อาลีบาบา เป็นชื่อกิจการที่แจ็ค หม่า ตั้งโดยมีแรงบันดาลใจมาจาก นิทานอาหรับราตรี "อาลีบาบากับโจรสี่สิบคน" เปรียบถึงชายธรรมดาคนหนึ่งที่รู้รหัสผ่านของถ้ำขุมสมบัติ
จะว่าไป เรื่องจริงของอาลีบาบาจีน ยังไม่จบ แจ็ค อาจจะติดกับดักอยู่ในถ้ำ ลืมรหัสผ่านเพื่อกลับออกมา และตลอดปี 2021 ก็มีข่าวปรากฎตัว แค่ไม่กี่แห่ง และเป็นเพราะแหล่งข่าวให้ข่าว ไม่ได้เป็นลักษณะทางการอย่างใด
แล้วแจ็ค หม่า ก็หายไปจริง ๆ หลังจากอาลีบาบากรุ๊ป เผชิญการสอบสวนการต่อต้านการผูกขาดของเขาอย่างเข้มงวด ต่อเนื่องจากการที่แอนต์กรุ๊ป โดนขวางเข้าขายในตลาดหุ้นฯ เมื่อปลายปีที่แล้ว นับแต่นั้นมา มหาเศรษฐีเทคโนโลยีชาวจีน แจ็คหม่า ก็ไม่ได้ปรากฎตัวในวันปีใหม่เมื่อต้นปี 2021 ยาวกระทั่งส่งท้ายปีนี้
ว่ากันตามปัจจัยสภาพแวดล้อม ท่ามกลางเศรษฐกิจของประเทศในช่วงของโรคระบาดโควิดสองปีมานี้ น่าจะเป็นปัจจัยเชิงบวกมหาศาลให้กับบริษัทเทคโนโลยีที่ใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งของจีน พาแจ็ค หม่าทะยานขึ้นเป็นบุคคล ที่ร่ำรวยที่สุดในประวัติศาสตร์ และ แจ็ค หม่า เองก็มีความมั่นใจสูงมาก เขาส่งสาส์นย้ำ ๆ นี้ในที่สาธารณะทุกครั้ง ถึงราศีบารมีและวาสนาการครอบครองยุทธจักรทั้งหมดไว้ในสำนักยุทธอาลีบาบา ปกคลุมไปทั่วแผ่นดิน
แต่รัฐบาลจีนส่งสาส์นที่แตกต่างออกไป : ไม่มีธุรกิจส่วนตัวใดที่จะผยองได้ เว้นแต่รัฐบาลจะเข้าร่วมด้วย
หลังจากแอนต์กรุ๊ป (Ant Group) ซึ่งเป็นยักษ์ใหญ่ด้านการเงินทางอินเทอร์เน็ต ในสำนักอาลีบาบา โดนหน่วยงานกำกับดูแลดึงปลั๊กดับป้ายไฟบนกระดานหุ้นที่เตรียมเปิด การเสนอขายครั้งแรกในเซี่ยงไฮ้และฮ่องกง มูลค่า 3.4 หมื่นล้านดอลลาร์
ไอพีโอ ของแอนต์ ได้รับการคาดหมายว่าจะระดมเงินทุนได้มากกว่า Saudi Aramco บริษัทน้ำมัน ซาอุดิอาระเบีย แชมป์ IPO ที่ใหญ่ที่สุดของโลก ซึ่งเปิดต่อสาธารณชนเมื่อปีที่แล้ว รวมถึงเงินจากฝั่งตรงข้ามของโลก เช่น นิวยอร์กซึ่งเป็นจุดหมายปลายทางที่ได้รับความนิยมมานานสำหรับกลุ่มเทคโนโลยีของจีน
"จอมยุทธสองหน้าใดที่จะผยองได้ เว้นแต่รัฐบาลจะเข้าร่วมด้วย"
เรื่องนี้บรรดากูรู มองว่าหากปล่อยแอนต์กรุ๊ปโลดแล่นในยุทธจักรอย่างอิสระ จะเหมือนปล่อยจอมยุทธสองหน้า ที่ตั้งอยู่ที่จุดตัดความมั่นคงปลอดภัยและความวิบัติของสองอุตสาหกรรม คือการเงินและเทคโนโลยี จึงต้องเผชิญกับการตรวจสอบข้อเท็จจริงอย่างเข้มข้น เพราะอำนาจนี้มีผลทั้งในการค้าและสังคม ซึ่งก็ที่สุดจะข้ามมาที่การเมือง
ในประเทศจีน แม้เป็นระบบการตลาดทุนนิยม แต่ก็มีอัตลักษณ์จีน หน่วยงานภายใต้สีจิ้นผิงผู้นำสูงสุดของประเทศ ได้นำความมุ่งมั่นและแน่วแน่มาสู่ยุทธวิธีในการบังคับใช้เจตจำนงของพรรคคอมมิวนิสต์
"นายทุนต้องเล่นตามกฎทางการเมืองด้วย”
แจ็ค หม่า ไม่ใช่คนแรกที่ตกอยู่ในสถานการณ์นี้ ที่ผ่านมาผู้นำกลุ่มบริษัท หรือผู้ประกอบการที่ก้าวผงาดขึ้นมาหากมีลักษณะที่อ่อนไหวกับความมั่นคงปลอดภัยของชาติ ก็ถูกกลบรัศมีไปแล้วหลายคน อาทิ เหริน จื่อเฉียง นักพัฒนาอสังหาริมทรัพย์ที่ร่ำรวย และมีความเชื่อมโยงทางการเมือง วิพากษ์วิจารณ์ สี จิ้นผิง เกี่ยวกับการจัดการไวรัสโคโรนาของรัฐบาล ก็ถูกตรวจสอบคดีทุจริต ต้องโทษจำคุก
“ สิ่งที่เกิดขึ้นกับแอนต์กรุ๊ป ตอกย้ำความรู้สึกว่าการแสดงความเคารพต่อผู้มีอำนาจที่แท้จริง (พรรคคอมมิวนิสต์ป เป็นสิ่งสำคัญมาก” เคลลี ไช่ คณบดีคณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์แห่งมหาวิทยาลัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีฮ่องกงกล่าวว่า “นายทุนต้องเล่นตามกฎทางการเมืองด้วย”
ผู้เชี่ยวชาญบางคนกล่าวว่า ความนิยมของแอนต์กรุ๊ป อาจเป็นปัญหาสำหรับหน่วยงานการเงินของจีน เพราะเป็นกิจการเทคโนโลยีสถาบันการเงินที่มีอิสระเกินไป ไม่ได้อยู่ในระบบการตรวจสอบที่เข้มงวดเหมือนสถาบันการเงินดั้งเดิม
ขณะที่ธนาคารในประเทศยังคงต้องดิ้นรนต่อสู้กับมาตรการตรวจสอบแน่นหนา ยังต้องปรับโครงสร้างใหม่เนื่องจากขาดสภาพคล่อง ตรงข้ามกับ แอนต์ ซึ่งไม่ได้อยู่ในกติกาเดียวกันทำกำไรมหาศาล และยังจะขยายระดมทุนอย่างน้อย 34,500 ล้านดอลลาร์ในการเสนอขายหุ้นไอพีโอ ทำให้บริษัทมีเงินสำรองสำหรับธุรกิจปล่อยกู้มากขึ้น
Ant’s Alipay มีผู้ใช้มากกว่า 730 ล้านคนทุกเดือน ได้กลายเป็นพอร์ทัลหลักสำหรับสินเชื่อส่วนบุคคลเงินกู้การลงทุนและการประกันภัยนอกเหนือจากเครื่องมือการชำระเงิน
หน่วยงานกำกับดูแลด้านการธนาคารและการประกันภัยของจีนได้หารือเกี่ยวกับกฎใหม่สำหรับผู้ให้กู้ออนไลน์ในเดือนกันยายน การกำกับดูแล บริษัท โฮลดิ้งทางการเงินที่เข้มงวดมากขึ้นมีกำหนดจะมีผลบังคับใช้ในวันที่ 1 พฤศจิกายน
ระบบตรวจสอบ - ระบบการเงิน - ระบบการธนาคาร ของจีน ช่างล้าหลัง ล้าหลัง ไม่ทันกินเหล่านี้ ก็เหมือนสิ่งเก่า ๆ ที่แจ็ค หม่า ต้องการพิฆาตฯ
หม่า วิจารณ์ระบบธนาคารของจีนอย่างรุนแรงบนเวทีประชุมทางการเงินในนครเซี่ยงไฮ้ ในเดือนตุลาคม โดยบอกว่า กฏเกณฑ์ในการกำกับกับดูแลธนาคารระดับโลกเป็น ชมรมคนชรา และว่า ความเสี่ยงเชิงระบบไม่ใช่ปัญหาในประเทศจีน แต่ความเสี่ยงที่ใหญ่ที่สุดของจีนคือการขาดระบบนิเวศทางการเงิน แถมยังเปรียบเทียบระบบธนาคารจีนว่าเป็นเหมือนโรงรับจำนำ ที่ต้องใช้หลักประกันมูลค่าสูง
ทำไม หม่าพูดอย่างนี้ในที่สาธารณะต่อหน้า “หวัง ฉีซาน” รองประธานาธิบดีที่กำกับดูแลระบบการเงินของจีนมานานหลายปี
ทำไม หม่า กล้าวิจารณ์เหมือนพุ่งเป้าไปที่ “หลิว เฮ่อ” รองนายกรัฐมนตรีที่กำกับดูแลด้านนโยบายเศรษฐกิจมหภาค
สองบุคคลซึ่ง สี จิ้นผิง ไว้วางใจให้เกียรติ และยังไม่เคยวิจารณ์ต่อหน้าสาธารณะใคร อย่างที่ "หม่า" ทำ
หรือ หม่า คิดว่าเขาคือ "ผู้นำ" ประเทศไปแล้ว เพราะที่ผ่านมา ชื่อเสียงของเขาเปรียบเหมือนภูผาของจีน เดินทางไปไหน คนที่จะมาต้อนรับล้วนเป็นระดับผู้นำประเทศ สถานะของเขาจึงไม่เหมือนผู้ประกอบการ แต่ประหนึ่ง ผู้นำประเทศจีน คู่ขนานกับ สี จิ้นผิง
"เมื่อคำคม กลายเป็นคำข่มรัฐบาล"
เมื่อความขยันกล่าวคำคม ที่กลายเป็นคำข่มแพร่สะพัดออกไปได้ไม่กี่สัปดาห์ วันที่ 2 พ.ย. ปีที่แล้วหน่วยงานกำกับดูแลทางการเงินชั้นนำของรัฐบาลปักกิ่งก็เรียกตัวหม่าเข้าพบพร้อมทั้งแจ้งว่า หน่วยงานได้ออกร่างกฎระเบียบเกี่ยวกับการให้กู้ยืมรายย่อยทางออนไลน์ใหม่ กำหนดข้อกำหนดด้านเงินทุนที่มีความเข้มงวดมากขึ้น
และนี่คือการโดน "ดรรชนีกระบี่หกชีพจร" กดจุดสกัดกลางอากาศ ลมปราณของ บริษัทแอนต์กรุ๊ป โค เครือของอาลีบาบา กรุ๊ป ชะงักนิ่ง เป็นการปิดฉากกำหนดการเริ่มซื้อขายไอพีโอของแอนต์กรุ๊ปในวันพฤหัสบดี (5 พ.ย. 2020) แบบไม่ทันให้ตั้งตัว นับแต่นั้น ราคาหุ้นของอาลีบาบาในนิวยอร์กร่วงลง ๆ เรื่อย ๆ ทรงบ้าง ขึ้นบ้างจนมาปีนี้
แม้ในแถลงการณ์ของตลาดหลักทรัพย์เซี่ยงไฮ้เกี่ยวกับการระงับแผนทำไอพีโอของแอนต์กรุ๊ปนั้น ได้มีการอ้างถึงการเปลี่ยนแปลงของกฎข้อบังคับใหม่ว่า เป็นเหตุผลหนึ่งที่ทำให้แอนต์ไม่มีคุณสมบัติในการเข้าจดทะเบียนอีกต่อไป
แต่ผู้เชี่ยวชาญบางคนกล่าวว่า ในความเป็นจริง กฎนี้ยังไม่มีผลบังคับใช้ เพราะยังไม่ได้ข้อสรุป
กองทุนต่างชาติจำนวนมากรอที่จะเข้าซื้อหุ้นแอนต์กรุ๊ปไว้ ในราคาสูง 870 เท่าของราคาที่เสนอขาย ซึ่งไม่ต่างจากอาลีบาบา แม้จะเป็นเรือธงของจีน แต่ก็มีหุ้นใหญ่คือ ญี่ปุ่น (ซอฟต์แบงค์) ฯลฯ เมื่อถึงเวลานั้น ทรัพยากรมหาศาลของจีนจะกลายเป็นหน่วยกำไรนอกแดน อยู่ในมือต่างชาติมหาศาลเพียงใดไม่มีใครรู้
ในมุมของรัฐบาล ความปลอดภัยมาก่อนความเสี่ยง จึงให้ความสำคัญกับการตรวจสอบ และสะท้อนจากคำแถลงของสี จิ้นผิง ในหลาย ๆ วาระ ที่มักมีคำว่า "ความปลอดภัย" ในแต่ละถ้อยแถลงเสมอ แต่ในมุมของ แจ็ค หม่า “ไม่มีนวัตกรรมใดในโลกนี้ที่ไม่มีความเสี่ยง”
ต่างแต่ว่า เดิมพันความเสี่ยงของผู้ประกอบการเอกชนจะใช้ทรัพยากรของประเทศคงไม่ได้ นี่เป็นความปลอดภัยของทุนนิยมอัตลักษณ์จีนเช่นกัน
คำคมของหม่า จึงกลายเป็นคำข่มฯ เมื่อผู้สังเกตการณ์ ชี้ว่าศิลปะการค้าของแจ็ค หม่า ไม่ได้ใช้ อ่อนสยบแข็ง แบบผสานยุทธไท่เก็กที่เขาชื่นชอบ ผลของมันคือความกร้าวกล้า หาญผูกขาด ไม่สมดุลหยินหยาง
แจ็ค จะถูกยักษ์ฆ่า จะหายหน้าไปอีกนานแค่ไหนไม่มีใครรู้ แต่ที่แน่ ๆ คือ เขาไม่ได้ปรากฎตัวอีกแล้ว ไม่ว่าจะเป็น การประกาศยอดขายถล่มทลาย ในวันคนโสด 11.11 จวบจน ในรายการเรียลลิตี้โชว์ของตน หรือกระทั่งแม้ออกมากล่าวคำอวยพรวันปีใหม่ หรือทวิตเวยปั๋ว บันดาลใจคนเช่นที่เคยเป็น
อาลีบาบา เป็นชื่อกิจการที่แจ็ค หม่า ตั้งโดยมีแรงบันดาลใจมาจาก นิทานอาหรับราตรี "อาลีบาบากับโจรสี่สิบคน" เปรียบถึงชายธรรมดาคนหนึ่งที่รู้รหัสผ่านของถ้ำขุมสมบัติ นิทานเรื่องนี้มีรายละเอียดอุทาหรณ์สอนใจมากมาย
จะว่าไป แจ็ค หม่า ก็เหมือนคนธรรมดา ที่รู้รหัสผ่านนี้ แต่เขาเข้าไปในถ้ำ ทำอะไรต่อไปนั้น เป็นสิ่งที่นิทานเรื่องจริงของอาลีบาบาจีน ยังไม่จบ และตอนนี้ อาลีบาบา แจ็ค อาจจะติดกับดักอยู่ในถ้ำ ลืมรหัสผ่านเพื่อกลับออกมา เพราะถ้ำได้ถูกเปลี่ยนรหัสผ่านฯ ไปแล้ว ...!