โดย ร่มฉัตร จันทรานุกูล
บทความนี้ผู้เขียนอยากเล่าในประเด็นที่เกี่ยวข้องกับ “สายมู” เรื่องการทำนายโชคชะตาสำหรับคนไทยแล้วเป็นเรื่องปกติและใกล้ตัวมาก ชีวิตคนไทยผูกพันกับการทำนายโชคชะตากันตั้งแต่เกิดจนตาย ทำให้ในไทยธุรกิจการดูดวง เสริมดวง เจริญรุ่งเรืองมาตลอด และยิ่งในภาวะเศรษฐกิจถดถอย ผู้คนท้อแท้มืดแปดด้านก็เลือกที่จะไปทำนายโชคชะตากันมากขึ้นทำให้แต่ละปีมีหมอดูจำนวนมากเกิดใหม่ในธุรกิจสายนี้
คนจีนเองก็ชอบทำนายโชคชะตาเหมือนกันและหมอดูในจีนก็มีอยู่ไม่น้อย การทำนายโชคชะตาของคนจีนมีตั้งแต่การตั้งชื่อ วันย้ายเข้าบ้านใหม่ วันเปิดร้านใหม่ รวมไปถึงการทำงาน การแต่งงาน การเงิน และความรัก เป็นต้น
มีข้อมูลที่น่าสนใจว่า หน่วยงานรัฐจีนเคยทำการสำรวจเรื่องการทำนายโชคชะตาของประชาชน ตั้งแต่ปี 1996-2003 โดยสมาคมวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติจีน ในการสำรวจระหว่างช่วงนี้ได้ทำถึง 3 ครั้ง โดยผลการสำรวจทั้ง 3 ครั้งคล้ายคลึงกัน จากข้อมูลการสำรวจพบว่าชาวจีนอย่างน้อย 1 ใน 4 คน เชื่อเรื่องการทำนายโชคชะตา หากคำนวณด้วยวิธีนี้คาดว่าจำนวนชาวจีนที่เชื่อเรื่องการทำนายโชคชะตาเกิน 300 ล้านคน! นอกจากนี้ ยังพบว่า 40% ของผู้ตอบแบบสอบถามที่เชื่อเรื่องการทำนายโชคชะตา และเกือบ 2 ใน 3 เชื่อในผลของการทำนาย บางคนบอกว่าพวกเขาเปลี่ยนแผนการแต่งงานและการเลือกอาชีพเพราะว่าผลของการทำนายดวงชะตา บางคนถึงกับตัดสินใจทำอะไรบางอย่างในชีวิตตัวเองเพราะ "คำใบ้" จากการทำนายโชคชะตา
ตามสถิติจำนวนบริษัทที่เกี่ยวข้องกับการทำนายโชคชะตาในจีนก็มีอยู่เหมือนกันและตั้งแต่ปี 2000 เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ในปี 2000 จำนวนบริษัทที่เกี่ยวข้องกับการทำนายดวงชะตามีอยู่ 611 แห่ง และในปี 2019 มีบริษัทที่เกี่ยวข้องกับการทำนายดวงรายใหม่เพิ่มขึ้นถึง 3,673 แห่ง! อีกตัวเลขที่น่าสนใจคือปัจจุบันมีบริษัทที่เกี่ยวข้องกับการดูฮวงจุ้ยมากถึง 40,000 แห่ง และบางบริษัทยังเข้าจดทะเบียนเข้าตลาดหลักทรัพย์แล้วด้วย
แต่ว่าในวงการทำนายโชคชะตาของจีนก็มีปัญหาเช่นกัน ช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมามีกลลวงมากมายในวงการหมอดู ซึ่งส่งผลกระทบด้านลบต่อธุรกิจการทำนายโชคชะตาโดยรวมอย่างมาก ทำลายชื่อเสียงของธุรกิจมากขึ้นเรื่อยๆ ชาวจีนมีความเชื่อในหลักวิทยาศาสตร์กันมากขึ้น บางคนก็ไม่ได้เชื่อหมอดูเสมอไป (หมอดูคือหมอเดา)
แต่ทั้งนี้โดยรวมชาวจีนยังเชื่อในดวงชะตาอยู่มาก ยกตัวอย่างจากประสบการณ์ตรงของผู้เขียนที่เพื่อนคนจีนรอบกาย มีความเชื่อด้านการดูลายมือ ดูโหงวเฮ้ง ดูไพ่ทาโรต์ อ่านดวงตามปีเกิดที่มีอยู่ในอินเทอร์เน็ต เป็นต้น
เพื่อนของผู้เขียนคนหนึ่งยังทำงานอดิเรกเป็นหมอดูไพ่ทาโรต์ และรายได้ของเธอแซงงานประจำที่ทำอยู่ไปแล้ว! ในอดีตหมอดูในจีนจะตั้งโต๊ะอยู่ข้างทางหรือในสวนธารณะเพื่อรอลูกค้า แต่ตอนนี้จำนวนหมอดูตั้งโต๊ะข้างทางน้อยลง แต่ไปอยู่บนออนไลน์กันมากขึ้น
ด้วยการพัฒนาเทคโนโลยีและการแพร่หลายอุปกรณ์อัจฉริยะต่างๆ ในปัจจุบัน หมอดูจีนก็ต้องปรับตัวเช่นกัน มีการทำนายออนไลน์แบบเปิดกล้อง รวมทั้งยังมีบริษัทคิดค้นการดูโหงวเฮ้งด้วยปัญญาประดิษฐ์ (AI) อีกด้วย บนเสิร์ชเอนจินจีน ไป๋ตู้ (Baidu.com) หากค้นหาคำสำคัญ เช่น "การทำนายดวงชะตา" และ "การทำนาย" ร้านดูดวงออนไลน์มากมายจะปรากฏขึ้น โดยมีการสนนราคาตั้งแต่ 50 หยวน หรือประมาณ 250 บาทถึง 500 หยวน หรือประมาณ 2,500 บาท ร้านดูดวงออนไลน์บางร้านมีออเดอร์จากลูกค้าหลายพันออเดอร์ต่อเดือน ดังนั้น จึงสามารถทำรายได้มากกว่าหมื่นหยวนหรือประมาณมากกว่า 50,000 บาทต่อเดือนได้
ปัจจุบันการทำนายโชคชะตาในจีนได้เปลี่ยนจากออฟไลน์เป็นออนไลน์ไปแล้ว ยังมีแอปพลิเคชันด้านดูการทำนายโชคชะตาออกมามากมายอีกด้วย ในแพลตฟอร์มโซเชียลแต่ยังมีวิดีโอที่เกี่ยวข้องกับการทำนายโชคชะตาจำนวนมาก บางแพลตฟอร์มมีวิดีโอการทำนายโชคชะตาที่มียอดเข้าชมมากกว่าล้านครั้ง เพราะมีผู้เชื่อในด้านนี้จำนวนมาก ทำให้หมอดูทั้งหลายมีการออกขายเครื่องประดับเล็กๆ น้อยๆ ที่เกี่ยวข้องกับการเสริมดวง เช่น สร้อยคอ สร้อยข้อมือ จากตรงนี้เองจะเห็นได้ว่าธุรกิจการทำนายโชคชะตาในจีนทำกำไรได้อย่างมหาศาลเช่นกัน
ต่อมามีคำถามที่ว่า "เหตุใดจึงต้องทำนายดวงชะตา"? ในงานสำรวจของสมาคมวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติจีนได้ถามคำถามนี้ในแบบสอบถามที่จัดทำขึ้น กลุ่มผู้ที่ตอบว่า "สนุกดี" นั้นสูงที่สุด โดยสูงถึง 30.3% ส่วนผู้ที่เลือกดูหมอดูแบบเสียเงินเพราะ "ในใจมีความกังวลมากมาย" มักจะอยู่ในช่วงความสัมพันธ์ด้านความรักไม่ค่อยดี หรือกำลังเผชิญกับอุปสรรคในอาชีพการงาน อยากขอพรให้เข้าโรงเรียนหรือสอบได้อย่างราบรื่น รวมไปถึงชีวิตการแต่งงานเร็ว หมอดูส่วนหนึ่งยึดจุดอ่อนและความวิตกกังวลของคนที่มาดูดวงเหล่านี้ เสนอสิ่งของบูชาหรือบริการใดๆ ที่อ้างว่าจะ "ช่วยให้ดวงจากร้ายเป็นดี" และ "ช่วยกำจัดสิ่งไม่ดีออกไป" ดังนั้นการชักชวนให้เชื่อหรือใช้ประโยชน์จากความศรัทธา ก็มักจะแฝงการหลอกลวงเข้ามาด้วยเช่นกัน
บางคนอาจจะคิดว่ากลุ่มคนที่นิยมชอบการทำนายโชคชะตาเป็นกลุ่มคนสูงอายุ แต่แท้จริงแล้วในปัจจุบันกลุ่มคนรุ่นใหม่จีนที่เกิดหลัง 1990 หรือในปัจจุบันอายุยี่สิบกว่าถึงสามสิบต้นๆ เป็นกลุ่มที่ชอบการทำนายโชคชะตามากที่สุด ก่อนหน้ามีข่าวดังในจีนว่า แม่หมอไพ่ทาโรต์อายุ 20 กว่าปี ทำงานปีเดียวซื้อบ้านได้หนึ่งหลัง
หลายท่านที่อ่านมาถึงตรงนี้อาจจะสงสัยว่าจีนเป็นประเทศคอมมิวนิสต์ที่ค่อนข้างมีความเคร่งครัดเรื่องของลัทธิความเชื่อและศาสนา ในด้านของความเชื่อด้านการทำนายโชคชะตามีการควบคุมหรือไม่อย่างไร
ต้องบอกก่อนว่าธุรกิจการทำนายโชคชะตาในจีนปัจจุบันนับเป็นอีกอุตสาหกรรมบริการหนึ่งที่มีขนาดตลาดใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ การทำนายโชคชะตาหลักๆ เกี่ยวข้องกับการทำนายอนาคต ดูโหงวเฮ้งคน ไม่ได้เกี่ยวข้องกับการเผยแพร่ศาสนาอย่างโจ่งแจ้งที่อาจนำมาซึ่งความเสี่ยงด้านในด้านการเมืองการปกครองของจีน รัฐบาลจีนจึงดูไม่ได้ซีเรียสหรือปราบปรามห้ามประชาชนดูดวง แต่เพื่อสร้างมาตรฐานให้อุตสาหกรรมนี้ จีนจึงได้ออกกฎระเบียบที่เกี่ยวข้องกับการดูดวงหลายประเด็นคร่าวๆดังนี้
- การออกใบอนุญาต ผู้มีใบประกอบวิชาชีพหมอดูเท่านั้นที่สามารถทำกิจกรรมการทำนายโชคชะตาให้คนอื่นได้ ขณะเดียวกัน การขอรับใบอนุญาตจะต้องเป็นไปตามเงื่อนไขบางประการ เช่น คุณวุฒิทางวิชาการ คุณวุฒิ คุณธรรม คุณธรรม เพื่อให้มั่นใจในความเป็นมืออาชีพและคุณธรรมของผู้ประกอบวิชาชีพนี้
- มีขอบเขตกำหนดในการทำนายโชคชะตา หมอดูสามารถดำเนินกิจการได้เฉพาะในขอบเขตที่กำหนดและต้องไม่เกินขอบเขต เช่น ผู้ประกอบวิชาชีพหมอดูสามารถทำนายดวงชะตาได้เฉพาะในเรื่องการแต่งงาน อาชีพ ความมั่งคั่งเท่านั้น ไม่สามารถเกี่ยวข้องในสาขาการแพทย์ กฎหมาย และสาขาอื่นๆ ที่รัฐบาลห้ามได้
- มีการกำหนดไว้ชัดเจนว่าไม่อนุญาตให้หมอดูใช้วิธีความเชื่อโชคลางเพื่อฉ้อโกงเงิน ต้องปฏิบัติตามกฎหมายและข้อบังคับ
ดังนั้น แม้ว่ารัฐบาลจีนจะควบคุมอุตสาหกรรมการทำนายโชคชะตา แต่ไม่ได้หมายความว่าความเชื่อส่วนบุคคลและพฤติกรรมการทำนายโชคชะตาเป็นสิ่งต้องห้ามในจีน ผู้คนยังคงมีสิทธิเลือกที่จะเชื่อในโชคชะตาและแสวงหาความสะดวกสบายทางจิตใจและการชี้แนะผ่านการทำนายดวง กฎระเบียบของรัฐบาลจีนเกี่ยวกับอุตสาหกรรมดูดวงนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อสร้างมาตรฐานของตลาด ปกป้องสิทธิของผู้บริโภค และรักษาเสถียรภาพทางสังคมนั่นเอง
ชีวิตของคนจีนกับเรื่องของการทำนายโชคชะตาเป็นเรื่องที่มีมาช้านานตั้งแต่อดีตจนปัจจุบัน และดูเหมือนว่าคนจีนยุคใหม่จะมีความเชื่อด้านนี้มากขึ้นกว่าแต่ก่อน ไม่ใช่แค่เรื่องของการดูดวง คนจีนรุ่นใหม่ยังไปวัดสวดมนต์ ไหว้สิ่งศักดิ์สิทธิ์กันมากขึ้น ตรงนี้เป็นสิ่งสะท้อนว่าชีวิตของคนจีนยุคใหม่ไม่ง่ายเลยและมีความกังวลอยู่รอบด้าน การเชื่อในสิ่งใดสิ่งหนึ่งก็เหมือนกับเป็นการหาที่ยึดเหนี่ยวให้จิตใจนั่นเอง
