‘เฉินม่าน’ ช่างภาพดังขอโทษกรณีภาพ ‘เลดี้ ดิออร์’ด้อยค่า ‘ใบหน้าแบบจีน’

วันที่ 23 พ.ย. ช่างภาพชื่อดัง ‘เฉินม่าน’ (陈漫) และแบรนด์ดิออร์ (Dior) ออกมาขอโทษในกรณีของภาพถ่ายแสดง “ภาพลักษณ์หญิงเอเชีย” ที่ถูกนำมาจัดแสดงในนิทรรศการเซี่ยงไฮ้ และก่อกระแสวิพากษ์วิจารณ์อย่างหนักหน่วง โดยยอมรับว่าตัวเธอเองยัง “ขาดวุฒิภาวะและไม่รู้”


รูปเจ้าปัญหาคือภาพถ่ายผู้หญิงมีกระ กับลุคการแต่งหน้าสีเข้มเน้นไปที่ดวงตา นางแบบคนนี้จ้องตรงมาที่กล้องพร้อมรอยยิ้มน้อย ๆ จากภาพแบ่งออกเป็นสองประเด็นคือ บางคนคิดว่าภาพนี้สะท้อนมุมมองแบบเหมารวมของคนตะวันตกที่มีต่อคนเอเชีย และบางคนคิดว่าการแต่งหน้าอย่างเลอะเทอะเปรอะเปื้อนนี้เป็นการด้อยค่ารูปลักษณ์คนจีน

งานอีกเซ็ตของเฉินม่านที่ถูกนำมาเอี่ยวด้วยคือ Young Pioneer จากปี 2008 เป็นภาพของเด็กสาวในชุดบางเบากับสถาปัตยกรรมอันยิ่งใหญ่หรือความสำเร็จของประเทศจีน เช่น เขื่อนสามโตรก และยานสำรวจดวงจันทร์ดวงแรกของจีนที่มีชื่อว่า ฉางเอ๋อ 1 เฉินม่านเคยให้สัมภาษณ์กับสถานีวิทยุอเมริกา KCRW ในปี 2015 ถึงภาพชุดนี้ว่าตั้งใจจะแสดงให้เห็นการผสมผสานของ “อุดมการณ์ในอดีตและอนาคตของจีน” ชุดบนร่างนางแบบทำให้เกิดความโหยหาอดีต ส่วนฉากหลังสื่อถึงการระลึกถึง “ความฝันในแง่วัตถุ” ของจีนที่เฉินม่านภูมิใจ แต่ในสายตานักวิจารณ์ นางแบบในรูปถูกทำให้เป็นวัตถุทางเพศเกินไปจากการใส่ชุดวาบหวิว และดูเหมือนเป็นการขาดความเคารพที่เฉินม่านนำภาพนางแบบมาไว้ข้างความสำเร็จอันยิ่งใหญ่ของจีน


เฉินม่านกล่าวว่า “ฉันเป็นคนจีน เกิดและโตที่จีน และฉันรักมาตุภูมิอย่างสุดซึ้ง ฉันทราบดีว่าในฐานะที่เป็นคนทำงานศิลปะ ฉันมีความรับผิดชอบต่อการบันทึกและส่งต่อวัฒนธรรม แสดงให้เห็นถึงความงามอย่างจีนผ่านงานของฉัน นี่เป็นเป้าหมายที่ฉันมุ่งมั่นและอยากที่จะทำให้ได้”

สำหรับรูปภาพของเฉินม่านที่ถูกวิจารณ์อย่างมากและกลายเป็นไวรัลจีนเมื่อสัปดาห์ที่ผ่านมา ถูกจัดแสดงในงานนิทรรศการเลดี้ดิออร์ ณ ศูนย์ศิลปะเวสต์ บันด์ เมืองเซี่ยงไฮ้ ซึ่งจัดถึงวันที่ 23 พ.ย.นี้ หลังจากเกิดกระแสตีกลับ ดิออร์ก็นำภาพนี้ออกจากงานจัดแสดง


เฉินม่านขอโทษที่ตัวเอง “ไม่เข้าใจนิทรรศการอย่างถ้วนถี่” และบอกว่าภาพบางส่วนจากงานครั้งก่อน ๆ ของเธอยังขาดวุฒิภาวะ และก่อให้เกิดอิทธิพลแง่ลบ ซึ่งงานที่ออกมาก่อนหน้านี้และถูกวิจารณ์มีชื่อว่า 12 Chinese Colours เป็นเซ็ตภาพถ่ายที่มีสไตล์คล้ายคลึงกับชุดภาพงานดิออร์ที่ตกเป็นประเด็นวิพากษ์วิจารณ์ คือรูปนางแบบจีนตาตี่ที่แต่งหน้าทำผมอย่างหนัก ชาวเน็ตจีนจึงกล่าวหาว่าผลงานของเฉินม่านยิ่งส่งเสริมแนวคิดเหยียดเชื้อชาติเกี่ยวกับหน้าตาและรสนิยมแฟชั่นของคนจีน


เฉินม่านบอกว่าในขณะนั้นเธอยังไม่ได้ยึดมั่นกับค่านิยมทางศิลปะของตัวเอง และได้ทำการลบภาพบางส่วนออกจากประวัติส่วนตัวบนเว็บไซต์ไปแล้ว เธอบอกว่าจะอ่านประวัติศาสตร์จีนและเข้าร่วมโปรแกรมศึกษาให้มากขึ้น

ส่วนดิออร์ได้ออกมาขอโทษว่า “ทางเราได้นำชิ้นงานออกทันทีที่มีการวิพากษ์วิจารณ์บนอินเทอร์เน็ต เราให้ความสำคัญกับความเห็นของประชาชน เคารพความรู้สึกของคนจีน ทำตามกฎระเบียบของจีน และพร้อมจะให้ความร่วมมือกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในการประเมินงานที่นำเสนอสู่สาธารณะ”


อย่างไรก็ตาม กระแสตีกลับรูปดิออร์ไม่ได้เห็นตรงกันอย่างเป็นสากล เพราะบางคนก็คิดว่ามาตรฐานความงามพิมพ์นิยมจีนมันช่างแคบเสียเหลือเกิน

เฉินม่านเป็นช่างภาพแนวโมเดิร์นร่วมสมัย นักวิจิตรศิลป์ และผู้กำกับศิลป์ มีชื่อเสียงจากภาพสีสันฉูดฉาดที่หยอกล้อกับความเหนือจริง เธอเคยร่วมงานกับนิตยสารแฟชั่นระดับหัวแถว ดาราเอลิสต์ และแบรนด์ระดับโลกมากมาย


แบรนด์แฟชั่นตะวันตกมักจะมีปัญหากับประเด็นอ่อนไหวทางวัฒนธรรมอยู่เนือง ๆ เช่นกรณีของดอลเช่ กาบาน่า ในปี 2019 ที่โพสต์วิดีโอนางแบบจีนใช้ตะเกียบกินอาหารอิตาเลียน จนเกิดกระแสตีกลับที่ยังส่งผลต่อยอดขายของดอลเช่ กาบาน่าในจีนจนถึงทุกวันนี้

ที่มา:
Dior and artist Chen Man apologise for ‘immature and ignorant’ photograph that infuriated the Chinese internet
Chinese fashion photographer Chen Man apologizes for ‘unthoughtful’ work