ย้อนรอย ‘แจ็ค หม่า’ ถึงวันที่จะต้องสละอำนาจควบคุมฟินเทคที่ทรงอิทธิพลระดับโลก ‘แอนท์ กรุ๊ป’

‘แจ็ค หม่า’ กลับมาสร้างความฮือฮาให้ชาวไทยในสุดสัปดาห์ที่ผ่านมา โดยมีภาพข่าวแจ็ค หม่า ถ่ายรูปคู่กับเจ๊ไฝ เจ้าของร้านอาหารดังในกรุงเทพฯ และยังมีภาพหมู่แจ็ค หม่า กับสุภกิต และมาริษา เจียรวนนท์ หลังจากที่กินอาหารร้านดังระดับมิชลินของเจ๊ไฝ แจ็ค หม่า ไปดูมวยที่สนามมวยราชดำเนิน และได้ถ่ายภาพกับนักชกมวยดังระดับโลกอย่าง บัวขาว บัญชาเมฆ

ขณะที่ภาพแจ็ค หม่า ปรากฏกายในกรุงเทพฯที่ดูเหมือนมาเที่ยวชิลชิล ในเช้าวันเสาร์ที่ 7 ม.ค. สื่อจีนรายงานข่าวเปิดเผยว่า แจ็ค หม่า จะสละอำนาจควบคุมการบริหารแอนท์ กรุ๊ป (Ant Group) ยักษ์ใหญ่ฟินเทคของอาลีบาบาที่ทรงอิทธิพลระดับโลก จากแถลงการณ์ปรับโครงสร้างผู้บริหารระดับสูงและผู้ถือครองหุ้นใหญ่ในแอนท์ กรุ๊ป เมื่อวันศุกร์ (6 ม.ค.) ระบุว่าหุ้นของแจ็ค หม่า ลดลงเหลือแค่ 6.2 เปอร์เซ็นต์ จากก่อนหน้าที่ถือครองอยู่ 53.46 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งก็หมายถึงว่า แจ็ค หม่า จะหมดอำนาจบริหารหรือโหวตในฐานะผู้ถือหุ้นใหญ่ของแอนท์ กรุ๊ป


แจ็ค หม่า หายไปไหนในช่วง 2 ปีกว่าที่ผ่านมา...

แจ็ค หม่า มักพูดบ่อยๆ เปรียบตัวเองกับตัวละครในนิยาย ‘กระบี่เย้ยยุทธจักร’ ของกิมย้ง คือ ฟงชิงหยัง (风清扬) จอมยุทธ์เก้ากระบี่เดียวดาย แต่ในที่สุดก็ต้องใช้ชีวิตเร้นกาย หม่า และฟงชิงหยังมีอะไรหลายอย่างที่คล้ายกัน


แจ็ค หม่า ผู้ก่อตั้งอาลีบาบา กรุ๊ป ได้หายตัวไปจากสาธารณะนับจากวันที่เขาวิพากษ์วิจารณ์ระบบกำกับดูแลภาคการเงินของจีนในฟอรัมการเงิน BUND SUMMIT ที่นครเซี่ยงไฮ้เมื่อวันที่ 24 ต.ค.2020 หลังจากนั้นไม่กี่วัน จีนก็สั่งระงับการขายหุ้นสาธารณะครั้งแรกหรือไอพีโอของแอนท์ กรุ๊ปในตลาดหุ้นฮ่องกงและเซี่ยงไฮ้ โดยเป็นคำสั่งแบบฟ้าผ่าลงมาในช่วง 2 วันก่อนกำหนดการเปิดขายไอพีโอในวันที่ 5 พ.ย. ซึ่งถ้าแอนท์ กรุ๊ป ทำไอพีโอสำเร็จก็จะระดมทุนมหาศาลถึง 37,000 ล้านดอลลาร์ หรือกว่า 1.1 ล้านล้านบาท... ในปีถัดมา (เม.ย.2021) คณะกรรมาธิการกำกับดูแลภาคตลาดเศรษฐกิจ-ธุรกิจแห่งจีน สั่งปรับอาลีบาบา กรุ๊ป เป็นเงินถึง 18.2 พันล้านหยวน (เกือบ 2.8 พันล้านเหรียญสหรัฐ) หรือราวกว่า 8 หมื่นล้านบาท โทษฐานมีพฤติกรรมผูกขาดตลาด


ทว่า กลุ่มสื่อโลกและสื่อในจีนก็เพียรติดตามส่องชีวิตของแจ็ค หม่า ว่าไปทำอะไร...อยู่ที่ไหน...

ในเดือน พ.ย.ที่ผ่านมา สื่อแดนผู้ดี ไฟแนนเชียล ไทม์ส เผยว่าหม่าไปใช้ชีวิตเงียบๆ อยู่ที่ญี่ปุ่นนานเกือบ 6 เดือน กลุ่มสื่อจีนได้ตามเจาะข่าวและเผยแพร่ภาพบ้านสไตล์ญี่ปุ่นหลังใหญ่ที่หม่าอาศัยอยู่ในฮาโกเนออนเซ็น เมืองน้ำพุร้อนชื่อดังที่อยู่ห่างจากโตเกียว 90 กิโลเมตร โดยมีพ่อครัวส่วนตัวหนึ่งคน และบอดี้การ์ด


แต่ข่าวแจ๊ค หม่าไปปักหลักที่แดนปลาดิบนี้เป็นเรื่องที่ไม่ยืนยันแน่นอน เนื่องจากมีรายงานข่าวเผยว่าหม่าตีกอล์ฟอยู่ที่ยุโรป ไปสหรัฐฯ และอิสราเอล

ในเดือน มิ.ย.ปีที่แล้ว สื่อสเปน Majorca Daily Bulletin ลงข่าวและภาพ แจ็ค หม่าสวมเสื้อกางเกงสีขาว ตีกอล์ฟที่เกาะมาจอร์กา (Mallorca) ในแดนวัวกระทิง นอกจากนี้ ยังเผยภาพเรือยอชต์หรูที่แล่นอยู่บริเวณชายฝั่งเกาะมาจอร์กา และระบุว่า แจ๊ค หม่าได้ซื้อเรือยอชต์หรูลำนี้ด้วยเงิน 200 ล้านเหรียญสหรัฐ (ประมาณ 7 พันล้านบาท) เมื่อเดือน ต.ค.ปี 2021


ช่วง 2 ปีมานี้แจ็ค หม่าดูสนใจศึกษาเรื่องการเกษตร อย่างเช่น มหาวิทยาลัยในเนเธอร์แลนด์ Wageningen University & Research ได้เผยแพร่ข่าวบนเว็บไซต์ของมหาวิทยาลัยเมื่อวันที่ 2 ก.ค.2022 เปิดเผยว่า แจ็ค หม่า มาเยี่ยมเยือนมหาวิทยาลัยเพื่อศึกษาการทำปศุสัตว์และการประมงที่ยั่งยืน หม่ามีแผนทำการเกษตรในทะเลทรายโกบี และการผลิตอาหารธัญพืช


นอกจากนี้ รายงานข่าวของ เซาท์ไชน่า มอร์นิ่ง โพสต์ เผยแพร่เมื่อเดือน ธ.ค.ที่ผ่านมา ระบุว่า ในเดือน ก.ย. หม่า ได้ไปเยี่ยมสถาบันวิจัยการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำของมหาวิทยาลัยคินได ประเทศญี่ปุ่น (Kindai University’s Aquaculture Research Institute) คุยกับนักวิจัยเกี่ยวกับการเพาะปลาทูน่าครีบน้ำเงิน

ในรายงานข่าวชิ้นเดียวกันของเซาท์ ไชน่า มอร์นิ่งโพสต์ ยังเผยว่า หม่า ได้ออกจากตำแหน่งประธานสมาคมผู้ประกอบการเจ้อเจียง (General Association of Zhejiang Entrepreneurs) ซึ่งเป็นตำแหน่งในนามที่เขาครองมาตั้งแต่ปี 2015

ไหนๆ แจ็ค หม่า ก็ได้กลับมาเป็นข่าวอีกครั้ง มาย้อนรอยเรื่องราวดรามาของ “ผู้ชายธรรมดาที่ไม่ธรรมดา”


จากเด็กเกเรสู่มหาเศรษฐี 5,000 ล้านเหรียญ

ดูจากภูมิหลังแล้ว อาจเป็นเรื่องไม่น่าเชื่อที่คนอย่าง แจ็ค หม่า ผู้มีชื่อจีนคือ หม่า อวิ๋น （ 马云）จะผงาดขึ้นเป็นมหาเศรษฐีพันล้านเหรียญ และเป็นผู้ทรงอิทธิพลระดับโลก...

แจ็ค หม่าเกิดเมื่อวันที่ 10 ก.ย. ปี ค.ศ.1964 ที่เมืองหังโจว มณฑลเจ้อเจียง ในช่วงที่หม่าเป็นวัยรุ่นมีผลการเรียนย่ำแย่และเกเรมาก แต่ต่อมาได้กลับตัวเอาจริงเอาจังกับการเรียนภาษาอังกฤษ จนสามารถสอบเอ็นทรานซ์ได้เข้าเรียนในวิทยาลัยครูแห่งหนึ่งในเมืองหังโจว และเป็นบัณฑิตเพียงคนเดียวในรุ่นที่กลายเป็นอาจารย์มหาวิทยาลัย

นอกจากนี้ มีข่าวเปิดเผยว่า แจ็ค หม่าโดนมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด ปฏิเสธถึง 10 ครั้ง!

ในปี 1995 แจ็ค หม่า ได้จ็อบที่ต้องเดินทางไปยังสหรัฐอเมริกา หน้าที่หลักคือการไปขอเงินจากบริษัทในสหรัฐฯ หม่ารำลึกอดีตเล่าว่า เมื่ออยู่ไปได้ระยะหนึ่งพบว่าบริษัทที่ว่าจ้างเขามีเอี่ยวกับแก๊งมาเฟีย หลังจากนั้นเขายังโดนหลอกว่าจะพากลับหังโจว แต่ในที่สุดกลับถูกนำตัวไปทิ้งที่สนามบินโดยไม่มีสัมภาระใดๆ ติดตัวเลย

ยังดีที่หม่ายังพอมีโชคอยู่บ้าง เพราะในกระเป๋ากางเกงของเขามีเงินจากการโยกสล็อตแมชชีนที่ลาสเวกัสอยู่ 600 ดอลลาร์ จึงซื้อตั๋วเครื่องบินไปหาเพื่อนที่ซีแอตเติล และที่นี่เองที่หม่าได้พบกับอินเทอร์เน็ต ซึ่งเป็นสิ่งที่ชาวจีนแผ่นดินใหญ่น้อยคนนักจะรู้จักในยุคนั้น

“ผมให้เพื่อนช่วยสืบค้นคำว่า ‘ประเทศจีน’ (中国) ก็ไม่มีผลอะไรออกมา เมื่อค้นคำว่า ‘เบียร์’ (啤酒) ก็ปรากฏแต่ยี่ห้อต่างๆ ของทั้งสหรัฐฯ ของเยอรมนี... แต่ไม่มียี่ห้อของจีนเลย ผมจึงตั้งปณิธานว่าจะต้องใช้อินเทอร์เน็ตเป็นเครื่องมือช่วยทำให้แบรนด์ของจีนเป็นที่รู้จักในโลก”


เมื่อกลับมาถึงหังโจว หม่ารีบเชิญเพื่อนๆ มาประชุมที่บ้าน รวมเพื่อนๆ ที่มาบ้านเขาในวันนั้น 24 คน ที่ประชุมสรุปกันว่า 1.จะลาออกจากงาน และ 2.จะทำเว็บไซต์ โดยเริ่มจากจัดทำเว็บเยลโล เพจเจสของจีน ซึ่งไม่น่าเชื่อว่าสมาชิกทั้ง 24 คนนั้นก็เห็นดีเห็นงามไปกับเขา ในตอนเริ่มต้นธุรกิจ อุปสรรคใหญ่ที่สุดคือสร้างความน่าเชื่อถือให้ลูกค้ารู้ว่า “เขาไม่ใช่คนหลอกลวง ในโลกนี้มีสิ่งที่เรียกว่าอินเทอร์เน็ตอยู่จริง”

หลังจากนั้นในปี 1999 แจ็ค หม่าในวัย 34 ปี ก็ได้ก่อตั้งเว็บไซต์ อาลีบาบา ขึ้น ไม่กี่ปีต่อมา นิตยสารฟอร์บส์เชื่อว่า แจ๊ค หม่าคนนี้จะส่งออกผลิตภัณฑ์ “เมดอินไชน่า” ผ่านเว็บไซต์อาลีบาบา ให้ทั่วโลกได้เห็นแบรนด์จีน


เจรจาธุรกิจ 82 ล้านเหรียญในห้องน้ำ!

แจ็ค หม่า เป็นคนที่มีวาทศิลป์ดี มีความสามารถทำให้คนเห็นดีเห็นงามไปกับเหตุผลที่เขาหยิบยกขึ้นมา ตัวอย่างที่ดีอันหนึ่งก็คือเมื่อเขาพบกับไช่จงซิ่น ประธานเจ้าหน้าที่บริหารฝ่ายการเงิน (CFO) คนก่อนของอาลีบาบา ที่มาเจรจาในฐานะตัวแทนบริษัทร่วมลงทุน แต่ในที่สุดกลับถูกชวนมาทำงานให้อาลีบาบาแทน

ในตอนที่หม่าเพิ่งประกาศก่อตั้งบริษัทอีคอมเมิร์ซที่ใหญ่ที่สุดในโลก มีน้อยคนนักที่เชื่อในคำพูดนี้ ยกเว้นมาซาโยชิ ซัน นักธุรกิจชาวญี่ปุ่นที่มีหุ้นใหญ่ในยาฮู หม่าใช้เวลาเพียง 6 นาที ก็สามารถโน้มน้าวให้ซัน ยินดีลงทุน 20 ล้านเหรียญสหรัฐให้อาลีบาบา

ปัจจัยสำคัญที่ทำให้หม่า และทีมประสบความสำเร็จ ก็คือ พวกเขาเป็นกลุ่มกล้าฝันและทำให้ฝันนั้นเป็นจริง นอกจากนั้น ยังเป็นคนรักษาคำพูด ดังที่ในช่วงปี 2001 ธุรกิจเว็บไซต์ทั่วโลกกำลังเผชิญปัญหา ซันถึงกับออกปากกับหม่าว่า ในบรรดาซีอีโอแต่ละบริษัทที่เขาเจอ คำพูดของแต่ละคนแตกต่างไปจากวันแรกที่เคยเชิญชวนให้ไปร่วมลงทุนด้วย เหลือแต่เพียงหม่าเท่านั้นที่ยังพูดคำไหนคำนั้นเหมือนเดิม

ความเชื่อถือในตัวหม่าที่เกิดขึ้นในยามยากครั้งนั้นของซัน มีผลต่อเนื่องมาจนถึงปี 2003 ที่หม่ามีความคิดจะตั้งเว็บไซต์ประมูลสินค้าขึ้นมาแข่งกับอีเบย์ ซึ่งก็เป็นอีกครั้งที่มีคนบอกว่าความคิดของเขาเป็นไปไม่ได้ แต่ก็มีมาซาโยชิ ซัน คนนี้ที่ยินดีลงเงิน 82 ล้านเหรียญสหรัฐให้หม่า และไม่น่าเชื่อว่าเงินจำนวนมหาศาลขนาดนี้ เขา 2 คนกลับเจรจากันอย่างง่ายๆ ในห้องน้ำ

แล้วความจริงก็พิสูจน์ได้ว่าเงินลงทุนของเศรษฐีญี่ปุ่นไม่ได้สูญเปล่าเลย เมื่อหม่าก่อตั้งเว็บไซต์ เถาเป่า (taobao.com) ให้ผงาดขึ้นมาเป็นคู่แข่งของอีเบย์ได้จริง

ยุคบูมของอาลีบาบา

หลังจากก่อตั้งเว็บไซต์เถาเป่า ในปี 2003 และอาลีเพย์ (Alipay) ก็ถือกำเนิดตามมาติดๆ ในปีเดียวกัน

ในปี 2014 อาลีบาบา ก่อตั้ง แอนท์ ไฟแนนเชียล (Ant Financial) หรือแอนท์ กรุ๊ป ซึ่งกลายมาเป็นผู้ดูแลอาลีเพย์ แอปชำระเงินที่ใหญ่สุดในโลกจากยอดผู้ใช้กว่า 1.3 พันล้านราย

เส้นทางชีวิตและกิจการของแจ็ค หม่า พุ่งทะยานโชติช่วงจนถูกยกให้เป็นผู้ทรงอิทธิพลระดับโลกในภาคต่างๆ เช่น ในปี 2017 หม่าขึ้นแท่นอันดับที่ 2 ของทำเนียบ “50 ผู้นำที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในโลก” (World’s 50 Greatest Leaders) ของนิตยสารฟอร์จูน

ปี 2019 นิตยสารฟอร์บส์ (Forbes) ได้ยกหม่าเป็น “เศรษฐีใจบุญแห่งอาเชียปี 2019” (Asia's 2019 Heroes of Philanthropy)

แจ็ค หม่าลงจากตำแหน่งประธานกรรมการ อาลีบาบา กรุ๊ป เมื่อวันที่ 10 ก.ย.2019 ซึ่งเป็นไปตามแผนการชีวิตของหม่า

ทว่า หม่า เคยพูดว่า สิ่งที่เขาเสียใจที่สุดคือ การก่อตั้งอาลีบาบา ทุกๆ วัน งานยุ่งวุ่นวายราวกับเป็นประธานาธิบดี แต่ผมไม่มีอำนาจอย่างประธานาธิบดี! “ไม่มีแม้แต่ชีวิตของผมเอง”! และเขามักหวนคิดถึงสมัยที่เป็นครู ได้ค่าจ้างแค่ 91 หยวน


ยามเผชิญมรสุมใหญ่

แต่แล้วชีวิตมหาเศรษฐี แจ็ค หม่า ก็พลิกผันต้องเก็บเนื้อเก็บตัวหายหน้าไปจากสาธารณะดังที่กล่าวมา ซึ่งส่งผลทำให้หุ้นของอาลีบาบาหดหายไปด้วย ข้อมูลเกี่ยวกับรายได้ของอาลีบาบาที่เปิดเผยล่าสุดเมื่อเดือน พ.ย.ที่ผ่านมา แสดงยอดขาดทุน 20.6 พันล้านหยวน (3 พันล้านเหรียญสหรัฐ) ในไตรมาสที่ 3 ในปีที่แล้ว (2022) ยังเป็นปีแรกที่อาลีบาบาไม่ประกาศตัวเลขยอดขายในวันคนโสด (11 พ.ย.)

การสำรวจของสำนักจัดอันดับความมั่งคั่ง หูรุ่น ล่าสุดที่เปิดเผยในเดือน พ.ย.ที่ผ่านมา ระบุ ความมั่งคั่งสุทธิของหม่า ลดลง 29 เปอร์เซ็นต์ เหลือ 25,700 ล้านเหรียญสหรัฐ

ทั้งนี้ ในทำเนียบ Hurun China Rich List 2020 แจ็ค หม่าครองแท่นมหาเศรษฐีอันดับ 1 เป็นปีที่ 3 โดยมีทรัพย์เพิ่มขึ้น 45 เปอร์เซ็นต์ คิดเป็นมูลค่าสินรัพย์ 58,800 ล้านเหรียญสหรัฐ


ในสุดสัปดาห์ที่ผ่านมา แจ็ค หม่า สละอำนาจควบคุมการบริหารแอนท์ กรุ๊ป ซึ่งเป็นฟินเทคที่ทรงอิทธิพลที่สุดในโลก โดยเป็นความเคลื่อนไหวในจังหวะที่จีนแสดงท่าทีออมชอมกับกลุ่มบริษัทออนไลน์หลังจากที่ลุยปราบปรามอย่างหนักในช่วง 2-3 ปีมานี้ โดยในปลายปีที่แล้วผู้นำจีนส่งสัญญาณว่าจะสนับสนุนกลุ่มบริษัทเทคโนโลยีเพื่อกระตุ้นเศรษฐกิจและสร้างงานมากขึ้น เมื่อเดือนที่แล้วยังบอกว่าจะไฟเขียวให้หน่วยธุรกิจการเงินผู้บริโภคของแอนท์ ระดมทุน 1.5 พันล้านเหรียญสหรัฐ

หม่า เคยพูดเกี่ยวกับการเล่นกอล์ฟ ว่า “กอล์ฟเป็นกีฬาที่สามารถถอยหลังกลับได้ตลอดกาล เป็นกีฬาที่ไม่เคยทำให้เสียใจ ต้องตีให้ได้ 18 หลุม ไม่ว่าจะต่ำกว่าพาร์มาตรฐาน หรือ 100 กว่าพาร์ คุณก็ไม่มีวันเสียใจกับมัน ชีวิตก็เช่นเดียวกัน ไม่ว่าดีหรือย่ำแย่ ราบรื่นหรือถอยหลัง ทุกข์ยากลำบากและเศร้ารันทด ก็มีแต่จะต้องเดินหน้าต่อไป”

สุดท้ายขอแถมคลิปเก่า สีสันบันเทิงของแจ็ค หม่า

คลิป แจ็ค หม่า ขึ้นเวทีคอนเสิร์ตร้องเพลง ‘Blooming Life’ ในงานเลี้ยงอำลาตำแหน่ง ประธานกรรมการอาลีบาบา เมื่อวันที่ 10 ก.ย.2019



คลิป แจ็ค หม่า ขึ้นเวทีคอนเสิร์ตสวมบทนักร้องดัง ไมเคิล แจ็คสัน ในงานเลี้ยงประจำปีของบริษัท ปี 2017



คลิป “แจ็ค หม่า” ขึ้นเวทีโชว์ลีลาร้องงิ้วปักกิ่ง ตอน “อุบายเมืองร้าง” ของขงเบ้ง