ร่มฉัตร จันทรานุกูล มหาวิทยาลัยเศรษฐศาสตร์และธุรกิจระหว่างประเทศ วิทยาลัยนานาชาติ กรุงปักกิ่ง (UIBE)
ช่วงนี้สถานการณ์ในเมืองไทยกำลังคร่ำเครียดและหลายชีวิตยังต้องต่อสู้และเดินไปข้างหน้า ผู้เขียนเป็นกำลังใจให้กับผู้อ่านทุกท่านและภาวนาให้ประเทศของเราหลุดพ้นจากวิกฤติโควิด-19 นี้ไปได้โดยเร็ว ในบทความนี้ผู้เขียนขอบอกเล่าถึงการพัฒนารายได้ของเกษตรกรจีนเพื่อหลุดพ้นจากความยากจน ประเด็นของการหลุดพ้นจากความยากจนนี้เป็นเป้าหมายหลักของรัฐบาลจีนในช่วงหลายปีที่ผ่านมานี้ หากท่านที่ติดตามบทความของผู้เขียนก่อนหน้าหรือข่าวเศรษฐกิจจีนอยู่เสมอจะทราบว่าจีนพยายามเอาเทคโนโลยีไร้สายเข้ามาควบรวมกับกิจการประเภทต่างๆหรือที่เรียกกันสั้นๆว่า “Internet+….”กล่าวคือนำเทคโนโลยีไร้สายมาช่วยให้กิจกรรมต่างๆของสังคมดำเนินไปได้อย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพมากขึ้น อย่างในเรื่องของสินค้าเกษตรปลายน้ำคือการกระจายขายสินค้าออกไป เพื่อเอารายได้กลับมาให้กับเกษตรกรและชุมชนชนบท เช่น การขายผ่านช่องทางออนไลน์ทั้งผ่านตัวแทนและเกษตรกรออกมาขายเอง โดยสร้างแพลตฟอร์มและแบรนด์ของตัวเองเพื่อตัดพ่อค้าคนกลาง ตรงนี้ก็สร้างการพัฒนาและรายได้ให้กับเกษตรกร
เมื่อรายได้เกษตรกรมากขึ้นก็จะไม่เคลื่อนย้ายออกไปกระจุกตัวทำงานตามเขตเมืองใหญ่ สร้างการเติบโตให้กับชนบทอีก สุดท้ายก็ทำให้ความเป็นเมืองกระจายออกไป ประชากรมีรายได้มากขึ้นความเป็นอยู่ดีขึ้น ขณะเดียวกันยังช่วยความเหลื่อมล้ำระหว่างสังคมเมืองได้อีก
จากรายงานของสถาบันส่งเสริมการค้าจีนระบุว่า การค้าปลีกออนไลน์ชนบทกลายเป็นการเติบโตใหม่ โดยในปี 2015 ยอดขายรวมของการค้าออนไลน์ชนบทมีอยู่ 3.5 แสนล้านหยวนเพิ่มขึ้นเป็น 1.79 ล้านล้านหยวนในปี 2020 การเติบโตของภาคเกษตรจีนได้อานิสงส์อย่างมาก จากการพัฒนาภาคไอทีจีนที่มีฐานการเติบโตและเครือข่ายโลจิสติกส์ที่แข็งแกร่งอยู่แล้ว
หนึ่งในแนวทางของรัฐบาลที่ช่วยให้เกษตรกรในชนบทหลุดพ้นจากความยากจนคือการให้ความรู้และการใช้เทคโนโลยีใหม่ๆ ในด้านของเอกชนผู้พัฒนาแอพช็อปปิ้งออนไลน์ต่างๆก็เปิดช่องทางด่วน (Fast Track) ให้กับกลุ่มเกษตรกรที่เอาสินค้าขึ้นมาขายในแพลตฟอร์มของตน ซึ่งถือว่าเป็นการตอบสนองนโยบายรัฐบาลในการช่วยเหลือเกษตรกรและชุมชนให้เอาสินค้ามาขายออนไลน์และเปิดตลาดกว้างมากยิ่งขึ้น
โอกาสต่อมาของเกษตรกรจีนจากการเล่นและใช้ดิจิทัลอย่างคล่องแคล่วคือ การเป็นเน็ตไอดอล ชาวเน็ตจีนสามารถดูชีวิตชาวสวนชนบทบนแพลตฟอร์มออนไลน์ต่างๆ การที่เกษตรกรพัฒนาตัวเองขึ้นมาเป็นเน็ตไอดอล เหมือนยิงปืนนัดเดียวได้นกสองตัว เพราะนอกจากจะมีคนติดตามมากมาย ทำรายได้ทั้งทางตรงและทางอ้อมจากจำนวนแฟนคลับที่ติดตามแล้วยังสามารถขายสินค้าเกษตรของตัวเองและของชุมชนได้ด้วย อย่างเช่นในแพลตฟอร์ม TikTok และ Kuai Shou ของจีน นอกจากจะมีวีดีโอสั้นให้ดูเพื่อความรู้และความบันเทิงแล้วยังมีส่วนของไลฟ์สดขายสินค้าให้แก่บรรดาแฟนคลับ
ยกตัวอย่างเช่น ที่ตำบลหลิวซู่ มณฑลเหลียวหนิง มีสินค้าเกษตรประจำท้องถิ่น คือแตงเมลอน ที่ก่อนหน้านี้เมื่อถึงฤดูเก็บเกี่ยวต้องประสบกับปัญหาความเสี่ยงด้านการขาย แต่เมื่อมีช่องทางขายออนไลน์เข้ามาช่วยทำให้แตงเมลอนของตำบลหลิวซู่ขายดีเป็นเทน้ำเทท่าถึงขนาดว่าถ้าจะเอาแตงเมลอนในราคาขายส่งต้องจองล่วงหน้าถึงครึ่งปี ทำให้ชาวสวนไม่ต้องกลัวว่าแตงของตัวเองจะขายไม่ได้อีกต่อไป
นาย ฉี เส้าคุน เป็นเกษตรกรแกนนำในตำบลหลิวซู่ที่มีประสบการณ์การปลูกและหาแหล่งปล่อยสินค้า ในช่วงปี 2020 ที่เกิดวิกฤตโควิด-19ในจีน ก็ปวดหัวกับแตงที่ขายไม่ออกมหาศาล เขาได้ไปติดต่อและตามหาเน็ตไอดอลในพื้นที่ชนบทที่ขายสินค้าเกษตร และช่วยให้การขายแตงเมลอนในตำบลเขาบูมขึ้นมามีออร์เดอร์เข้ามาไม่หยุด นายฉีเส้าคุนได้ให้สัมภาษณ์กับสื่อจีนว่า “ตอนนี้ชีวิตของเกษตรกรในชุมชนดีขึ้น ของก็ไม่ต้องกลัวว่าจะขายไม่ออก ทุกคนได้รับประโยชน์ทั้งแพลตฟอร์มออนไลน์ เกษตรกรและตัวแทนขาย การดำเนินงานมีต้นทุนที่ถูกลงและมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น ตอนนี้ชีวิตของคนที่นี่หวานเหมือนกับแตงเมลอนเลย”
ภายใต้เทรนด์ใหม่ของการไลฟ์สดขายของ เกษตรกรจีนได้รับประโยชน์มากมาย คือการเปลี่ยนแปลงจากการขายแบบดั้งเดิมไปสู่การขายแนวทางใหม่ เป็นสิ่งที่เกษตรกรต้องปรับตัวเพื่อให้ยืนหยัดอยู่ด้วยตัวเองให้ได้และจะเป็นการพัฒนาอย่างยั่งยืน ส่วนของเลขาธิการพรรคฯประจำท้องถิ่น นาย ซ่ง เจ้อหัว ได้กล่าวไว้ว่า “ไลฟ์ออนไลน์ทุกคนเข้าถึงได้ ทุกคนสามารถขายของได้เป็นการช่วยส่งเสริมให้สินค้าเกษตรได้ปรับตัวไปด้วยและหาช่องทางเติบโตใหม่ เป็นแนวทางใหม่ของการหารายได้” สุดท้ายแล้วคือปัจจัยสำคัญที่ทำให้ชาวชนบทยืนได้ ในปัจจุบันเรื่องราวแบบในชุมชนนี้ก็มีไม่น้อย ชนบทจีนหลายพื้นที่ตั้งแต่เหนือจรดใต้สามารถใช้แพลตฟอร์มออนไลน์ต่างๆเปิดช่องทางการขายใหม่ให้กับชุมชน ระบายสินค้าเกษตรประเภทต่างๆ และสินค้าที่ขายตรงจากเกษตรกรมีข้อได้เปรียบที่ผู้บริโภคจะได้สินค้าคุณภาพดีและราคาถูก เพราะไม่ได้ถูกขายผ่านคนกลางหลายทอดเหมือนกับการซื้อสินค้าในซุปเปอร์มาร์เก็ตหรือร้านค้าออฟไลน์ ผู้บริโภคสามารถเข้าถึงแหล่งขายโดยตรง มีทางเลือกมากกว่าและบางครั้งยังได้เปิดหูเปิดตาเห็นชีวิตความเป็นอยู่ ชีวิตการทำสวนทำไร่ของชาวสวนผ่านแพลตฟอร์มออนไลน์ด้วย
สุดท้ายคือเครือข่ายและระบบโลจิสติกส์จีนทั่วประเทศค่อนข้างพัฒนา การส่งรับสินค้าและการติดตามการส่งพัสดุ ระบบการจัดส่งสินค้าเกษตรและสินค้าธรรมดามีบริการแยก บริการหลังการขายของบริษัทโลจิสติกส์ระดับท็อปๆของประเทศทำได้ค่อนข้างดี เพราะปัจจัยของการบริการโลจิสติกส์ที่สะดวกสบายภายในประเทศจีนด้วย ที่ส่งเสริมและเป็นตัวช่วยผลักดันการเติบโตของการค้าออนไลน์จีน
