โดย ดร.ร่มฉัตร จันทรานุกุล
วันนี้ผู้เขียนจะขอเขียนถึงเว็บไซต์ ช้อปปิ้งออนไลน์ของจีน เชื่อว่าคนไทยส่วนมากยังไม่รู้จักกัน ไม่ใช่ เถาเป่า (Taobao) ไม่ใช่ จิงตง (Jingdong) ไม่ใช่ อาลีบาบา (Alibaba) แต่เป็นแพลตฟอร์มซื้อขายใหม่ที่น่าสนใจ และประสบความสำเร็จอย่างมาก โดยหลังจากก่อตั้งใช้เวลาเพียง 3 ปีเท่านั้น ในวันที่ 26 ก.ค.ที่ผ่านมานี้ สามารถเข้าตลาดหุ้นแนสแด็กของสหรัฐอเมริกาได้เป็นผลสำเร็จ โดยระยะเวลาที่ยื่นเอกสารถึงประกาศเข้าตลาดเป็นเวลาไม่ถึง 1 เดือนเท่านั้น นับว่าใช้เวลาสั้นที่สุดในบรรดาบริษัทอีคอมเมิร์ซจีนทั้งหลาย เว็บซื้อขายของออนไลน์น้องใหม่รายนี้คือ PinDuoDuo (拼多多) อ่านว่า “พินตัวตัว” ได้เข้าจดทะเบียนในตลาดหุ้นสหรัฐฯ ภายใต้ชื่อสัญลักษณ์ PDD
ผู้ก่อตั้งบริษัท PinDuoDuo Inc คือนาย หวง เจิง(黄峥)ปัจจุบันมีอายุเพียง 38 ปีเท่านั้น หากเทียบกับความสำเร็จขนาดนี้ถือว่าอายุยังน้อยมาก เขาทำได้อย่างไร อะไรเป็นปัจจัยให้เขาประสบความสำเร็จ คนจีนกล่าวว่าการประสบความสำเร็จของ PinDuoDuo สูงยิ่งกว่าความสำเร็จของนายหลิว เฉียงตง(刘强东) เจ้าของจิงตงเสียอีก
PINDUODUO แอพพลิเคชั่นได้เริ่มเปิดตัวต่อประชาชนชาวจีนในปี 2015 ในปีนั้นการแข่งขันทำแพลตฟอร์มช้อปปิ้งออนไลน์ของจีนถือว่าอยู่ในช่วง “กลยุทธน่านน้ำสีแดง” (Red Ocean) แล้ว การแข่งขันในตลาดมีสูงมากและดูเหมือนว่าแพลตฟอร์ม PINDUODUO ไม่น่าจะประสบความสำเร็จได้ง่ายๆ แต่แอพฯ PINDUODUO เริ่มตีตลาดจากเมืองชั้นที่สามและเมืองชั้นที่สี่ มีเป้าหมายลูกค้าเริ่มแรกคือกลุ่มลูกค้าในเขตชนบท
PINDUODUO ใช้กลยุทธ์การขายแบบชนบทล้อมเมืองหรือที่ภาษาจีนเรียกว่า “农村包围城市” คนชนบทชอบซื้อของราคาถูกมากๆ ดูราคาเป็นหลัก ในขณะที่คนในเมืองหลวง เมืองชั้นหนึ่งของจีนยังไม่รู้ว่า PINDUODUO มีลูกเล่นอย่างไร มูลค่าของบริษัทนี้ได้ทะลุ 200 ล้านหยวนไปแล้ว และผู้ที่ใช้งานเว็บไซต์ (active user) ของแอพ PINDUODUO มีมากกว่า 344 ล้านบัญชี
หลังจากที่ PINDUODUO ได้ขึ้นตลาดหุ้นสหรัฐฯทำให้ผู้ก่อตั้งบริษัท นาย หวง เจิง ถูกจับตามองและเป็นที่สนใจของคนจีนอย่างรวดเร็ว หลังจากที่ผู้เขียนไปสืบค้นประวัติคร่าวๆของชายหนุ่มผู้นี้บอกได้คำเดียวว่า “ไม่ธรรมดา” นาย หวง เจิง เป็นคนค่อนข้างติดดิน ที่ผ่านมาไม่ค่อยมีข่าวหรือความเคลื่อนไหวของเขาเท่าไหร่ เป็นคนเจ้อเจียงเรียนจบปริญญาตรีที่มหาวิทยาลัยเจ้อเจียงในปี 2002 และต่อมาไปเรียนต่อปริญญาโทที่มหาวิทยาลัยวิสคอนซิน แมดิสัน สหรัฐอเมริกา จบวิชาเอกคอมพิวเตอร์ ในปี 2004 ได้เข้าทำงานที่บริษัทกูเกิล ซิลิคอนวัลเลย์ สหรัฐอเมริกา ต่อมาปี 2006 บริษัทกูเกิลส่งเขาและเพื่อนชาวจีนที่ทำงานด้วยกันอีกคนหนึ่งมาเปิดออฟฟิศของกูเกิลแห่งแรกที่จีนแผ่นดินใหญ่
ในปี 2007 นาย หวงได้ลาออกจากกูเกิลและตั้งบริษัทของตนเอง ขายสินค้าและให้บริการบริหารร้านอี คอมเมิร์ซ จนกระทั่งปี 2015 เริ่มก่อตั้งเว็บ PinHaoHuo“拼好货”เป็นลักษณะ Social e-commerce แบบใหม่ ต่อมามีการก่อตั้ง PINDUODUO เกิดขึ้นและในระยะเวลาอย่างรวดเร็ว ในปี 2016 PinHaoHuo และ PINDUODUO ได้ถูกควบรวมกัน โดยนาย หวงเจิง นั่งเป็นซีอีโอ ในช่วงเริ่มต้นของ PINDUODUO ได้รับการลงทุนจากเทนเซนต์ (Tencent), เกาหรง แคปปิตัล (Gaorong Capital), นิว ฮอริซั่น แคปปิตัล (New Horizon Capital) และกลุ่มทุนรายอื่นๆรวม 110 ล้านเหรียญสหรัฐ หลังจากนั้นเป็นต้นมา PINDUODUO เติบโตอย่างรวดเร็วจนสามารถขึ้นตลาดหุ้นสหรัฐฯได้ในเวลาเพียง 3 ปีเท่านั้น
ปัจจัยที่ทำให้ PINDUODUO ประสบความสำเร็จคืออะไร ผู้เขียนจะขอกล่าวถึงต่อไป...กลับมาที่ PINDUODUO ขึ้นตลาดหุ้นในนิวยอร์ก ราคาหุ้นไอพีโอ (IPO) ต่อหุ้น เริ่มต้นอยู่ที่ 19 ดอลล่าร์ หลังจากเปิดตลาดวันแรกปิดที่ราคา 26.5 ดอลล่าร์ เพิ่มขึ้น 39.45 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งหากคิดตามราคาปิดตลาดวันแรกมูลค่าทางการตลาดของ PINDUODUO สูงถึง 34000 ล้านดอลล่าร์ ในจำนวนนี้นาย หวง เจิง ถือหุ้น 50.7 เปอร์เซ็นต์ จำนวนหุ้นที่มีอยู่ 2,000 ล้านหุ้น คิดเป็นมูลค่า 13,700 ล้านดอลล่าร์ ภายในวันเดียวนี้ทำให้เขารวยแซง นาย หลิว เฉียงตง เจ้าของ JD.com
ทั้งนี้มีคนเปรียบเทียบแพลตฟอร์มอีคอมเมิร์ซยักษ์ใหญ่ของจีนรายต่างๆที่บรรลุยอดเงินซื้อขายบนแพลตฟอร์มถึง 1 แสนล้านหยวน ใช้เวลากันกี่ปี เว็บ taobao.com ใช้เวลา 5 ปี, JD.com ใช้เวลา 10 ปี, และ PINDUODUO.com ใช้เวลา 2.3 ปีเท่านั้น ถือเป็นตัวเลขมหัศจรรย์มากสำหรับอุตสาหกรรม e-commerce ภายในประเทศจีน ทีนี้เรามาดูว่าทำไม PINDUODUO ถึงมียอดผู้ที่ใช้งานเว็บไซต์ และยอดการซื้อขายมากขนาดนี้
กลยุทธหลักของ PINDUODUO เรียกสั้นๆว่า “农村包围城市” หรือชนบทล้อมเมือง ของที่ขายบน PINDUODUO นี้ราคาถูกมาก อีกทั้งยังมีลูกเล่นให้คน “拼单”หมายความว่าแชร์กันซื้อกับคนอื่นเพื่อให้ได้ราคาส่ง สินค้าประเภทเดียวกันไปแชร์กันซื้อในแพลตฟอร์ม 2-3 คนหรือมากกว่านั้น เพื่อให้ราคาถูกลง
PINDUODUO เป็นตัวกลางในการซื้อขายให้คนขายและผู้ซื้อมาเจอกัน ผู้เขียนเองซื้อสินค้าใน PINDUODUO บ่อยเหมือนกัน ยอมรับว่าของถูกมากจริงๆ ซื้อมาบางอย่างก็คุ้ม ต้องดูประเภทสินค้า อย่างเช่น โต๊ะคอมพิวเตอร์แบบมินิ ราคารวมค่าส่ง 22 หยวน ถุงเท้า 20 คู่ ราคารวมส่ง 8 หยวน เป็นต้น
ทุกวันนี้ PINDUODUO มีส่วนแบ่งในตลาดจีนทั้งหมดประมาณ 5 เปอร์เซ็นต์ Renaissance Capital ได้รายงานว่า PINDUODUO ได้รับความนิยมอย่างมากจากผู้บริโภคในเขตเมืองชั้นสามและเมืองชั้นสี่ และตามเขตชนบทเพราะพวกเขาเห็นจุดบอดที่ JD.com และ Alibaba เข้าไปไม่ถึง อีกทั้งยังให้ผู้บริโภคด้วยกันเองมีการบริโภคร่วมกัน แชร์ออเดอร์กันบนแพลตฟอร์มได้ ตรงนี้เป็นจุดดึงดูดนักลงทุนเป็นอย่างมาก ยังมีรายงานส่วนแบ่งในตลาดของ PINDUODUO ในเมืองชั้นสาม-ชั้นสี่จีนจนถึงเดือนก.พ.ปีนี้ มีสัดส่วน 21.38 เปอร์เซ็นต์ และ 35.34 เปอร์เซ็นต์ตามลำดับ ในขณะที่ Taobao.com มีส่วนแบ่งน้อยกว่านิดหน่อย 20.31 เปอร์เซ็นต์ และ 31.50 เปอร์เซ็นต์ และหากดูผู้ช้อปของออนไลน์ เมืองชั้นสาม ลงไปคิดเป็น 50 เปอร์เซ็นต์จากทั้งประเทศถือว่าเป็นเค้กก้อนใหญ่เลยทีเดียว
รายงานข้อมูลสถิติของ China Electronic Commerce Center ระบุว่ากลุ่มลูกค้าที่ซื้อสินค้าผ่าน PINDUODUO ส่วนใหญ่เป็นลูกค้าเพศหญิงอายุ 20-40 ปี พวกเขามีอัตลักษณ์ที่คล้ายกันคือ 1. มีเวลาว่างเยอะ 2. อาศัยอยู่เมืองชั้นสี่เป็นต้นไป 3.ชอบของถูก อ่อนไหวกับราคา คนกลุ่มนี้ส่วนใหญ่ทำงานไม่หนัก เวลาว่างเยอะ รายได้ไม่สูงมาก เวลาส่วนมากหมดไปกับการเล่นอินเทอร์เน็ต
ในขณะเดียวกันการขึ้นตลาดหลักทรัพย์แนสแด็กของ PINDUODUO ก็มีการวิพากษ์วิจารณ์กันเป็นวงกว้างเนื่องจากแพลตฟอร์ม PINDUODUO ขึ้นชื่อในเรื่องเป็นแหล่งขายของปลอม จนมีคนให้ความเห็นว่าการที่สหรัฐฯให้ PDDขึ้นตลาดหุ้นเปรียบเสมือนหลอกขึ้นเขียงแล้วรอเชือดทีหลังเพราะของที่ซื้อขายในนั้นจำนวนมากเป็นของก็อปปี้ หลากหลายยี่ห้อตั้งแต่ของกิน เสื้อผ้าไปจนถึงเครื่องใช้ไฟฟ้า คนจีนส่วนใหญ่ให้คอมเม้นต์กับของที่ขายใน PINDUODUO ว่าราคาถูกจริง คุณภาพห่วย บางทีซื้อมาได้รับของแล้วทิ้งลงขยะเลย การบริการหลังการขายไม่ดี เป็นต้น อีกทั้งมีคนตั้งชื่อใหม่ให้ PINDUODUO ใหม่ว่า “假多多”“坑多多”ซึ่งแปลว่า “ปลอมเยอะๆ หลุมเยอะๆ” เป็นต้น ยกตัวอย่างเช่นเครื่องใช้ไฟฟ้าทีวี Samsung ใน PINDUODUO มีขายยี่ห้อที่คล้ายคลึงกันมากชื่อว่า SVMSUNG ขายในราคา 1,500 หยวน หรือ 7,500 บาทเท่านั้น มือถือยี่ห้อ Vivo ใน PINDUODUO มีขายยี่ห้อ Vivi ขายในราคาไม่ถึง 500 หยวนหรือ 2,500 บาท ถึงกระนั้นก็มีคนซื้อกันมากมาย
อีกเสียงหนึ่งก็บอกว่าจริงๆแล้วความผิดไม่ได้อยู่ที่ PINDUODUO เพราะก่อนหน้าจนถึงบัดนี้ก็มีของปลอมของเก๊มาตลอดในตลาดจีน อีกทั้งมีความต้องการของก็อปราคาถูกเหล่านี้อยู่จริง โดยเฉพาะมีคนจีนจำนวนมากที่ยังมีรายได้ต่ำอยู่ ไม่พิถีพิถันกับคุณภาพสินค้ามากเท่าไหร่ ราคาถูกเป็นพอ อีกแง่หนึ่งเป็นการระบายสินค้าราคาถูกออกมาในตลาดมากขึ้นและรวดเร็ว ทั้งนี้กระแสต้านดูจะมีมากกว่าโดยเฉพาะในประเด็นการละเมิดลิขสิทธิ์สินค้า การป็อบปูล่าขึ้นมาของ PINDUODUO ทำให้สินค้าปลอมและสินค้าที่ลอกเลียนแบบเติบโตขึ้นอย่างรวดเร็ว
ท่ามกลางกระแสต้านนี้ นาย หวง เจิง ได้ออกมากล่าวว่าภายใน 1 เดือนข้างหน้าจะมีมาตราการจัดการสินค้าที่มีปัญหาสินค้าลอกเลียนแบบออกมาอย่างชัดเจน โดยตัวเขาเองก็ยอมรับถึงปัญหาและบอกวิธีการปราบปรามที่ผ่านมาว่า มีการเอาสินค้าที่มีปัญหาลง 10 ล้านชิ้น ป้องกันข้อมูลลิงค์ที่เชื่อมโยงไปถึงการละเมิดลิขสิทธิ์ 40 ล้านลิงค์ และเอาสินค้าที่คาดว่าจะมีปัญหาลงอัตโนมัติไม่ได้รอให้ผู้บริโภคคอมเม้นต์เข้ามา นาย หวง เจิง มีความมั่นใจใน PINDUODUO โดยบอกว่าการเปลี่ยนแปลงและได้รับการยอมรับในสังคมเป็นเรื่องที่ต้องใช้เวลา อาจจะมีเวลาที่ยากลำบาก แต่เขาเชื่อว่าในเร็วๆนี้ทุกคนจะยอมรับและเชื่อมั่นใน PINDUODUO
PINDUODUO App เป็น “黑马”ม้าดำ ในวงการ e-commerce การเติบโตที่รวดเร็วเกินไปของPINDUODUO ขาดการควบคุมที่ทันท่วงที ทำให้ปัญหาช่องโหว่ขยายตัวอย่างรวดเร็วและเป็นวงกว้าง ถึงแม้ว่าทุกวันนี้มูลค่าของการตลาดมหาศาล มีผู้ใช้เว็บไซต์ประจำเป็นจำนวนมาก
งานหนักต่อไปของ PINDUODUO คือการควบคุมสินค้าเลียนแบบและสินค้าปลอมในแพลตฟอร์มของตัวเอง อาจจะเป็นงานหนักเพราะสวนทางกับกลยุทธ์การเป็นแพลตฟอร์มที่ขายของราคาถูกให้แก่ผู้บริโภค แต่ก็ปฎิเสธไม่ได้ว่า PINDUODUO App สร้างงาน สร้างโอกาส สร้างการเติบโตอยู่ไม่น้อยโดยเฉพาะในเรื่องของการประสบความสำเร็จในรูปแบบใหม่ในวงการ e-commerce จีน ภายใต้สโลแกนว่า Together, More Savings, More Fun
