การประชุมสมัชชาพรรคคอมมิวนิสต์จีน ครั้งที่ 20 หรือ ‘สมัชชา 20’ เปิดม่านการประชุมอย่างเป็นทางการในวันที่ 16 ต.ค. และจะสิ้นสุดในวันที่ 22 ต.ค. สิ่งที่โลกจับตามองกันมากที่สุดในการประชุมสมัชาพรรคที่จัดขึ้นทุกห้าปีครั้งนี้คือ การโยกย้ายกลุ่มผู้นำระดับสูงสุดในคณะกรรมการประจำของกรมการเมือง (Politburo Standing Committee ชื่อย่อ PSC) ซึ่งถือเป็นองค์กรอำนาจสูงสุดของพรรคคอมมิวนิสต์จีน
คณะกรรมการประจำของกรมการเมืองของพรรคคอมมิวนิสต์จีนนี้ประกอบด้วย ‘กลุ่มผู้นำระดับสูงสุด’ ไม่เกินสิบคน ปกครองประเทศร่วมกันในแบบที่เรียกว่า การนำร่วมกัน (Collective leadership) โดยผู้นำแทบทุกคนในคณะกรรมการประจำนี้จะกินตำแหน่งสำคัญๆ ของพรรคและของฝ่ายบริหาร ทั้งเลขาธิการพรรค ซึ่งเป็นตำแหน่งสูงสุดของพรรค นายกรัฐมนตรี ประธานสภาผู้แทนประชาชน (หรือสภานิติบัญญัติ) ประธานที่ประชุมปรึกษาการเมือง เลขาธิการคณะกรรมาธิการกลางตรวจสอบวินัย เป็นต้น
คณะกรรมการประจำของกรมการเมืองชุดปัจจุบันมี 7 คน คือ สี จิ้นผิง （习近平）หลี่ เค่อเฉียง （李克强）ลี่ จ้านซู（栗战书 วัง หยัง （汪洋）หวัง ฮู่หนิง （王沪宁）เจ้า เล่อจี้ （赵乐际）และหันเจิ้ง (韩正)
ส่วนกรมการเมืองชุดปัจจุบันมีสมาชิก 25 คน ซึ่งรวมสมาชิกที่ขึ้นไปเป็นคณะกรรมการประจำด้วย
ขณะนี้วงการเมืองโลกฟันธงกันแล้วว่า สีจิ้นผิง วัย 69 ปี จะเป็นผู้นำสูงสุดของพรรคต่อไป โดยนั่งเก้าอี้เลขาธิการพรรคสมัยที่ 3 หรือไม่ก็อาจจะเป็นไปในอีกแนวการวิเคราะห์หนึ่งคือ การฟื้นตำแหน่ง “ประธานพรรค” และให้สีจิ้นผิงนั่งเก้าอี้ประธานพรรค ครองอำนาจบารมีเทียบเท่ากับประธานเหมาเจ๋อตง โดยยังนั่งเก้าอี้ประธานคณะกรรมาธิการทหาร ดังนั้น สีจึงยังกุมอำนาจเด็ดขาดในการนำประเทศต่อไป ส่วนตำแหน่งเลขาธิการพรรคก็ยกให้กับผู้นำท่านอื่น
มาดูสถานการณ์ที่อาจเป็นไปได้ของการโยกย้ายผู้นำระดับสูงสุดที่จะขึ้นมาปกครองจีนร่วมกันใน 5 ปีข้างหน้านี้ จากการประมวลการวิเคราะห์ของกลุ่มผู้เชี่ยวชาญและนักเฝ้ามองพรรคคอมมิวนิสต์จีนที่กลุ่มสื่อโลกนำเสนอกัน
นายกรัฐมนตรีคนใหม่
ในการปฏิบัติที่ผ่านมา ว่าที่นายกรัฐมนตรีมีอายุไม่เกิน 67 ปี เคยเป็นรองนายกรัฐมนตรี และเคยพัฒนาเศรษฐกิจระดับมณฑลในตำแหน่งเลขาธิการพรรคประจำมณฑล
วัง หยัง และหู ชุนหวา คือผู้ที่มีคุณสมบัติดังกล่าว ขณะที่ตัวเก็งอีก 2 คนคือ หลี่ เฉียง （李强） และติง เซวียเสียง （丁薛祥） มีความน่าเชื่อถือน้อยกว่าในแง่ประสบการณ์ด้านนี้ แต่ทั้งสองเป็นผู้ใกล้ชิดที่สีไว้วางใจ
นักวิเคราะห์หลายคนเห็นว่า ขณะนี้จีนกำลังเผชิญปัญหาเศรษฐกิจหนักหนาอยู่ ดังนั้นผู้ที่จะมาเป็นหัวหน้ารัฐบาลคนใหม่น่าจะมีประสบการณ์ด้านเศรษฐกิจมากกว่า
สถานการณ์ ‘วัง หยัง เป็นนายกรัฐมตรี’
วัง หยัง วัย 67 เป็นประธานที่ประชุมที่ปรึกษาการเมือง เป็นผู้นำอันดับที่ 4 ในคณะกรรมการประจำของกรมการเมือง และอาวุโสที่สุดในกลุ่มตัวเก็ง
นักวิเคราะห์บางคนชี้ถึงเหตุหนึ่งที่ วัง หยัง จะไม่ได้นั่งเก้าอี้นายกฯ คือเขาเป็นสมาชิกในกลุ่มสันนิบาตเยาวชนซึ่งเป็นฝักฝ่ายการเมืองที่เคยมีอิทธิพลใหญ่จากอำนาจบารมีของหลี่เค่อเฉียง แต่ต่อมาก็สูญเสียอำนาจใหญ่ให้สีจิ้นผิง
ทั้งนี้ *สันนิบาตเยาวชน หรือที่เรียกขานว่า ‘ถวนพ่าย’（团派) ’ ที่มี หู เย่าปัง, หู จิ่นเทา เป็นหัวขบวนตามลำดับยุคสมัย มีแนวคิดของนักปฏิรูปเศรษฐกิจ เช่น หลี่ เค่อเฉียง หลี่ หยวนเชา（李源潮）วัง หยัง, และหู ชุนหวา （胡春华）
บางคนแย้งว่า วัง ได้รับความไว้วางใจจากสีมากขึ้น หลังจากที่ทำตัวโลว์โปรไฟล์ และทำงานกับสี จิ้นผิง อย่างภักดีใน 5 ปีที่ผ่านมา
ด้วยวัยของวัง จะดำรงตำแหน่งได้เทอมเดียว บรรดานักเฝ้ามองพรรคชี้ว่าในสายตาของสี ตัวเก็งอย่างวังหยัง จะไม่คุกคามอำนาจของเขานัก
สถานการณ์ ‘หู ชุนหวา เป็นนายกรัฐมนตรี’
หู วัย 59 ปี เป็นหนึ่งในรองนายกรัฐมนตรี 4 คนของคณะรัฐมนตรีชุดปัจจุบัน เขาไต่เต้าทางการเมืองจากกลุ่มสันนิบาตเยาวชน
แม้ยังไม่คร่ำหวอดเท่ากับวัง หยัง แต่หูก็มีประสบการณ์มากพอตัวในการแก้ไขปัญหาภาคการเกษตรและงานบรรเทาความยากจนทั้งในระดับชาติและระดับภูมิภาค รวมทั้งทิเบต เขตปกครองตัวเองมองโกเลียใน และมณฑลกว่างตง
หู อายุน้อยกว่าสีจิ้นผิง 10 ปี เขาเป็นตัวเก็งที่อาจสร้างความรู้สึกแบบผสมผสานให้สี วัย 69 ปี โดยในด้านหนึ่งคือการโปรโมตคนที่มีเส้นทางการเมืองยาวไกลที่อาจล้ำหน้าหรือล้มอำนาจเขาได้ แต่ในอีกด้านหนึ่ง สีอาจชอบผู้นำรุ่นใหม่วัยฉกรรจ์ที่จะให้ความเคารพแก่ผู้อาวุโส ซึ่งเป็นคุณสมบัติที่สำคัญมากทีเดียวในระบบสังคมจีนแบบประพณีที่ยึดถือความอาวุโส
แม้ หู จะไม่ได้นั่งเก้าอี้นายกฯ ก็อาจได้เข้าอยู่ในคณะกรรมการประจำของกรมการเมือง
สถานการณ์ ‘หลี่ เฉียง เป็นนายกรัฐมนตรี’
ถ้าอิทธิพลอำนาจของสีจิ้นผิงใหญ่พอก็อาจดันผู้ที่ภักดีและไว้วางใจได้แต่มีประสบการณ์อ่อยด้อยกว่าขึ้นมาเป็นนายกฯ
หลี่ เฉียง （李强）วัย 63 ปี เลขาธิการพรรคประจำนครเซี่ยงไฮ้ เป็นผู้ใกล้ชิดที่สีไว้ใจมากที่สุดคนหนึ่ง ทว่า หลี่ เฉียง เสียคะแนนนิยมจากการใช้มาตรการล็อกดาวน์เมืองเซี่ยงไฮ้ที่มีผู้อาศัย 25 ล้านคน นานถึง 2 เดือน แม้ หลี่ เฉียง จะไม่ได้ขึ้นเป็นนายกฯ เขาก็อาจจะได้เข้าร่วมคณะกรรมการประจำของกรมการเมือง
สถานการณ์ ‘หัน เจิ้ง เป็นนายกรัฐมนตรี’
หัน เจิ้ง (韩正) เป็นรองนายกฯ เพียงคนเดียวที่มาจากคณะกรรมการประจำ ดังนั้น หัน จึงมีประสบการณ์มากพอ แต่เขาจะมีอายุ 68 ปีเต็มในเดือน เม.ย.ปีหน้า ตามธรรมเนียมปฏิบัติ “7 ขึ้น 8 ลง” ซึ่งเป็นข้อจำกัดด้านอายุของสมาชิก ผู้นำหันถึงเวลาเกษียณแล้ว
อนึ่ง **กฎข้อจำกัดอายุสมาชิกในคณะกรรมการประจำกรมการเมือง ที่เรียกขานว่า “7 ขึ้น 8 ลง” (七上八下/ seven up, eight down) หมายถึงสมาชิกที่มีอายุ 68 ปี หรือสูงกว่าในช่วงการประชุมสมัชชาพรรคจะต้องเกษียณ ถ้าสมาชิกอายุ 67 หรืออ่อนกว่า อาจได้เป็นคณะกรรมการประจำกรมการเมือง จากช่วงต้นทศวรรษ 1990 สมาชิกที่อายุ 68 หรือสูงกว่าในตอนประชุมสมัชชาพรรคจะต้องเกษียณไปโดยไม่มียกเว้น
นักวิเคราะห์กลุ่มหนึ่งชี้ว่า สีอาจจะแหกกฎกติกาด้านอายุ เพื่อดันหันขึ้นมานั่งเก้าอี้นายกฯ ซึ่งที่ผ่านมา หัน ได้พิสูจน์ตัวเองในด้านจงรักภักดีและยินดีที่จะเป็นผู้ช่วยที่ดีของสี
กรมการเมือง กับคณะกรรมาธิการประจำกรมการเมือง
หากธรรมเนียมปฏิบัติ “7 ขึ้น 8 ลง” ยังไม่เปลี่ยนแปลง และจำนวนสมาชิกยังเท่ากับ 7 คน คณะกรรมาธิการประจำกรมการเมืองก็จะได้ต้อนรับสมาชิกใหม่ 2 คน
ส่วนกรมการเมืองที่มีสมาชิก 25 คน คาดว่ากว่าครึ่งหนึ่งอาจถูกโยกออกไป และต้อนรับผู้นำดาวรุ่งดวงใหม่มารอคิวคัดสรรขึ้นไปเป็นคณะกรรมาธิการประจำ
สถานการณ์ ‘หลี่ เค่อเฉียง เป็นประธานสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติ’
หลังจากที่หลี่ เค่อเฉียง วัย 67 ปี ลงจากตำแหน่งนายกฯ จะอำลาสังเวียนการเมือง หรือตามรอยแบบอย่างหลี่เผิง ในปี 1998 โดยยังอยู่ในคณะกรรมการประจำของกรมการเมือง และนั่งตำแน่งประธานสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติ (National People's Congress) ซึ่งเป็นองค์กรทรงอำนาจหมายเลข 3 ของจีน
บางนักเฝ้ามองพรรคชี้ว่า อำนาจนายกฯ ของหลี่เค่อเฉียงถูกสีจิ้นผิงลดทอนลงไปมาก และแนวคิดการปฏิรูปเศรษฐกิจของหลี่ก็แตกต่างจากสีมาก ดังนั้น หลี่อาจขอเกษียณลงจากสังเวียนการเมืองไปอย่างไม่ขอแวะข้องบนเวทีการเมืองอีกเลย
ส่วนนักวิเคราะห์อื่นๆ มองว่า หลี่ยังไม่เกษียณอย่างสิ้นเชิง เพราะจะแสดงภาพความขัดแย้งภายในกลุ่มผู้นำระดับสูงสุด
สถานการณ์ ‘กลุ่มภักดีต่อสีจิ้นผิงตบเท้าเข้ามาในกรมการเมือง หรือไม่ก็คณะกรรมการประจำ’
มีแนวการวิเคราะห์ความเป็นไปได้ว่าเหล่าผู้ติดตามคนอื่นๆ ของสี จะตบเท้าเข้ามาในกรมการเมือง หรือไม่ก็คณะกรรมการประจำ ได้แก่ มือขวาตัวเอ้ของสี คือติง เซวียเสียง （丁薛祥）วัย 60 ปี เฉิน หมินเอ่อร์ （陈敏尔）วัย 62 เลขาธิการพรรคประจำนครฉงชิ่ง หลี่ ซูเหล่ย （李书磊） วัย 58 ปี ผู้นำหมายเลข 2 ในฝ่ายโฆษณาการกลางพรรคคอมมิวนิสต์จีน และหวัง เสี่ยวหง （王小洪） วัย 65 รัฐมนตรีกระทรวงพิทักษสันติราษฎร์ (กระทรวงตำรวจ)
สถานการณ์ ‘การโยกย้ายในกรมการเมือง’
หลิว เฮ่อ วัย 70 รองนายกฯ ฉายา “ซาร์เศรษฐกิจ” ใกล้เกษียณ กลุ่มผู้เชี่ยวชาญชี้ว่า หลิว อาจขึ้นเป็นรองประธานาธิบดี ซึ่งเป็นตำแหน่งที่ไม่เคร่งครัดในเรื่องข้อจำกัดด้านอายุ คาดว่าผู้ที่จะมานั่งเก้าอี้รองนายกฯ แทนหลิว คือ เหอลี่เฟิง (何立峰) วัย 67 นายใหญ่คณะกรรมาธิการการพัฒนาและการปฏิรูปแห่งรัฐ ผู้เป็นพันธมิตรเก่าแก่ของสี
สตรีหนึ่งเดียวในกรมการเมือง คือ รองนายกฯ ซุน ชุนหลัน วัย 72 ปี ก็กำลังเกษียณ และผู้นำหญิงที่อาจมาแทนที่ ซุน คือ เซิ่นอี้ฉิน (谌贻琴) วัย 62 ปี ผู้แทนจากกลุ่มชนชาติส่วนน้อย ชาติพันธุ์ไป๋ ปัจจุบันเป็นเลขาธิการพรรค ประจำมณฑลกุ้ยโจว ซึ่งเป็นเขตยากจน
ส่วนนักการทูตผู้ทรงอิทธิพลใหญ่ หยัง เจี๋ยฉือ (杨洁篪) วัย 72 ปี ซึ่งเป็นมือขวาของสีในด้านกิจการต่างประเทศ กำลังปลดเกษียณ และรัฐมนตรีต่างประเทศ หวัง อี้ (王毅)วัย 68 น่าจะมานั่งตำแหน่งแทน
สีว์ ฉีเลี่ยง (许其亮) และจางโย่วสยา (张又侠) 2 ผู้บัญชาการทหารในคณะกรรมาธิการกรมการเมือง ผู้ต่างก็อยู่ในวัย 72 กำลังเกษียณ ตัวเก็งที่จะมาแทนที่พวกเขา ได้แก่ พล.ร.อ.เหมียว หวา (苗华) ปัจจุบันเป็นผู้อำนวยการฝ่ายงานการเมืองของคณะกรรมาธิการทหารกลาง และ พล.อ.หลิว เจิ้นลี่ (刘振立) ผู้บัญชาการทัพบกของกองทัพปลดแอกประชาชนจีน
สถานการณ์ ‘ไม่มีสมาชิกใหม่ในคณะกรรมาธิการประจำกรมการเมือง’
กลุ่มผู้เชี่ยวชาญไม่ได้ปัดความเป็นไปได้ที่มีอยู่ต่ำของสถานการณ์ที่จะไม่มีสมาชิกใหม่ในคณะกรรมการประจำของกรมการเมืองเลย ซึ่งจะเป็นสัญญาณที่แข็งแกร่งว่าสีต้องการกุมอำนาจสูงสุดในพรรคเกินสมัยที่ 3
และสถานการณ์สุดขั้วอีกรูปแบบคือ สี โยกย้ายคณะกรรมการประจำยกชุด จัดตั้งผู้นำหน้าใหม่ทั้งหมดซึ่งอายุน้อยกว่า และเชื่อฟังมากกว่า
ที่มาข้อมูลแนวการวิเคราะห์ รอยเตอร์ : SCENARIOS-China's Communist Party leadership reshuffle : what to look for By Yew Lun Tian
*https://en.wikipedia.org/wiki/Tuanpai
**https://en.wikipedia.org/wiki/Politburo_Standing_Committee_of_the_Chinese_Communist_Party#:~:text=%22seven%20up%2C%20eight%20down%22,may%20still%20enter%20the%20committee.
