โดย ร่มฉัตร จันทรานุกุล
จีนเป็นประเทศที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานประเทศหนึ่งของโลก หากดูจากประวัติศาสตร์ของจีนโบราณมีหลายยุคสมัยที่เจริญรุ่งเรืองและเสื่อมถอย คนจีนที่อพยพไปไทยมีจำนวนมากตั้งแต่สมัยช่วงหลังราชวงศ์ชิงเป็นต้นมา คนจีนยุคนั้นที่อพยพไปไทยคือจีนยุคเก่า เสื่อผืนหมอนใบ ดังนั้นแนวคิดและ life style ต่างๆแตกต่างจากคนจีนยุคใหม่ค่อนข้างมาก อีกทั้งหลังจากที่จีนเปิดประเทศมา 40 ปีความเปลี่ยนแปลงหลายอย่างไปไกลมาก เราไม่สามารถจะวิเคราะห์หรือเข้าใจไปว่าคนเชื้อสายจีนในไทยเหมือนกับคนจีนแผ่นดินใหญ่ในปัจจุบัน
จีนให้คำนิยามของคนยุคต่างๆ อย่างชัดเจนเพราะคนที่เกิดในเจเนอเรชั่นที่ต่างกัน สิ่งแวดล้อมของการใช้ชีวิตและการเติบโตขึ้นมาในสังคมมีความแตกต่างกันอย่างมาก สังคมจีนเปลี่ยนแปลงเร็วมาก คนวัยทำงานของจีนปัจจุบันจะเป็นคนที่เกิดในช่วงปี 1970 - 1995 จีนยังแบ่งช่วงอายุของเจเนอเรชั่นลงไปอีกคือ คนยุค70 ยุค80 และ ยุค90（70后，80后，90后) คนจีนกล่าวว่าคนยุค 70 เป็นยุคที่ได้รับประโยชน์จากการเปิดประเทศที่สุด ได้รับประโยชน์กันถ้วนหน้า คนจำนวนมากที่เกิดในช่วงยุค 70 นี้ลืมตาอ้าปากมีเงินเป็นถุงเป็นถังเพราะคนยุคนี้ส่วนใหญ่ได้รับการศึกษาระดับมหาวิทยาลัย เรียนจบมีงานทำเลยไม่ต้องหา บ้านพักอาศัยได้รับการให้เปล่าจากหน่วยงานที่ตัวเองทำงาน หรือได้เงินสมทบไปซื้อบ้านพักอาศัย ในตอนนั้นถึงแม้เงินเดือนต่ำแต่อยู่อย่างมีความสุข ข้าวของไม่แพง บ้านไม่ต้องซื้อ ถัดมาคือคนยุค 80 คนที่เกิดในยุคนี้ถือว่าน่าสงสารที่สุดเพราะเติบโตมาในยุคที่จีนเริ่มเจริญรุ่งเรือง เป็นลูกคนเดียวของครอบครัว การเข้าเรียน การสอบเข้ามหาวิทยาลัย รวมไปถึงการหางานทำต้องต่อสู้ ไม่สบายเหมือนคนในยุคก่อน คนยุค 80 นี้ทำงานเก็บเงินมาระยะหนึ่งต้องการซื้อบ้านของตัวเองก็อยู่ในช่วงหลังปี 2000 ช่วงนั้นราคาบ้านที่จีนเริ่มพุ่งขึ้นไปสูง ขณะที่เงินเดือนยังน้อยอยู่มาก เพราะฉะนั้นคนในยุค 80 ของจีนนี้ถือว่าเหนื่อยเลยทีเดียว ก่อนแต่งงานต้องซื้อบ้านของตัวเองซึ่งราคาสูงลิบ ส่วนใหญ่ต้องกู้เงินเป็นเวลา 20-30 ปี หลังจากแต่งงานไปต้องดูแลคนแก่อีก 4 คน ลูกอีก 1-2 คนเพราะฉะนั้นความกดดันของชีวิตมีมากทีเดียว คนยุค 90 นี้คือคนยุคที่ผู้เขียนจะขอพูดถึงเพราะเป็นคนจีนยุคใหม่จริงๆที่เกิดมาในช่วงที่จีนกินดีอยู่ดีแล้ว พ่อแม่ของคนยุคนี้ส่วนใหญ่มีทรัพย์สินให้พวกเขา เป็นลูกคนเดียวของบ้านและส่วนใหญ่คนยุคนี้ถูกเลี้ยงดูมาอย่างดี ไม่ได้รับความลำบาก ถูกประคบประหงมจากพ่อแม่ปู่ย่าตายาย
คำจำกัดความของคนจีนวัยรุ่นยุคใหม่ก็คือคนรุ่น90S จากที่ผู้เขียนเกริ่นไปแล้วว่าพวกเขาเติบโตมาในยุคที่จีนกำลังรุ่งเรืองอย่างรวดเร็ว เพราะฉะนั้นแนวคิดหรือ life style ของคนยุคนี้จะต่างจากยุคเก่าโดยสิ้นเชิง และต่างกันอย่างไรหละ? มีตัวเลขที่น่าสนใจของคนรุ่น 90S คนรุ่นนี้คิดเป็น 17% ของประชากรทั้งประเทศจีน ในคนจีนทุก 6 คน จะมีคนรุ่น 90S นี้ 1คน
คำจัดความที่จีนให้แก่คนยุคนี้คือ “无处不在的个性和自我” หมายความว่า มีความเป็นเอกเทศและเป็นตัวของตัวเอง คนจีนในยุค 90 นี้ไม่มีคำว่าอดอยาก ไม่ต้องห่วงเรื่องการขาดแคลนอาหารการกินเหมือนคนยุคก่อนๆ ตามการเก็บข้อมูลของเมืองชั้นหนึ่งครอบครัวของคนวัยรุ่นยุค 90 รายได้โดยเฉลี่ยของพ่อแม่ต่อ 1 ครอบครัว 44% อยู่ที่ปีละ 1,500,000 – 2,500,000 บาท รายได้ของครอบครัวเฉลี่ยต่อปี 500,000 – 1,500,000 บาทอยู่ที่ประมาณ 21% จากรายได้ของครอบครัวระดับนี้ถือว่าอยู่ในระดับกลางค่อนไปทางสูง คนยุคใหม่ไม่ต้องกังวลเรื่องปากท้องของตัวเอง แต่ยังคงต้องประสบกับปัญหาทางสังคมและสิ่งแวดล้อม เช่นมลภาวะ ความกดดันของการทำงานที่มีการแข่งขันสูงมาก ภาวะชะลอตัวของการเติบโตทางเศรษฐกิจ คนจีนยุคใหม่นี้ถึงแม้จะมีความรู้สึกไม่ปลอดภัย แต่ส่วนใหญ่เลือกที่จะ “关注当下，享受当下”แปลให้ตรงๆเพราะๆ จะหมายถึง “เลือกที่จะมีความสุขอยู่กับปัจจุบัน”
คนจีนต่างยุคต่างสมัยมีความคิดที่ต่างกัน คนในยุค 70 คิดว่าความสุขในชีวิตคือการมีความมั่นคง คนในยุคปี 80 เห็นว่าความสุขในชีวิตคือการมีงานทำและประสบความสำเร็จ ส่วนคนจีนวัยรุ่นยุคใหม่เห็นว่าความสุขคือ “ทำในสิ่งที่ตัวเองชอบทำ” ตามสถิติของสถาบันวิจัยเทนเซนต์ (Tencent) รายงานว่าทัศนคติของการจับจ่ายเงินของคนจีนยุค 90 นี้แตกต่างจากจีนยุคก่อนอย่างสิ้นเชิง พวกเขาชอบใช้เงิน 38% เงินเดือนมีเท่าไหร่หมดเท่านั้น คนจีนเรียกคนกลุ่มไม่เก็บเงินนี้ว่า “月光族”ถัดมาอีก 36% อยู่ในประเภทใช้เงินเกินตัว ติดหนี้บัตรเครดิต สุดท้ายกลุ่มที่เก็บเงินมี 26% เท่านั้น จากการใช้จ่ายในแพลตฟอร์มออนไลน์ต่างๆคนจีนยุค 90 กลายเป็นกลุ่มลูกค้าสำคัญ พวกเขากล้าใช้จ่ายมากขึ้นและตามเทรนด์สมัยใหม่ มีการใช้จ่ายนอกเหนือจากสิ่งของที่จำเป็นในชีวิตประจำวัน ให้ความสำคัญและมีความต้องการใช้จ่ายเพื่อยกระดับคุณภาพชีวิต อีกทั้งคนในยุคนี้ให้ความสำคัญต่อการออกกำลังกายมากขึ้น คนยุค 90 สมัครบัตรฟิตเนสมากถึง 55% ที่เหลือ 25% เป็นคนยุค 80 และลดลงตามลำดับ คนจีนยุคใหม่รักการออกไปเที่ยวและการไปเที่ยวของพวกเขาส่วนน้อยมากที่จะเลือกไปกับทัวร์ และสถานที่เที่ยวยอดฮิตของคนจีนรุ่นใหม่ไล่ตามอันดับได้แก่ ฮ่องกง เกาหลีใต้ สิงคโปร์ ไทย และไต้หวัน คนรุ่นใหม่นี้รักชาติไม่แพ้รุ่นก่อนๆแต่มีการแสดงการรักชาติที่ต่างออกไป ต่างก็ภูมิใจในความสำเร็จและการก้าวออกมาเป็นประเทศชั้นนำระดับโลกของจีน มีตัวเลขดัชนีชี้วัดการเห็นความสำคัญของการเกื้อกูลในสังคมของ Alipay แสดงให้เห็นว่าคนจีนยุค 90 นี้บริจาคเงินมากที่สุดเกือบประมาณ 50% ของผู้บริจาคเงินใน Alipay แก่ผู้ยากไร้ต่างๆ คือคนกลุ่มรุ่นปี 90
ในแง่ของการเปิดรับความแตกต่างในสังคม คนรุ่นใหม่นี้ต่างจากรุ่นเก่าอย่างเห็นได้ชัด จากตัวเลขของการเก็บตัวอย่างคนรุ่น 90 นี้ยอมรับที่จะมีเพื่อนหลากหลายไม่แบ่งแยก อีกตัวเลขที่ผู้เขียนคิดว่าน่าสนใจคือพวกเขายอมรับ“การรักเพศเดียวกัน”เป็นสัดส่วนถึง 88% ของคนที่ถูกสำรวจทั้งหมด คนยุคใหม่ของจีนนี้มีจำนวนมหาศาลหากเทียบกับจำนวนคนวัยรุ่นเดียวกันจากประเทศในแถบเอเชียแปซิฟิก ผู้นำจีนให้ความสำคัญกับคนรุ่นใหม่เพราะจะเป็นพลังขับเคลื่อนเศรษฐกิจ เป็นอนาคตของประเทศ สังคมจับตามองคนยุคนี้อย่างมากเพราะพวกเขามีความคิดที่เปิดกว้างไม่เหมือนกับคนจีนยุคก่อน ที่กล้าคิดและกล้าทำ พวกเขาจะเป็นกำลังขับเคลื่อนหลักของจีนในอนาคต
