ชีวิตนอกสนามหิมะของ ‘กู่อ้ายหลิง’ กับเส้นด้ายที่ต้องเดิน

จากโอลิมปิกฤดูหนาวที่เพิ่งปิดการแข่งขันไป ประเทศเจ้าภาพอย่างจีนได้เหรียญรวม 15 เหรียญ ส่วนหนึ่งเป็นผลงานจากกีฬาบนหิมะซึ่งมีนางเอกเป็นสาวน้อยมหัศจรรย์ไอลีน กู่ หรือกู่อ้ายหลิง (谷爱凌) ผู้เข้าร่วมโอลิมปิกเป็นครั้งแรก แต่ก็ได้ “ไตรเฟคต้า” หรือชัยชนะสามครั้ง ได้แก่ เหรียญทองรายการสกีบิ๊กแอร์หญิง เหรียญทองรายการสกีฮาล์ฟไปป์หญิง และเหรียญเงินรายการสกีสโลปสไตล์หญิง


ปีนี้ดูจะเป็นปีทองของกู่จริง ๆ นอกจากจะได้เหรียญทองโอลิมปิกแล้ว ก่อนหน้านี้เธอยังได้รับเข้าเรียนที่มหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด และจะกลับไปศึกษาต่อหลังแข่งกีฬาเสร็จสิ้น จริง ๆ แล้วเธอก็เป็นแค่นักศึกษาอายุ 18 แต่เพราะก่อนหน้านี้ต้องเตรียมตัวแข่ง เลยไม่ค่อยได้ไปเรียน แฟนคลับกู่อ้ายหลิงก็อยากเห็นเธอกลับไปสัมผัสชีวิตวัยเรียนกับเพื่อน ๆ

แต่ข้อถกเถียงที่อยู่รอบตัวกู่อ้ายหลิงก็คงจะตามข้ามน้ำข้ามทะเลกลับไปถึงอเมริกาด้วยเช่นกัน ตั้งแต่วินาทีที่ลูกครึ่งจีน-อเมริกันคนนี้ตัดสินใจเลือกแข่งในนามทีมชาติจีน เธอก็ตกอยู่ท่ามกลางสถานการณ์กลืนไม่เข้าคายไม่ออกระหว่างประเทศที่เติบโตมากับรากเหง้าดั้งเดิม เดอะการ์เดียนรายงานว่า ทันทีที่กู่ได้รับชัยชนะจากการแข่งในสนามโอลิมปิก นักวิเคราะห์ของฟ็อกซ์นิวส์ สื่ออนุรักษนิยมของสหรัฐฯ ก็ประณามว่าเธอ “เนรคุณ” และมองว่า “การอพยพแบบย้อนกลับ” ของกู่น่าละอายมาก


กู่อ้ายหลิงย้ายสังกัดไปเข้าร่วมทีมชาติจีนตั้งแต่ปี 2019 เธอเห็นว่า “เป็นโอกาสที่จะสร้างแรงบันดาลใจให้เยาวชนนับล้านคนในประเทศที่แม่ฉันเกิด โอลิมปิกฤดูหนาว 2022 ที่ปักกิ่งเป็นโอกาสใหญ่ในชีวิตที่ฉันจะได้โปรโมตกีฬาที่ฉันรัก” ตั้งแต่เริ่มปี 2022 มีคำถามหนึ่งที่ถูกยกขึ้นมาซ้ำ ๆ คือเรื่องสัญชาติของกู่ เพราะจีนไม่อนุญาตให้บุคคลถือสองสัญชาติ และตามกฎโอลิมปิก นักกีฬาที่จะแข่งในนามทีมชาติต้องเป็นพลเมืองของชาตินั้น ในกรณีนี้ กู่อ้ายหลิงจึงไม่สามารถถือพาสปอร์ตอเมริกันได้ในเวลาเดียวกัน


ช่วงไม่เดือนมานี้ รัฐบาลจีนยิ่งเพิ่มการผลักดันกระแสอัตลักษณ์จีนมากขึ้นอีกเท่าตัว ผู้จัดละครและแพลตฟอร์มสตรีมมิ่งวิดีโอต้องตรวจสอบสัญชาติของดาราที่ทำงานในวงการจีน ผลที่ตามมาคือคนดังตัวท็อปหลาย ๆ คนถึงกับต้องสละสัญชาติอื่นแล้วกลับมาถือสัญชาติจีนเหมือนเดิม

กู่อ้ายหลิงมักจะเลี่ยงตอบคำถามเรื่องสัญชาติต่อสื่อ เดอะการ์เดียนสอบถามเธอเรื่องกระแสวิจารณ์และได้คำตอบว่า “ฉันเป็นแค่เด็ก 18 ที่กำลังใช้ชีวิตอย่างเต็มที่ ดังนั้นฉันจะไม่เสียเวลาพูดกับพวกไม่มีความรู้ แทนที่จะเอาเวลามาซึมซับความรักและคำขอบคุณที่ฉันได้รับทุก ๆ วัน” คำตอบของกู่ถูกอกถูกใจชาวเน็ตจีน พวกเขาเรียกเธอว่า “เทพีน้ำแข็ง” หรือ “เจ้าหญิงหิมะ” ในตอนนี้กู่อ้ายหลิงเป็นความภาคภูมิใจของชาติและแบรนด์แอมบาสเดอร์ของสินค้ามากมาย


ถึงจะมีคนบอกว่าการแข่งในนามทีมชาติจีนของกู่อ้ายหลิงเป็นความผิดพลาด แต่ในทางพาณิชย์แล้วนี่ดูจะเป็นตัวเลือกที่ถูกต้อง ยอดขายสินค้าที่เธอเป็นพรีเซนเตอร์พุ่งกระฉูด แบรนด์ต่าง ๆ เตรียมออกจำหน่ายสินค้าที่เกี่ยวกับกู่ยาวตลอดปี ตอนนี้มีแบรนด์สปอนเซอร์เธอมากกว่า 20 เจ้า ตั้งแต่แบรนด์แฟชั่นหรู อุปกรณ์กีฬา เครือข่ายโทรศัพท์ และธนาคาร ตัวอย่างของกระแสกู่ฟีเวอร์คือหลังจบการแข่งขันประเภทสกีบิ๊กแอร์หญิง กู่ถอดถุงมือสกี Anta ออก เผยให้เห็นแหวนสี่วงจาก Tiffany & Co. แหวนแบรนด์นี้ขึ้นเทรนด์และขายหมดเกลี้ยงในเวลาไม่นาน ถ้ารวมค่าตัวแบรนด์แอมบาสเดอร์กับรายได้จากช่องทางอื่น คาดการณ์ว่ารายได้ต่อปีของกู่อ้ายหลิงอาจสูงถึง 2 ร้อยล้านหยวน (ประมาณพันล้านบาท)


กระแสความนิยมและเม็ดเงินจากสปอนเซอร์ก็ฟังดูดี แต่ต่อจากนี้กู่ต้องเดินบนเชือกเส้นบาง ๆ ที่อาจขาดผึงเมื่อไหร่ก็ได้ ไบรซ์ วิตแวม (Bryce Whitwam) ศาสตราจารย์วิชามาร์เก็ตติ้งจากมหาวิทยาลัยนิวยอร์ก เซี่ยงไฮ้กล่าวว่า “มันอาจจะเป็นทวีตสั้น ๆ หรือความผิดพลาดเล็ก ๆ แต่พวกเขาจะลบเธอออกจากสื่อทันที (ที่พลาด) เหมือนที่ทำกับคนดังจีนหลาย ๆ คน” หูซีจิ้น จากโกลบอลไทมส์ สื่อค่ายรัฐบาลจีนก็เตือนเรื่องกระแสคลั่งกู่ว่าให้ชื่นชมในฐานะทีมชาติจีน แต่ไม่ใช่ในฐานะสัญลักษณ์ชาตินิยม เพราะยังไม่แน่ชัดว่าในอนาคตเธอจะเลือกอยู่ข้างประเทศไหน “เกียรติภูมิและความน่าเชื่อถือของชาติจีนไม่ควรเอาไปเสี่ยงกับกรณีของกู่อ้ายหลิง”


โรเบิร์ต ดาลี (Robert Daly) ผู้อำนวยการสถาบันคิสซิงเจอร์ ณ วอชิงตันก็เห็นด้วยกับเรื่องนี้ เขาเห็นว่าคำเตือนจากหูซีจิ้นสะท้อนกระแสความคิดของคนจากสองรากเหง้าที่ถูกกดดันให้เลือกข้าง “เป็นเวลาหลายปีที่คนอเมริกันเชื้อสายจีนสามารถย้ายข้างไปมาระหว่างสองฝั่งเพื่อเก็บเกี่ยวผลประโยชน์จากทั้งสองประเทศโดยไม่มีผลตามมา แต่ตอนนี้เรื่องมันเปลี่ยนไปแล้ว” ดาลีบอกว่าเรื่องของกู่ควรเป็นเรื่องเรียบง่ายของนักกีฬาอเมริกันที่ย้ายมาจีน และชนะเหรียญโอลิมปิก แต่เรื่องกลับซับซ้อนจากความตึงเครียดของภูมิรัฐศาสตร์ปัจจุบัน “ความเงียบของกู่ยิ่งทำให้เกิดความสงสัย”

กู่มักจะทำตัวโลว์โปรไฟล์ เธอสนับสนุนประเด็นสังคมอื่น ๆ เช่น Stop Asian Hate (ต่อต้านความรุนแรงต่อคนเอเชียน) Black Lives Matter (ต่อต้านความรุนแรงทางโครงสร้างต่อคนดำ) แต่ถ้าเป็นเรื่องสิทธิมนุษยชนในจีนเธอจะหลีกเลี่ยงทันที “ไอลีน กู่ทำได้ดีในการระวังคำพูด แต่รู้อะไรไหม เธอต้องพลาดขึ้นมาสักวัน” ศาสตราจารย์วิตแวมกล่าว


“โอลิมปิกคราวนี้ควรให้แสงกับนักกีฬาอเมริกันเชื้อสายจีนอย่างกู่ เพื่อเน้นย้ำบทบาทของพวกเขาในฐานะสะพานเชื่อมสองชาติ แต่โชคร้ายที่เรื่องมันกลายเป็นอีกแบบไป” โรเบิร์ต ดาลีกล่าว

ที่มา:
How Eileen Gu’s Chinese choice paid off big dollars: endorsing everyone from Louis Vuitton to Luckin Coffee, the Olympian could earn up to US$100 million – but still risks being cancelled
How citizenship row clouded Eileen Gu’s Olympics
谷爱凌宣布最新决定，回美国读书，年收入超2亿