‘หยางลี่’ ตลกสาวผู้ปลุกกระแสเฟมินิสต์จีน

คุณคิดว่าคุณสมบัติที่สาว ๆ สมัยนี้ใช้คัดแฟนมีอะไรบ้าง ถ้าเป็นสมัยก่อนอาจจะขอแค่หล่อ รวย ฐานะดี มีรถขับ แต่ด้วยความตระหนักรู้และกระแสสังคมที่ก้าวไกล หนุ่มในฝันแห่งยุคอาจต้องเป็นคนใส่ใจสิ่งแวดล้อม สนับสนุนประชาธิปไตย รักความเท่าเทียม และเป็นเฟมินิสต์ (ผู้ส่งเสริมแนวคิดสตรีนิยม) ขอบอกเลยว่าข้อหลังนี่แหละหายากสุด ๆ

แต่สาวจีนเขามีวิธีง่าย ๆ ที่แพร่หลายในปัจจุบัน แค่พูดถึง ‘หยางลี่’ (杨笠) เท่านี้ก็แฟนหนุ่มของพวกเธอก็จะแบไต๋ออกมาว่าเขาเข้าใจเรื่องความเท่าเทียมทางเพศหรือเปล่า

บทความจาก Vice รายงานว่า ที่จีนมีรายการแบทเทิลเดี่ยวไมโครโฟน Rock & Roast (脱口秀大会) ซึ่งได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก รายการนี้เปิดพื้นที่ให้ตลกหญิงหน้าใหม่หลายคนได้แสงสปอตไลท์ท่ามกลางวงการตลกที่ส่วนใหญ่ผู้ชายคุม หยางลี่ก็เป็นหนึ่งในนั้น เธอโดดเด่นจากการเล่นมุกล้อเลียนที่พุ่งเป้าไปยังพวกผู้ชาย จนทำให้เธอกลายเป็นเฟมินิสต์ไอคอนขึ้นมา

หยางลี่วัย 29 ปี มีชื่อเสียงจากมุกที่ว่าผู้ชายเป็นมนุษย์ที่ “งั้น ๆ แต่ดันมั่นหน้า” มุกนี้เป็นเหมือนหมัดฮุกที่โดนใจผู้หญิงหลาย ๆ คนจนกลายเป็นมีมฮอตชั่วข้ามคืน เธอเล่าว่าถ้ามีผู้ชายคนไหนมาขอเธอแต่งงาน “คงเป็นเพราะอยากซ้อมฉันให้น่วมแน่ ๆ” ฟังแล้วฮาแต่ก็มาจากเรื่องจริงในสังคมจีนที่ผู้ใช้ความรุนแรงในครอบครัวมักจะลอยนวลไปได้ ถึงจะถูกวิจารณ์ หยางลี่ก็ยังทิ้งท้ายว่าเวลาไม่พอใจ ผู้ชายก็บ้าและอารมณ์ขึ้น “เหมือนกับผู้หญิงนั่นแหละ”

มุกดุเด็ดเผ็ดมันพวกนี้เป็นเหมือนภาษาใหม่ของขบวนการสตรีนิยมจีนที่กำลังเติบโต หยางลี่ได้แฟนคลับและศัตรูมาในเวลาเดียวกัน แต่คนที่รักและเกลียดหยางลี่เห็นตรงกันว่าความแตกต่างระหว่างทั้งสองฝั่งทำให้พวกเขาเป็นเพื่อนหรือเป็นแฟนกันไม่ได้



ช่วงต้นปีที่สังคมมีการถกเถียงกันเรื่องหยางลี่ เวนดี้ หลิว นักศึกษาวัย 23 ปี จากมณฑลหูหนานก็ตัดสินใจเลิกกับแฟนที่คบมาสี่ปี เวนดี้ หลิวชื่นชมหยางลี่ที่เป็นปากเป็นเสียงให้ผู้หญิง แต่แฟนหนุ่มของเธอ ผู้รู้สึกขุ่นเคืองกับมุกของตลกสาวเป็นอย่างมาก หาว่าเวนดี้ หลิวถูกพวกเฟมินิสต์สุดโต่งล้างสมองไปแล้ว เขาบอกว่าไม่มีผู้ชายที่ไหนชอบผู้หญิงที่เป็นเฟมินิสต์หรอก และโทษว่ากระแสสตรีนิยมในจีนมาจาก “กองกำลังต่างชาติ”

“ตอนนั้นฉันรู้สึกเลยว่าเสียเวลามาหลายปี” เวนดี้ หลิวกล่าว “ไม่รู้ว่าใช้ชีวิตผ่านสี่ปีนั้นมาได้อย่างไร ฉันขอบคุณหยางลี่นะที่ช่วยให้ตัดสินใจบอกเลิกได้”

คริสเตน หลิว นักศึกษานิติศาสตร์วัย 20 ปี จากฉงชิ่ง ก็เป็นอีกคนที่เลิกกับแฟนเพราะเถียงกันเรื่องหยางลี่ แฟนของเธอบอกว่าหยางลี่ “ป่วยจิต” และรู้สึกว่ามุกของเธอดูหมิ่นเขา คริสเตน หลิวเลยตัดสินใจว่าไม่อยากจะคบผู้ชายคนนี้ต่อแล้ว “ฉันหวังว่าแฟนจะเห็นอกเห็นใจผู้หญิง อย่างน้อยก็ขอให้เคารพและเข้าใจแนวคิดเฟมินิสต์ของฉัน” เธอบอกว่า ในอนาคตอยากเช็คก่อนว่าผู้ชายที่คุยเป็น “พันธมิตร” ของขบวนการสตรีนิยม ก่อนจะตกลงเป็นแฟนกัน


จากรายงานช่องว่างทางเพศปี 2021ของสภาเศรษฐกิจโลก ที่วัดความแตกต่างอันเกิดจากเพศในเรื่องของโอกาสทางเศรษฐกิจ การศึกษา สุขภาพ และการเมือง จีนอยู่ที่อันดับ 107 จาก 156 ประเทศ ด้วยความตระหนักรู้ทางเพศที่เพิ่มขึ้น ผู้หญิงในสังคมจีนก็กำลังต่อสู้กับการกดขี่ที่ไม่เป็นธรรม จากการล่วงละเมิดทางเพศในที่ทำงานไปจนถึงการใช้คำพูดเหยียดเพศในชีวิตประจำวัน เช่น ผู้ชายหลายคนเล่นมุกเหยียดผู้หญิงหรือสองแง่สองง่ามในที่ทำงานหรือกลางโต๊ะกินข้าว

ความนิยมของหยางลี่และตลกหญิงคนอื่น ๆ สะท้อนให้เห็นความต้องการที่จะมีตัวตนของผู้หญิงในวงการตลก อย่างไรก็ตาม ผู้ชายหลายคนปฏิเสธที่จะรับรู้ถึงอภิสิทธิ์ปิตาธิปไตยที่พวกเขามี และมองว่าการเติบโตของเฟมินิสต์เป็นภัยต่อตน

เย่ว์ เฉียน (Yue Qian 钱岳) นักสังคมวิทยาจากมหาวิทยาลัยบริติชโคลัมเบีย กล่าวว่าจากงานวิจัยของเธอชี้ให้เห็นถึงความต่างเรื่องประเด็นทางเพศระหว่างผู้ชายและผู้หญิงในสังคมจีนของคนรุ่นนี้มีช่องว่างมากกว่าคนรุ่นก่อน ผู้หญิงยิ่งได้รับการศึกษาสูงก็จะยิ่งสนับสนุนสิทธิความเท่าเทียมมากขึ้น แต่กับผู้ชายเป็นไปในอัตราที่น้อยกว่า

“ความแตกแยกทางสังคมเรื่องหยางลี่ หรือพูดให้กว้างกว่านั้นก็คือเรื่องสตรีนิยม เป็นสิ่งสะท้อนถึงช่องว่างระหว่างผู้หญิงกับผู้ชายในการโอบรับแนวคิดเรื่องเพศ” เฉียนบอกกับสื่อ Vice World News “ผู้หญิงเข้าใจเรื่องสิทธิและความเท่าเทียมมากขึ้น ขณะที่ผู้ชายเริ่มถูกทิ้งห่าง”


การต่อต้านกระแสสตรีนิยมเกิดขึ้นทั่วเอเชีย ยกตัวอย่างเช่น ในเกาหลีใต้ ผู้ชายที่รู้สึกเป็นเหยื่อจากแนวคิดเฟมินิสต์ประท้วงการที่ผู้หญิงใช้อิโมจิรูปมือจีบ ( 🤌 ) เพื่อล้อเลียนผู้ชายที่มีอวัยวะเพศเล็ก

ตัวตนของหยางลี่กลายเป็นสมรภูมิระหว่างเพศ ปีที่แล้วมีคนขู่จะรายงานเธอต่อผู้ตรวจสอบสื่อจีน ข้อหาล่วงละเมิดผู้ชายทางวาจา และปลุกปั่นให้เกิดความขัดแย้งระหว่างสองเพศ เมื่อเดือนมี.ค. ผู้ชายที่โกรธเคืองขู่บอยคอตบริษัทอินเทล (Intel) ที่นำหยางลี่มาโปรโมตโฆษณา พวกผู้หญิงโต้กลับด้วยการเทรนด์แฮชแท็ก “ฉันเป็นผู้หญิง ฉันสนับสนุนหยางลี่” บนเวยปั๋ว (โซเชียลมีเดียจีน)

พันธมิตรและศัตรูของแนวคิดเฟมินิสต์มองว่าหยางเป็น “ตัวกรอง” ที่จะคัดคนว่าใครอยู่ฝั่งเดียวกับตน จอยซ์ จาง สาวจีนอายุ 27 ผู้อาศัยในฮ่องกง บอกว่าถ้าเจอผู้ชายบนแอพฯ หาคู่ เธอจะเกริ่นเรื่องหยางลี่ก่อนเพื่อดูเชิงว่าผู้ชายคนนั้นมีความคิดแบบไหนต่อผู้หญิง ถ้าใครด่าหยางลี่ก็จะโดนปัดทิ้ง “คนที่รับหยางลี่ไม่ได้ก็คงไม่คิดจะเคารพผู้หญิง” จอยซ์ จางบอก “ถ้าเขาไม่เคารพฉัน และทำเหมือนผู้หญิงเป็นสิ่งของ เราคงไปกันไม่รอด รู้ไว้แต่เนิ่น ๆ ดีกว่า”

กลับกัน บนจือฮู (เว็บไซต์ตั้งกระทู้คล้ายพันทิป) แพลตฟอร์มที่เต็มไปด้วยแอนไทเฟมินิสต์ (ผู้ต่อต้านสตรีนิยม) ผู้ชายหลายคนตั้งมั่นว่าจะอยู่ให้ห่างแฟนคลับหยางลี่ “ผมเคยเกลียดหยางลี่ แต่ตอนนี้ชอบแล้ว เธอเป็นตัวกรองที่ดีมากเลยนะ” โพสต์หนึ่งที่มีคนกดไลก์ไปมากกว่า 6,000 ครั้งกล่าว “ถ้าคุณคบกับเฟมินิสต์แล้วแต่งงานกัน ได้เงินเดือนเท่าไหร่ก็ต้องให้เธอหมด ลูกก็อาจไม่ได้ใช้แซ่คุณ”


จริง ๆ หยางลี่ไม่เคยออกตัวว่าเป็นเฟมินิสต์ ถึงเธอจะบอกว่าการเป็นผู้หญิงทำให้เธอมีเอกลักษณ์ก็ตาม เธอนับถือ ‘อาลี หว่อง’ (Ali Wong) ตลกสาวชาวเอเชียน-อเมริกัน เป็นแรงบันดาลใจ ผู้หญิงบางคนมองว่าหยางลี่ “อ่อนไป” ที่จะนับเป็นเฟมินิสต์ แต่แฟน ๆ ของเธอบอกว่าการโจมตีจากพวกผู้ชายพิสูจน์คุณค่าของเธอในการเป็นกระบอกเสียงเพื่อผู้หญิงแล้ว 

ในรายการ Rock & Roast ซีซันล่าสุด หยางลี่ปล่อยมุกที่ว่าผู้หญิงจะคบกับผู้ชายที่ชอบหยางลี่เท่านั้น “ถ้าผู้ชายชอบหยางลี่ ก็ต้องมาคบกับหยางลี่สิ” “ในที่สุดก็รู้สักทีว่าทำไมฉันถึงโสด ผู้ชายไม่กี่คนที่อุตส่าห์ชอบฉัน พวกเธอก็ดันมาแย่งไปหมด”

เวนดี้ หลิวบอกว่าเธอเจอแฟนเก่าตอนอยู่ปีหนึ่ง และคิดว่าต้องรับบทช้างเท้าหลังในความสัมพันธ์ตามขนบ แต่เธอเปลี่ยนความคิดหลังได้อ่านการอภิปรายออนไลน์เรื่องเฟมินิสต์ และนักเขียนสตรีนิยมชาวญี่ปุ่น ‘ชิซึโกะ อุเอโนะ’ (Chizuko Ueno) 

ตอนนี้เวนดี้ หลิวและเพื่อน ๆ อยากคบกับเฟมินิสต์ชายที่เข้าอกเข้าใจความกังวลเรื่องการกดขี่ในที่ทำงาน ความรุนแรงต่อผู้หญิง และความกดดันที่ต้องมีลูก “(ผู้ชายแบบนี้) หายากนะคะ” เวนดี้ หลิวถอนใจ “ฉันคงอยู่เป็นโสดดีกว่าถ้าหาไม่ได้ แฟนไม่ใช่สิ่งจำเป็นในชีวิตสักหน่อย”

แหล่งที่มาหลัก:
Chinese Women Are Dumping Their Boyfriends Over a Feminist Comedian