ตรุษจีน : อักษร‘ฝู’กลับหัว ความสุขเข้าหา

ทุกปีเมื่อย่างเข้าสู่เทศกาลตรุษจีน(ในภาษาจีนกลางเรียก ชุนเจี๋ย ) ตามปฏิทินจันทรคติจีนตรงกับวันขึ้น 1 ค่ำ เดือนอ้าย (ปีนี้ ปี 2562 หรือปีหมูทอง ตรงกับวันที่ 5 กุมภาพันธ์) ซึ่งจะยาวนานเรื่อยไปจนถึงวันขึ้น 15 ค่ำเดือนอ้าย ซึ่งเป็นวันเทศกาลโคมไฟ( หยวนเซียวเจี๋ยหรือเติงเจี๋ย ) ชาวจีนผู้นิยมสีแดงในสายเลือดจะตกแต่งประดับประดาบ้านเรือนและร้านค้าด้วยกระดาษแดง ภาพวาด และภาพกระดาษตัดสีสันสดใส สร้างบรรยากาศของความสนุกสนานรื่นเริง

และเพื่อเป็นการต้อนรับความสุขและขอโชคขอพร ชาวจีนช่างคิดก็ยังนำอักษรจีนที่หมายถึงความผาสุกและโชคดีสิริมงคล เช่นตัว ‘福’ (ฝู) หรือตัว 春 (ชุน) มาติดที่บานประตูหน้าบ้าน ตามกำแพง หรือบริเวณเหนือกรอบบนของประตู ซึ่งประเพณีดังกล่าวมีมาตั้งแต่ก่อนสมัยซ่ง และตามที่ทราบกันโดยทั่วไปว่า การติดตัวฝูนี้ก็ควรกลับหัวเพื่อให้พ้องกับเสียง(ในภาษาจีนกลาง)ที่มีความหมายว่า สิริมงคลหรือโชคดีได้มาถึงบ้านแล้ว

คำ 福 ออกเสียงว่า“ ฝู” หมายถึงโชคหรือโชคลาภ และในภาษาจีนกลางการพูดคำว่า ฝูต้าวเล่อ แปลว่า "โชคหรือโชคลาภมาถึงแล้ว" แต่คำว่า "ต้าว" ยังสามารถบ่งบอกถึงการล้มหรือพลิกคว่ำ ดังนั้นการเปลี่ยนตัวอักษร 福 ฝู กลับหัวกลับหาง คือการเล่นคำที่แสดงถึงโชคลาภที่มาถึง

ที่ประตูจะเห็นตัวอักษรซึ่งมักเขียนด้วยสีทองบนพื้นสีแดงแขวนอยู่บนประตูทั่วไป โดยชาวจีนเชื่อว่าเป็นมงคลจะได้โชคดีในปีใหม่ การติดอักษรนี้จะติดไว้ทั้งปี จนปีใหม่ก็ค่อยเปลี่ยนใหม่

เรื่องการกลับหัวตัวอักษรนี้ ยังมีเหตุที่มาเมื่อครั้งอดีตกาล ซึ่งเล่าสืบกันมาในหมู่สามัญชนว่า สมัยจักรพรรดิหมิงไท่จู่จูหยวนจางแห่งราชวงศ์หมิง ได้ใช้อักษร‘ฝู’เป็นเครื่องหมายลับในการสังหารคน หม่าฮองเฮาทราบเรื่องจึงคิดอุบายเพื่อหลีกเลี่ยงภัยดังกล่าวไม่ให้เกิดแก่ราษฎร ด้วยมีพระราชเสาวนีย์ให้ทุกบ้านติดตัวฝูที่หน้าประตูเพื่อลวงให้ฮ่องเต้สับสน

รุ่งขึ้นชาวเมืองต่างนำตัวอักษรฝูมาติดที่หน้าประตูตามนั้น ทว่ามีบ้านหนึ่งไม่รู้หนังสือจึงติดตัวฝูกลับหัวด้วยความไม่ตั้งใจ เมื่อฮ่องเต้ทอดพระเนตรเห็นเข้าก็ทรงกริ้ว รับสั่งให้ประหารคนในบ้านทั้งหมด หม่าฮองเฮาเห็นท่าไม่ดีจึงรีบทูลยับยั้งไว้ว่า ‘บ้านนี้ทราบว่าพระองค์จะเสด็จมา จึงตั้งใจติดตัวฝูกลับหัว ( 福倒-ฝูเต้า) เพื่อแสดงความปิติยินดีต่อการเสด็จเยือนของพระองค์ ราวกับว่าความสุขสวัสดีและโชคลาภได้มาถึงที่บ้าน’ ได้ยินดังนี้แล้วจูหยวนจางจึงไว้ชีวิตชาวบ้านผู้นั้น การติดตัวฝูกลับหัวสืบต่อมานอกจากเพื่อขอโชคสิริมงคลตามความหมายของตัวอักษรแล้ว ยังเป็นการระลึกถึงคุณความดีของหม่าฮองเฮาในเหตุการณ์ครั้งนั้นด้วย