ซากเขื่อนโบราณ ซึ่งมีพร้อมทั้งอ่างเก็บน้ำและทางน้ำล้น อายุ 5,100 ปี ในมณฑลหูเป่ยทางตอนกลางของจีน ถูกยกให้เป็นโครงการอนุรักษ์น้ำที่เก่าแก่ที่สุดเท่าที่เคยค้นพบของจีน
ซากเขื่อนแห่งนี้ชื่อ “สยงจยาหลิ่ง” (Xiongjialing Dam) เป็นส่วนหนึ่งของแหล่งโบราณคดีชวีจยาหลิ่งในเมืองจิงเหมินของมณฑลหูเป่ย บริเวณนี้เคยเป็น แหล่งวัฒนธรรมยุคหินใหม่ (Neolithic) ที่เจริญรุ่งเรือง
เถาหยาง จากสถาบันวัตถุวัฒนธรรมและโบราณคดีมณฑลหูเป่ย เผยว่า ซากเขื่อนแห่งนี้ถูกก่อสร้างขึ้นเมื่อราว 5,100 ปีก่อน บริเวณลำน้ำสาขาของแม่น้ำชิงมู่ต้าง และถูกขยับขยายทั้งความสูงและความกว้างในเวลาต่อมา
ตัวซากเขื่อนที่ยังคงปรากฏอยู่ในปัจจุบัน มีความสูง 2 เมตร และยาว 180 เมตร มีอ่างเก็บน้ำทางตะวันออก และพื้นที่ทดน้ำขนาด 8.5 เฮกตาร์ (ราว 53 ไร่) ทางตะวันตก โดยพื้นที่ทดน้ำนี้มีแปลงเพาะปลูกข้าวยุคก่อนประวัติศาสตร์ด้วย
เถาเสริมว่า ซากเขื่อนแห่งนี้ถูกก่อสร้างด้วยวัสดุในท้องถิ่น ได้แก่ ดินผสมเข้ากับพืชที่มีรากมากเพื่อเพิ่มความทนทานของโครงสร้าง ส่วนทางน้ำล้นอยู่ฝั่งเหนือของอ่างเก็บน้ำ ซึ่งช่วยระบายน้ำส่วนเกินในฤดูน้ำหลาก
เหอนู่ นักวิจัยจากสถาบันโบราณคดี สังกัดสถาบันบัณฑิตสังคมศาสตร์แห่งชาติจีน เผยว่า จุดประสงค์หลักของโครงการอนุรักษ์น้ำแห่งนี้น่าจะเป็นการทดน้ำเข้าสู่แปลงเพาะปลูกข้าว บ่งชี้ว่าคนโบราณในพื้นที่นี้เรียนรู้การควบคุมและใช้ประโยชน์จากน้ำมากกว่าเพียงดำเนินมาตรการป้องกันน้ำหลากแบบทั่วไป
อนึ่ง แหล่งโบราณวัตถุชวีเจียหลิ่งเป็นที่รู้จักจากการค้นพบซากเมล็ดข้าวที่เหลือแต่คาร์บอนในพื้นที่ตอนกลางของแม่น้ำแยงซี ซึ่งเป็นแม่น้ำสายยาวที่สุดของจีน
คณะนักวิจัยกล่าวว่า ซากเขื่อนแห่งนี้แสดงให้เห็นว่าพื้นที่นี้ในยุคหินใหม่มีการเพาะปลูกข้าวกันอย่างจริงจังแล้ว เนื่องจากการเพาะปลูกข้าวต้องพึ่งพาการทดน้ำอย่างมาก
เถากล่าวว่า ที่ราบเจียงฮั่นมีเครือข่ายแม่น้ำหนาแน่นและแหล่งทรัพยากรน้ำมากมาย รวมถึงฤดูฝนและฤดูร้อนที่มาคลาดเคลื่อนเป็นครั้งคราว ทำให้การกักเก็บน้ำไว้ใช้และป้องกันน้ำท่วมกลายเป็นสิ่งสำคัญ
ที่มา สำนักข่าวซินหัว, 6 ธ.ค.2023
