหนือ (ยกเว้นบางพื้นที่ชนบทในมณฑลซานตง เหอหนาน และเหอเป่ย) มองว่าการแต่งงานเป็นเรื่องของทั้งสองครอบครัว โดยทั้งสองฝ่ายควรมีส่วนร่วมในค่าใช้จ่าย แม้ว่าฝ่ายชายอาจรับผิดชอบมากกว่าสักเล็กน้อย
ในแง่ของทัศนคติที่มีต่อสะใภ้ ในภาคใต้เชื่อว่าสะใภ้ที่แต่งงานเข้ามาในครอบครัวฝ่ายชายควรดูแลพ่อแม่ของฝ่ายชายเท่านั้น และไม่ควรมีภาระในการดูแลพ่อแม่ของตนเอง ส่วนภาคเหนือ (ยกเว้นบางพื้นที่ชนบทในมณฑลซานตง เหอหนาน และเหอเป่ย) ซึ่งได้รับผลกระทบจากการพัฒนาเมืองอย่างกว้างขวาง มองว่าลูกชายและลูกสาวมีความรับผิดชอบในการดูแลพ่อแม่เท่าเทียมกัน นอกจากนี้ ทัศนคติเกี่ยวกับการแต่งงานยังแตกต่างกันตามขนาดของเมือง ในเมืองเล็กๆหรือเมืองชั้นสี่เป็นต้นไป มักให้ความสำคัญกับความสามารถส่วนตัวของคู่ครอง เช่น ข้าราชการในระบบมักเป็นที่ต้องการสูง ในขณะที่คนในเมืองใหญ่จะให้ความสำคัญกับเสรีภาพส่วนบุคคลและการพัฒนาอาชีพมากกว่า
ค่านิยมการหาคู่ของคนจีนในปัจจุบันชายหญิงมีความต่างกันมาก ผู้ชายมักคาดหวังให้มีความสัมพันธ์ที่เท่าเทียมกัน มีการร่วมมือและการสนับสนุนซึ่งกันและกัน ขณะที่ผู้หญิงมักคาดหวังให้ผู้ชายให้ความช่วยเหลือในด้านวัตถุที่มากกว่า ปัญหาที่พบคือผู้หญิงจีนบางคนที่ให้ความสำคัญกับเงื่อนไขและวัตถุเงินทองมากเกินไปจะมองข้ามความสัมพันธ์และความรัก ยกตัวอย่าง ที่เราเห็นในหน้าข่าวจีนบ่อยๆ เกี่ยวกับชายหญิงที่กำลังจะแต่งงานแต่ต้องมาเลิกลากันเพราะเงื่อนไขด้านวัตถุ เงินสินสอดของฝ่ายหญิงที่เรียกร้องสูงจนเกินไป จนฝ่ายชายไม่สามารถแบกรับได้ “ความคิดเชิงพาณิชย์ในการแต่งงานแพร่หลายในสังคมจีน” ส่งผลให้มาตรฐานของการให้สินสอดสูงขึ้น ในบางพื้นที่เช่นหมู่บ้านห่างไกลบางแห่ง ค่าสินสอดอาจจะสูงถึง 300,000 หยวน หรือประมาณ 1.5 ล้านบาท! ลองคิดเล่นๆว่าครอบครัวธรรมดาชนบทฝ่ายชายจะมีสักกี่ครอบครัวที่สามารถให้เงินสินสอดกับฝ่ายหญิงได้ถึงหลักล้านบาท
ในจีนมีผู้ชายมากกว่าผู้หญิงถึงกว่า 30 ล้านคน ทำให้ประสบปัญหาในการหาคู่ครอง ขณะเดียวกัน กลุ่มผู้หญิงที่มีการศึกษาสูงและรายได้ดีในเมืองใหญ่ก็หาคู่ที่ตรงตามความคาดหวังได้ยาก ทำให้คนทั้งสองกลุ่มนี้ต่างต้องเผชิญกับความกดดันจากการหาคู่และสภาพแวดล้อมสังคมปัจจุบันที่เต็มไปด้วยการแข่งขันและเปรียบเทียบ เพราะค่านิยมของชายหญิงที่หลากหลาย ทำให้ต้องพึ่งบริการแพลตฟอร์มหรือบริษัทจัดหาคู่ การแนะนำคู่เดทผ่านญาติพี่น้องและคนรู้จักอาจจะไม่เพียงพออีกต่อไป
นอกจากการหาคู่บนแอปหรือใช้บริการจัดหาคู่แล้ว เครือข่ายสังคมออนไลน์ที่หลากหลายและแพลตฟอร์มวิดีโอสั้นยังสามารถตอบสนองความต้องการด้านการหาคู่ได้เช่นกัน ด้วยการพัฒนาเศรษฐกิจและความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี อุตสาหกรรมหาคู่และสังคมออนไลน์กำลังเติบโตอย่างรวดเร็ว ในอนาคตความต้องการของผู้คนในการเลือกคู่จะไม่เพียงแค่พิจารณาจากเงื่อนไขด้านวัตถุ คนรุ่นใหม่ชนชั้นกลางในจีนเน้นหาคู่ที่มีความพึงพอใจทางจิตใจมากขึ้น แพลตฟอร์มหาคู่และสังคมออนไลน์ให้บริการที่แม่นยำและเป็นส่วนตัวมากขึ้น โดยใช้เทคโนโลยี AI และบิ๊กดาต้าในการสร้างภาพโปรไฟล์ผู้ใช้ที่ตรงเป้าหมายและแนะนำการจับคู่ เพื่อเพิ่มอัตราความสำเร็จในการจับคู่ นอกจากนี้ยังมีการนัดดูตัวแบบถ่ายทอดสดและวิดีโอสั้นด้วย
อย่างไรก็ตามตลาดการจัดหาคู่ในจีนก็ยังมีความเสี่ยงที่จะพบกับการหลอกลวงอยู่มาก ไม่ว่าจะหาคู่จากช่องทางไหน เพราะมิจฉาชีพก็จะใช้วิธีการหลอกให้รักแล้วตบทรัพย์ การหาคู่ออนไลน์ก็อาจจะเจอกับโปรไฟล์ปลอม คนปลอม และหลอกลวงให้ลงทุนเป็นต้น สรุปแล้วอุตสาหกรรมการจัดหาคู่ในจีนถึงแม้ว่าจะมีการเติบโตอย่างต่อเนื่อง และได้รับความนิยมจากกลุ่มคนรุ่นใหม่จำนวนมากแต่ก็ยัง ไม่มีการตรวจสอบที่เป็นระบบมาตรฐาน ยังมีความซับซ้อนอยู่มาก อยากพบรักแท้ออนไลน์ก็อาจจะต้องระแวดระวังตัวกันสักหน่อย
