แจ๊ก หม่า ได้อำลาตำแหน่งประธานบริหารบริษัทอาลีบาบา กรุ๊ป อย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 10 กันยายน ในวัย 55 ปี และในวันครบรอบ 20 ปีเว็บไซต์ อาลีบาบา ได้โพสต์คลิป แจ๊ก หม่า กลับไปที่ห้องอพาร์ทเมนท์ หูพัน การ์เดน (Hupan Garden) อพาร์ทเมนท์เล็กๆ ของหม่าในหางโจว ซึ่งเป็นบ้านเกิดของ อาลีบาบา (Alibaba) เมื่อปี ค.ศ.1999 ... ทุกอย่างของ อาลีบาบาเริ่มต้นที่นี่ เมื่อ 20 ปีก่อน
สิ่งที่สร้างอาลีบาบาให้เป็นวันนี้คืออะไร?
ขณะเปิดประตูกลับเข้าไปในห้องเล็กๆ อพาร์ทเมนท์ ซึ่งปัจจุบันโล่งว่าง แต่โต๊ะและผนังห้องยังคงรักษาสภาพไว้เหมือนวันวาน แจ๊ก หม่า หวนรำลึกความฝันที่จะสร้างกิจการของตนเองซึ่งเริ่มมาตั้งแต่ ปี 1992 เมื่อครั้งที่เติ้งเสี่ยวผิง ตระเวนภาคใต้และได้กล่าวสุนทรพจน์ที่สำคัญ อันนับเป็นใจกลางของกระบวนการผลักดันการปฏิรูปเศรษฐกิจ และความก้าวหน้าทางสังคม
"การปฏิรูป เปิดประเทศ จะต้องมีความกล้าหาญมากขึ้น โดยเมื่อใคร่ครวญอย่างดีแล้ว ก็กล้าที่จะทดลอง กล้าเสี่ยงที่จะบุกทะลวงไปข้างหน้า หากไร้ซึ่งจิตวิญญาณในการบุกทะลวงไปข้างหน้า ไร้ซึ่งจิตวิญญาณในการ “เสี่ยง” ก็มิอาจบรรลุถึงเส้นทางใหม่ที่ดี มิอาจบุกเบิกกิจการใหม่ๆ" เสียงเติ้งเสี่ยวผิง ที่กล่าวสุนทรพจน์นี้ ก้องในใจของคนจีนจำนวนมาก โดยเฉพาะแจ๊ก หม่า
........
"ที่นี่คือจุดเริ่มต้น ... ผมเป็นคนที่มองไปแต่ข้างหน้า ไม่ต้องการเหลียวกลับดูสิ่งที่ผ่านไปแล้ว แต่ทุกครั้งที่ผมกลับมาที่ห้องนี้ อดถามตัวเองไม่ได้ว่า "เราผ่านวันเหล่านั้นมาได้อย่างไร?" แจ๊ก หม่ากล่าว เมื่อเปิดประตูเข้าไปในห้องแถวแรกเริ่มของอาลีบาบา
"แต่ผมรู้ รู้ว่าถ้าไม่ผ่านวันอันตรากตรำเหล่านั้นมา เราก็คงไม่มีวันนี้"
"ผมยังจำได้ชัดเจนถึงวันแรกที่พวกเราหิ้วกระเป๋าเสื้อผ้าเข้ามาที่นี่ ผมบอกทุกคนว่า เราจะทำงานกันที่นี่หนึ่งปี กิน อยู่ หลับ นอนที่นี่ เราจะทำงานทั้งวัน ทั้งคืนที่นี่ ...
"เราคงจะประสบความสำเร็จบางอย่าง หรือไม่งั้นก็คงจะอำลา แยกย้ายกันไปหางานอื่นทำ"
"เป้าหมายของอาลีบาบาในตอนนั้น คือต้องการเป็นเว็บไซต์ระดับโลก ซึ่งในตอนนั้น เราอาจจะยังอยู่ที่อันดับโหล่ล้าน หรือโหล่สองล้าน ก็แล้วแต่ แต่สิ่งที่สำคัญคือ อาลีบาบา ควรจะช่วยเพิ่มศักยภาพผู้ประกอบการรายย่อยหลายล้านราย ให้คนหนุ่มสาวตระหนักถึงความฝัน ที่จะเติบโตและแข่งขันได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้นในระบบเศรษฐกิจในประเทศและทั่วโลก"
แจ๊ก หม่า บอกเพื่อนร่วมงานทุกคนในวันแรกว่า "ในห้องเล็กๆ นี้, เดิมพันของเราไม่มีอะไรต้องเสีย"
"คืนหนึ่ง ผมชวนคนมาที่นี่ 18 คน บอกพวกเขาว่าให้คิดว่า เราโชคดีที่ได้อยู่ในห้องเล็กๆ นี้ เพราะผมเชื่อว่า อีก 10 หรือ 15 ปี ต่อจากนี้, เราอาจจะไม่ได้เจอกัน บางคนอาจไปทำงานที่ปักกิ่ง บางคนทำงานที่เซี่ยงไฮ้ บางคนไปไกลถึงสหรัฐอเมริกา พวกเราคงไม่ได้อยู่ร่วมกันแบบนี้ ขอให้เก็บเกี่ยวคุณค่าคืนวันที่ได้อยู่ด้วยกันนี้"
ในปีแรกนั้น แจ๊ก หม่ากับ เพื่อนๆ พากันไปเที่ยวบนกำแพงเมืองจีน มองเห็นแผ่นดินกว้างใหญ่ ทว่าที่ขอบฟ้านั้น Internet Explorer Version 5 ครองโลก บิล เกตต์ แห่งไมโครซอฟท์ มีทรัพย์สินทะลุพันล้านเหรียญสหรัฐฯ ebay เป็นยักษ์อีคอมเมิร์ซ ขณะที่วอลล์มาร์ท รวบอาณาจักรค้าปลีกทั้งในสหราชอาณาจักร และทั้งหมดเริ่มคืบเข้าจีน นี่ยังเป็นปีที่สหภาพยุโรปผนึกกำลังใช้สกุลเงินยูโร
แต่โลกยังไม่เห็นบริษัทจีนสักรายอยู่ในสายตา แม้ในคำสืบค้นฯ
แจ๊ก หม่า กับเพื่อนๆ ได้ให้สัญญากันบนกำแพงเมืองจีนวันนั้น ว่า "จะสร้างบริษัทฯ ให้ยิ่งใหญ่ ที่คนจีนสามารถภูมิใจได้"
"แล้วเราก็เริ่ม อาลีบาบา ทีนี่, ต่อด้วย เถาเป่า ที่นี่ และก็ อาลีมามา, ดิงทอล์ค อะไรที่เราอยากทำ เราเริ่มที่นี่" แจ๊ก หม่า กล่าว
"นี่คือเหตุผลที่ผมต้องการเก็บห้องนี้ไว้เสมอ ไม่ว่าอาณาจักรอาลีบาบาจะใหญ่โตเพียงใด ไม่ว่าเราจะอยู่ที่ไหน ทำอะไร พวกเรายังคงจดจำชีวิตที่หูพัน และไม่ลืมความฝันวันนั้น"
"เพราะเมื่อใครคนอื่นซึ่งล้มเหลว อาจเพราะเขาคิดถึงรายได้ กำไร ผลประกอบการไตรมาส จนลืมความฝัน"
"ความฝันทำให้เราทำงานหนักได้ ...
ความฝันทำให้เราไม่กลัวความล้มเหลว ไม่ยอมล้มเลิก"
ปัจจุบัน อาลีบาบา หรือ อาลีบาบากรุ๊ปโฮลดิง จำกัด เป็นบริษัทที่ประกอบธุรกิจหลายประเภทรวมกันทั้งอีคอมเมิร์ซ ค้าปลีก อินเทอร์เน็ต ปัญญาประดิษฐ์ และเทคโนโลยีข้ามชาติของจีน เป็นผู้ค้าปลีกรายใหญ่สุดและมีมูลค่ามากที่สุดในโลก มีกิจการในกว่า 200 ประเทศ ยอดขายและกำไรของบริษัทแซงหน้าผู้ค้าปลีกทุกรายในสหรัฐ (รวมทั้งวอลมาร์ท แอมะซอนและอีเบย์), มีมูลค่าตลาด ในปี 2018 อยู่ที่ 527,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ติดอันดับบริษัทมีมูลค่ามากที่สุดและใหญ่สุด 10 อันดับแรกของโลก
แจ๊ก หม่า ย้อนมองภาพถ่ายเพื่อนร่วมงานเก่าๆ ที่แขวนบนผนัง ที่เริ่มต้นจากคน 18 คน จนปัจจุบันมีพนักงานประจำมากกว่า 66,000 คน
"ผมหวังว่า อีก 60 ปี ต่อจากนี้ 80 ปี หลังจากนี้ ผู้คนจะยังคงจำอพาร์ทเมนต์ห้องนี้ เราไม่ควรลืมความฝันที่เราเคยมีด้วยกันที่ห้องแถวหูพัน"
ความฝันในวันวาน คือสิ่งที่สร้างอาลีบาบาให้เป็นวันนี้...