โดย ร่มฉัตร จันทรานุกูล
ในบทความนี้ผู้เขียนอยากจะถ่ายทอดเรื่องราวเกี่ยวข้องกับอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวจีนที่เป็นหนึ่งในความหวังกระตุ้นเศรษฐกิจของจีนเช่นกัน ก่อนหน้านี้เรามักจะเห็นข่าวที่จีนกระตุ้นให้คนจีนท่องเที่ยวในประเทศ และสถานที่ท่องเที่ยวในประเทศจีน ส่วนใหญ่ก็ยังไม่ให้ความสำคัญกับนักท่องเที่ยวต่างชาติมากนัก เพราะปริมาณนักท่องเที่ยวในประเทศมีจำนวนมหาศาลมากกว่านักท่องเที่ยวต่างชาติมาก สิ่งเหล่านี้สะท้อนได้จากสถานที่ท่องเที่ยวในจีนหลายแห่ง ป้ายอธิบาย ป้ายบอกทางไม่ค่อยมีภาษาอังกฤษ ผู้ให้บริการในสถานที่ท่องเที่ยวส่วนใหญ่สื่อสารภาษาอังกฤษไม่ได้ (ยกเว้นสถานที่ท่องเที่ยวในเมืองใหญ่อย่างปักกิ่ง เซี่ยงไฮ้ ที่นักท่องเที่ยวต่างชาตินิยมไปเที่ยวมาก) การทำการประชาสัมพันธ์สถานที่ท่องเที่ยวจีนในสื่อต่างประเทศก็ยังมีน้อยอยู่มาก
ช่วงเวลาหนึ่งปีที่จีนเปิดประเทศหลังจากโรคโควิด-19 ระบาดใหญ่ จีนเร่งการร่วมมือด้านฟรีวีซ่ากับหลายประเทศ โดยในทุกครั้งที่มีข่าวการฟรีวีซ่าระหว่างประเทศต่างๆ เพิ่มขึ้น สำนักข่าวจีนจะพาดหัวว่า “แวดวงเพื่อนของจีนได้ใหญ่ขึ้นอีก” (中国朋友圈再度扩张) โดย ณ ปัจจุบัน จีนได้ทำข้อตกลงยกเว้นวีซ่าซึ่งกันและกันกับประเทศต่างๆ ครอบคลุมหนังสือเดินทางหลายประเภทกับ 157 ประเทศ บรรลุข้อตกลงหรือข้อตกลงเกี่ยวกับลดขั้นตอนการขอวีซ่า 44 ประเทศ และบรรลุการยกเว้นวีซ่าซึ่งกันและกันอย่างครอบคลุมกับ 24 ประเทศ รวมถึงไทย สิงคโปร์ มัลดีฟส์ และสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์
โดยทางกระทรวงต่างประเทศจีนเองเคยออกมาพูดถึงประเด็นให้ฟรีวีซ่ากับประเทศต่างๆ ว่า เป็นยุคฟรีวีซ่าและเดินทางท่องเที่ยวระหว่างกันอย่างอิสระ เสริมสร้างการร่วมมือระหว่างประเทศอย่างแท้จริง โดยเฉพาะในด้านการท่องเที่ยว “อยากไปก็ไป อยากมาก็มาได้ตามใจไม่ต้องรอวีซ่าอีก”
ในยุคฟรีวีซ่า ตลาดการท่องเที่ยวขาออกและขาเข้าของจีนเริ่มฟื้นตัวอย่างรวดเร็ว ไม่เพียงแต่ความนิยมในกลุ่มประเทศที่คนจีนเดินทางออกไปท่องเที่ยวอยู่แล้วเช่น สิงคโปร์ มาเลเซีย และไทย แต่ตัวเลือกสถานที่ท่องเที่ยวในประเทศอื่นๆ สำหรับชาวจีนยังได้รับการขยายออกไปอีกมาก แต่ก่อนสำหรับนักท่องเที่ยวจีน หากพวกเขาต้องการไปเที่ยว 3 ประเทศ "สิงคโปร์ มาเลเซีย และไทย" ในการเดินทางครั้งเดียวจะต้องเสียค่าธรรมเนียมวีซ่ารวมกันอย่างน้อยๆ เกือบ 1,000 หยวน หรือประมาณเกือบ 5,000 บาท แต่ตอนนี้ทั้งสามประเทศยกเว้นวีซ่าให้นักท่องเที่ยวจีน ก็ประหยัดเงินไปได้มากและกระตุ้นให้คนที่ไม่เคยออกไปท่องเที่ยวได้ลองที่จะออกไปมากขึ้น
ตามรายงานของ CCTV จีนในช่วงวันหยุดเดือน พ.ค.ของปีนี้ (ช่วงวันแรงงานที่ผ่านมา) นักท่องเที่ยวจีนออกไปประเทศฟรีวีซ่าในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ อย่างสิงคโปร์ มาเลเซีย และไทย เพิ่มขึ้นมากกว่า 80% เมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปีที่แล้ว
นอกจากนี้ ประเทศอื่นๆ ที่ลงนามฟรีวีซ่ากับจีนก็ดึงดูดนักท่องเที่ยวจีนได้มากขึ้น จากข้อมูลของ Ctrip ครึ่งชั่วโมงหลังจากที่ประเทศคิวบาเผยแพร่ข่าวฟรีวีซ่า ความนิยมในการค้นหาคำสำคัญ เช่น โรงแรมและตั๋วเครื่องบินคิวบาบนแพลตฟอร์ม Ctrip เพิ่มขึ้นมากกว่า 40% เมื่อเทียบกับวันก่อนหน้า ก่อนหน้านี้ประเทศในแถบละตินอเมริกาอย่างประเทศคิวบา ชาวจีนไม่ได้เลือกจุดหมายปลายทางการท่องเที่ยวนิยม เนื่องจากนโยบาย ต้นทุน และระยะทาง เป็นต้น นอกจากประโยชน์สำหรับนักท่องเที่ยวแล้ว นโยบายปลอดวีซ่ายังส่งผลกระทบเชิงบวกต่อบริษัททัวร์เช่นกัน ความคึกคักของการออกไปท่องเที่ยว ทำให้บริษัททัวร์มีงานเข้ามามากขึ้น สร้างโอกาสงานได้มากขึ้น
นอกจากนี้ จีนยังยกเว้นวีซ่าฝ่ายเดียวให้ก่อนกับหลายประเทศทางยุโรป ซึ่งผู้เขียนมองว่าเป็นเรื่องที่น่าสนใจเพราะที่ผ่านมาจีนจะค่อนข้างสงวนท่าที และในอดีตจีนจะค่อนข้างระมัดระวังกับนโยบายฟรีวีซ่าให้ต่างประเทศ การตัดสินใจของจีนในครั้งนี้ค่อนข้างชัดเจนว่า จีนต้องการแสดงความเป็นมิตรกับนานาประเทศ และอีกนัยหนึ่งคือต้องการกระตุ้นเศรษฐกิจภาคบริการและการท่องเที่ยวในประเทศ เพราะจะพึ่งพาการใช้จ่ายของคนในประเทศไม่เพียงพออีกต่อไป ในเดือน มี.ค.ของปีนี้ หลังจากที่มีข่าวว่าจีนจะทดลองใช้นโยบายปลอดวีซ่าสำหรับ 6 ประเทศยุโรป ปริมาณการค้นหาตั๋วเครื่องบินที่เกี่ยวข้องบนแพลตฟอร์มการเดินทางเข้ามาเที่ยวจีน เพิ่มขึ้นเกือบ 4 เท่าเมื่อเทียบกับช่วงเวลาเดียวกันของวันก่อน หลังจากจีนฟรีวีซ่าให้หลายประเทศแบบรัวๆ แล้ว นักท่องเที่ยวต่างชาติที่เข้ามาส่วนใหญ่จะมาจากประเทศปลอดวีซ่าในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และยุโรป เช่น ไทย มาเลเซีย เนเธอร์แลนด์ ฝรั่งเศส และสวิตเซอร์แลนด์
จากมุมของประเทศไทยเองหลังจากที่จีนฟรีวีซ่าหลายๆ คนที่ไม่เคยได้ไปจีนก็ใช้โอกาสนี้ไปท่องเที่ยวจีน ธุรกิจระหว่างไทยจีนทำมาค้าคล่องกันขึ้น ดูได้จากธุรกิจหิ้วตุ๊กตาลาบูบู้เข้ามาขาย ทั้งคนไทยคนจีนทำธุรกิจหิ้วสินค้ากันเป็นล่ำเป็นสัน
ตามรายงาน "World Tourism Barometer" ที่เผยแพร่โดยองค์การการท่องเที่ยวโลกแห่งสหประชาชาติ คาดการณ์ว่าตลาดการท่องเที่ยวทั้งขาเข้าและขาออกของจีนจะพัฒนาอย่างรวดเร็วในปีนี้ ทางกระทรวงวัฒนธรรมและการท่องเที่ยวจีนหวังเป็นอย่างมากว่ามาตรการฟรีวีซ่าจะกระตุ้นให้ต่างชาติเข้ามาเที่ยวจีนมากขึ้น หลังจากมาตรการฟรีวีซ่าระหว่างจีนและหลายประเทศ การท่องเที่ยวของชาวต่างชาติในเมืองชั้นหนึ่งจีนฟื้นฟูอย่างเห็นได้ชัด ยกตัวอย่างเช่น เซี่ยงไฮ้ ด่านตรวจคนเข้าเมืองเซี่ยงไฮ้เปิดเผยว่าตั้งแต่เดือน ม.ค.ถึง เม.ย ปี 2024 นี้จำนวนชาวต่างชาติที่เข้ามาทางท่าเรือเซี่ยงไฮ้ (เรือท่องเที่ยวเทียบท่า) เกิน 1.29 ล้านคน ซึ่งมากกว่าช่วงเดียวกันของปีที่แล้ว 3.9 เท่า ในไตรมาสแรกของปีนี้จำนวนผู้โดยสารขาเข้าจากต่างประเทศ เช่น ไทยและสิงคโปร์ มีจำนวนถึง 649,000 คน เพิ่มขึ้น 51.5% จากช่วงเดียวกันของปีก่อน และนักท่องเที่ยวจากฝรั่งเศส เยอรมนี อิตาลี เนเธอร์แลนด์ สเปน และประเทศอื่นๆ ที่จีนได้ดำเนินการฟรีวีซ่านำร่องเพียงฝ่ายเดียวมีนักท่องเที่ยวขาเข้าจากประเทศยุโรปพวกนี้มากขึ้นจำนวน 268,000 คน เพิ่มขึ้น 12.8% จากช่วงเดียวกันของปีก่อน
ในฝั่งของปักกิ่งเอง บริษัทท่องเที่ยวจีนหลายแห่งระบุว่า ตลาดการท่องเที่ยวต่างชาติที่มาเที่ยวปักกิ่งยังคงฟื้นตัวอย่างต่อเนื่อง ร้านค้าที่ขายของให้นักท่องเที่ยวหลายร้านเริ่มเติมสต๊อกสินค้าหรือกลับมาดำเนินธุรกิจต่อ จากข้อมูลของ Air Travel ตั้งแต่วันที่ 1 ก.พ. ถึง 25 ก.พ.ในปีนี้ จำนวนเที่ยวบินขาเข้ามาปักกิ่งเกิน 3,000 เที่ยวบิน เพิ่มขึ้นประมาณ 5 เท่าเมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปีที่แล้ว จำนวนผู้โดยสารต่างประเทศขาเข้าในปักกิ่งเกิน 400,000 คน เพิ่มขึ้นประมาณ 6 เท่าเมื่อเทียบกับช่วงเดียวกันของปีที่แล้ว!
สำหรับอุปสรรคของการจ่ายสินค้าของนักท่องเที่ยวต่างชาติในจีน ได้รับการปรับปรุงให้ดียิ่งขึ้น เช่น ความยากในการชำระเงินผ่านมือถือ และการจองสถานที่ต่างๆ ไม่สะดวกสำหรับนักท่องเที่ยวต่างชาติ เมืองเซี่ยงไฮ้ได้เปิดตัวบัตรท่องเที่ยวในเมืองเวอร์ชันใหม่ "Shanghai Pass" เมื่อวันที่ 19 พ.ค.ที่ผ่านมา ซึ่งเป็นบัตรที่ใช้ได้ครอบคลุมกับการบริโภคที่หลากหลาย เช่น การคมนาคม สถานที่ท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมและชอปปิ้งร้านค้าและซูเปอร์มาร์เกตท้องถิ่นต่างๆ เพิ่มประสิทธิภาพการชำระเงินให้มากขึ้น นอกจากนี้ ยังใช้ในการจ่ายค่าขนส่งสาธารณะในเมืองอื่นๆ ได้กว่า 330 เมืองทั่วประเทศ
อีกเมืองหนึ่งที่นักท่องเที่ยวต่างชาติให้ความนิยมไปกันมากเพื่อชื่นชมวัฒนธรรมที่ยาวนานมามากกว่า 5,000 ปี คือ เมืองซีอาน จีนเปิดฟรีวีซ่าให้เยอรมนีเป็นเวลา 15 วัน ก็ได้รับการตอบรับเป็นอย่างดี นักท่องเที่ยวชาวเยอรมนีหลายคนที่มาเที่ยวซีอาน เดินเล่นเมืองเก่าและแต่งกายด้วยชุดจีนถ่ายรูป สัมผัสถึงประวัติศาสตร์และวัฒนธรรมอันยาวนานของจีน
นายซูเสี่ยวเหล่ย ประธานเจ้าหน้าที่ของบริษัททัวร์จีนแห่งหนึ่ง กล่าวว่า กลุ่มทัวร์ขาเข้าจากต่างประเทศส่วนใหญ่เข้าร่วมทัวร์แบบครบวงจรในเมือง เช่น ปักกิ่ง เซี่ยงไฮ้ และซีอาน หรือสัมผัสประสบการณ์ทัวร์พิเศษหลายจังหวัดและเมืองที่ต้องใช้รถไฟความเร็วสูงของจีนเดินทาง นอกจากนี้ กลุ่มเรือสำราญนานาชาติที่เข้ามาจอดเทียบและเที่ยวจีนก็ได้รับความนิยมอย่างมากเช่นกัน
ในครั้งนี้จีนมีความตั้งมั่นที่จะเปิดประเทศ ต้อนรับการท่องเที่ยวและการลงทุนจากต่างชาติมากขึ้น นอกจากเป้าหมายด้านการเป็นตัวช่วยกระตุ้นเศรษฐกิจแล้ว จุดประสงค์อีกอย่างหนึ่งเพื่ออยากให้ชาวต่างชาติเข้าใจจีนและมาเห็นจีนด้วยตาตัวเองมากขึ้น
