โดย ร่มฉัตร จันทรานุกูล มหาวิทยาลัยเศรษฐศาสตร์และธุรกิจระหว่างประเทศ วิทยาลัยนานาชาติ กรุงปักกิ่ง UIBE
ท่านผู้อ่านที่ติดตามข่าวสารทางจีนอยู่สม่ำเสมอจะทราบได้ว่าช่วงนี้จีนพบศึกหนักหลายด้านเลย ทั้งเรื่องของโรคระบาดโควิด-19 ในระลอกใหม่ ที่เซี่ยงไฮ้ระบาดหนักจนต้องปิดเมือง และยังพบการระบาดเป็นกลุ่มก้อนอีกหลายแห่งทั่วประเทศ อย่างในสัปดาห์นี้มีข่าวพบการระบาดคลัสเตอร์ในร้านเหล้าหลายเมืองทั่วประเทศ ประชาชนที่ประสบปัญหาการปิดเมืองที่ยาวนานในเซี่ยงไฮ้ มีออกมาโพสต์โซเชียลและแชร์ต่อๆ กันถึงความยากลำบากในการดำเนินชีวิตและเจ้าหน้าที่ดูแลได้ไม่ทั่วถึง ทำให้ปัจจุบันเจ้าหน้าที่อาสาสมัครจากหลายเมืองทั่วประเทศได้เริ่มทยอยเดินทางไปเซี่ยงไฮ้เพื่อระดมกำลังและช่วยเหลือประชาชนในพื้นที่แล้ว จากผลกระทบจากโควิด-19 ที่ยาวนาน ผู้เขียนเชื่อว่าประชาชนจีนส่วนมากเริ่มเบื่อหน่ายและอยากให้โรคระบาดนี้หายไปเร็วๆ ทุกคนกลับมาใช้ชีวิตปกติเหมือนเดิมอย่างรวดเร็ว เพราะอย่างที่ทราบกันว่าจีนยังมีมาตรการล็อกดาวน์ขั้นสูงสุดในพื้นที่ระบาดอยู่ อย่างในเซี่ยงไฮ้ขณะนี้ปิดเมืองมาเกือบจะ 2 เดือนแล้ว ประชาชนในพื้นที่ได้รับผลกระทบอย่างมาก
ในปีนี้ความกดดันภายในประเทศจีนต่อเศรษฐกิจมหภาคมีหลายด้าน ทั้งจากการปิดประเทศที่ยาวนาน การจำกัดการลงทุนในภาคอสังหาริมทรัพย์ การทำลายธุรกิจผูกขาดต่างๆ การพยุงเศรษฐกิจช่วยเหลือคนจน ประคองและประกันการจ้างงาน การใช้จ่ายอย่างมหาศาลในด้านสาธารณสุข ทำให้ความท้าทายของจีนในการบรรลุเป้าหมายการเติบโตของ GDP ในปีนี้ที่ว่าจะคงการเติบโตที่ 5.5% ก็มีอยู่มากโข ยุคสมัยที่เปลี่ยนไป และความพยายามของรัฐบาลที่ต้องการจะปรับโครงสร้างและอัปเกรดเศรษฐกิจไปสู่การเติบโตในแนวทางใหม่ อุตสาหกรรมประเภทไหนกำลังจะกลายเป็นอุตสาหกรรมดาวเด่น หรืออุตสาหกรรมเติบโตใหม่ของจีนในอนาคต? ในบทความนี้ผู้เขียนจะขอเล่าสู่กันฟัง
บนพื้นฐานของหลักการการพัฒนาเศรษฐกิจของจีนยุคใหม่คือ "ความเจริญรุ่งเรืองร่วมกัน" และ "ความมั่นคงยั่งยืน" มีอุตสาหกรรมดังต่อไปนี้ที่จะได้ไปต่อและจะขึ้นมามีความสำคัญมากในอนาคต เป็นอุตสาหกรรมที่สนับสนุนการเติบโตที่ยั่งยืนหลักของจีน :
-อุตสาหกรรมด้านการแพทย์และการดูแลผู้สูงอายุ เป็นอุตสาหกรรมที่มีลักษณะเด่นในด้านของสวัสดิการสังคม และอุตสาหกรรมนี้ได้รับความสนใจโดยนายทุนมากมายในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ผู้ลงทุนในจีนมากมายเริ่มเข้ามาทำธุรกิจสุขภาพนี้ แต่อุตสาหกรรมดังกล่าวไม่สามารถทำเงินได้เป็นกอบเป็นกำมากนักเหมือนกับอสังหาริมทรัพย์ เพราะเป็นอุตสาหกรรมที่เกี่ยวเนื่องกับการบริการสังคม ครั้นจะเป็นธุรกิจทำกำไรแต่ละครั้งมากๆ ก็ไม่ได้ แต่จะเป็นลักษณะธุรกิจที่เก็บกินระยะยาวได้ ดังนั้นการเติบโตอย่างมั่นคงและยืนยาวในภาคธุรกิจนี้จะเป็นการขับเคลื่อนของรัฐที่จะเข้ามาสนับสนุนภาคเอกชน และภาคเอกชนต้องให้ความร่วมมือกับรัฐบาลอย่างเต็มที่ด้วย
- อุตสาหกรรมเทคโนโลยีขั้นสูงของห่วงโซ่อุตสาหกรรมต้นน้ำ การผลิตระดับเทคโนโลยีขั้นสูงเป็นกุญแจสู่ความสามารถในการแข่งขันระดับโลกของเศรษฐกิจของจีนในอนาคต แต่สำหรับเทคโนโลยีขั้นสูงในจีนยังมีข้อบกพร่องอยู่มาก นั่นคือการขาดแคลนแรงงานทักษะสูง ดังนั้นในแต่ละปี แต่ละบริษัทเทคโนโลยีจะต้องร่วมมือกับประเทศตะวันตกและจ้างงานผู้เชี่ยวชาญตะวันตกระดับหัวกะทิจำนวนมาก ยิ่งจีนเชี่ยวชาญเทคโนโลยีขั้นสูงมากเท่าไร ต้นทุนผลิตและต้นทุนการบริโภคภายในประเทศจะลดลงมากเท่านั้น และสามารถขึ้นมาติดในอันดับท็อปๆ ของโลกและมีอำนาจการต่อรองผูกขาดในตลาดโลกมากขึ้น จีนยังกำลังพัฒนาและพยายามให้ตัวเองขึ้นมายืนผงาดในโลกด้านเทคโนโลยีได้อย่างมั่นคง แน่นอนว่าในอุตสาหกรรมประเภทนี้ต้องให้รัฐบาลและเอกชนร่วมมือกันพัฒนา สนับสนุนและวิจัยกันอย่างใกล้ชิด
- อุตสาหกรรมการเงิน เป็นอุตสาหกรรมแห่งอนาคตของจีน ปัจจุบันระบบการเงินของจีนยังมีหลายอย่างที่ต้องอัปเกรดและปรับปรุง เรื่องของการประกันภัยในจีนก็เพิ่งจะเริ่มตั้งไข่เติบโตมา 40 กว่าปีเท่านั้น และกำลังพัฒนาไปอย่างมั่นคงภายใต้การควบคุมของรัฐ การเงินการธนาคารและตลาดหุ้นของจีนต้องมีการปรับปรุงกฎเกณฑ์ให้เข้ากับยุคสมัยมากขึ้น อย่างการที่จะสู่ยุคเงินหยวนดิจิทัลจะนำความเปลี่ยนแปลงมาให้ระบบการเงินและเศรษฐกิจในอนาคตเป็นอย่างมาก การเติบโตของจีนและสถานะเงินหยวนที่แข็งแกร่งจะส่งผลไปยังสกุลเงินทั่วโลกและตลาดการเงินโลกอีกด้วย อย่างในปัจจุบันมีการคาดการณ์กันว่า ในอนาคตอันใกล้นี้เงินหยวนจีนจะกลายมาเป็นหนึ่งในสกุลเงินหลักของโลกในไม่ช้า เรื่องของการเงินและการธนาคารมีความหมายมากกว่าเป็นเครื่องมือสำหรับการเติบโตทางเศรษฐกิจ ภาคการเงินความเสี่ยงและความผันผวนสูง ดังนั้น การเติบโตของระบบการเงินและการจัดการในอนาคตอันใกล้ก็เป็นเรื่องที่น่าจับตาและท้าทายสำหรับรัฐบาลจีนเช่นกัน
- อุตสาหกรรมพลังงานทางเลือก เป็นอุตสาหกรรมที่มีความเติบโตอย่างชัดเจนที่สุด อย่างเช่นการพัฒนายานยนต์พลังงานสะอาด อุตสาหกรรมยานยนต์พลังงานสะอาดสามารถขับเคลื่อนอุตสาหกรรมต้นน้ำและปลายน้ำได้มากมาย เช่น อุตสาหกรรมเหมืองแร่ โลหะ ระบบเครื่องกลไฟฟ้า การเงิน การขาย นายหน้าซื้อขายรถยนต์ ไปจนถึงตลาดรถยนต์มือสองและอื่นๆ ในเวลาเดียวกันยังสามารถเพิ่มตำแหน่งงานจำนวนมากให้สังคม อุตสาหกรรมที่เกี่ยวกับพลังงานทางเลือกได้รับการอุดหนุนอย่างมากจากรัฐบาลและเอกชนก็เบนเข็มเข้ามาในอุตสาหกรรมนี้กันอย่างคึกคัก
- อุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้องกับการกระตุ้นการบริโภคในประเทศ อุตสาหกรรมนี้สำคัญต่อการเติบโตทางเศรษฐกิจเช่นกัน ประชาชนจีนมีเงินในมือมากขึ้นและแรงจูงใจในการบริโภคก็เป็นเรื่องสำคัญ อย่างเช่นอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว ช่วยกระตุ้นการใช้จ่ายของคนในประเทศและพาความมั่งคั่งสู่ชนบท ในปัจจุบันคนจีนนิยมการท่องเที่ยวแบบเชิงอนุรักษ์มากขึ้น เน้นการท่องเที่ยวกับธรรมชาติ เป็นต้น นอกจากนี้ อุตสาหกรรมด้านการบริการอื่นๆ ที่ช่วยกระตุ้นการจ้างงาน สร้างรายได้ กระตุ้นการใช้จ่ายในประเทศ ก็เป็นเป้าหมายการพัฒนาที่สำคัญของจีนยุคใหม่ทั้งสิ้น
มีนักเศรษฐศาสตร์จีนประเมินว่า การเติบโตของเศรษฐกิจจีนกำลังมาถึงช่วงคอขวดของการพัฒนา การเปลี่ยนโครงสร้างทำได้ไม่ง่าย แต่จากลักษณะพิเศษของการปกครองแบบจีน หากว่ารัฐบาลสนับสนุนด้านใดก็ตามด้านนั้นๆ จะเติบโตได้อย่างง่ายดายและแข็งแกร่ง ดังนั้นการพัฒนาเศรษฐกิจและอุตสาหกรรมที่จะขับเคลื่อนจีนในอนาคตก็หนีไม่พ้นอุตสาหกรรมด้านบนที่ผู้เขียนได้แนะนำไป โดยหลักการคือต้องเป็นอุตสาหกรรมที่เป็นประโยชน์ต่อสังคมโดยรวม ไม่ผูกขาดและอาจจะเป็นลักษณะของอุตสาหกรรมที่เติบโตแบบไม่ขูดรีดสังคม กำไรอาจจะไม่หวือหวานัก แต่มีความมั่นคง
