“อันคดอื่นหมื่นคดกำหนดแน่
เว้นเสียแต่ใจมนุษย์สุดกำหนด
ทั้งลวงล่องอเงี้ยวทั้งเลี้ยวลด
ถึงคลองคดก็ไม่เหมือนใจคน”
(สุนทรภู่)
ใจมนุษย์นั้น คดแค่ไหน สถานการณ์ณ์บ้านเมืองก็น่าจะสอนเราให้เข้าใจเรื่องนี้ได้ดีอยู่แล้ว มันไม่เฉพาะในวงการเมือง วงการอำนาจรัฐเท่านั้นหรอกที่คด มนุษย์ส่วนใหญ่จะคดไปหมดทุกวงการแหละครับ แม้กระทั่งวงการพระเครื่อง.......(ฮาไม่ออก)
ผมเคยเล่าถึงหนังสือ “สุภาษิตขงจื๊อ” ซึ่งเป็นหนังสือแปลจากคัมภีร์หลุนอวี่ของขงจื๊อมาเป็นภาษาไทยเป็นเล่มแรก
ต่อๆมามีผู้รู้แปลคัมภีร์ของขงจื๊อออกเป็นภาษาไทยอีกหลายสำนวน แต่ละสำนวนก็มีข้อดีข้อเด่นต่างๆกันไป แต่สรุปแล้วเป็นหนังสือดีทุกสำนวนแหละครับ
คัมภีร์ของขงจื๊อนั้น มีพิมพ์ออกจำหน่ายอยู่เป็นระยะๆ แม้จะขายไม่ดีนัก แต่ก็สามารถพิมพ์จำหน่ายได้เรื่อยๆ แต่หนังสือประวัติของขงจื๊อโดยละเอียดสิครับ กลับหาไม่ค่อยได้ วันก่อนคนข้างบ้านต้องวิ่งมาหาผม เพราะลูกสาวที่อยู่มหาวิทยาลัยปีหนึ่ง ต้องทำรายงานเรื่องประวัติขงจื๊อ ผมต้องคนหนังสือหลายเล่มซีรอกซ์ให้ไป ปัญหานี้ทำให้นึกได้ว่า มันไม่มีหนังสือประวัติขงจี๊อเป็นภาษาไทยที่ละเอียดลออเลย
ผมเองก็อ่านเพื่อรู้คนเดียว เคยคิดจะเขียนเหมือนกัน แต่เมื่อก่อนนึกว่า หนังสือเกี่ยวกับขงจื๊อมีเยอะแล้ว เลยไม่เขียน แต่พอมาเจอปัญหานี้เข้า ต้องยอมรับว่าหนังสือรวมคำสอนของขงจื๊อนั้นมีเยอะจริง แต่ประวัติขงจื๊อโดยพิสดารนั้นหาอ่านยาก
ผมเองเคยอ่านภาคพิสดารในภาษาจีน อึ้ง....เลยครับ
ตำราเล่มนั้นค้นคว้าได้ลึกซึ้งจริงๆ เป็นต้นว่า เรื่องกำเนิดขงจื๊อ โดยทั่วไปหนังสือรุ่นเก่าจะเขียนเพียงว่า เนื่องจากบิดาและมารดาของท่านขงจื๊อ แต่งงานกันอย่างไม่ถูกต้องตามจารีตประเพณีนัก บิดามารดาจึงต้องแยกทางกัน ขงจื๊อนั้นอยู่กับมารดา
ประวัติตรงนี้ คนโบราณมีเจตนา ปิดบังหรือลบเลือนเสีย
ฉบับพิสดารที่ผมอ่านนั้น เขาค้นความได้หลักฐานประมวลได้ว่า บิดาของขงจื๊อนั้นมีเชื้อสายเจ้าขุนมูลนาย เป็นนายทหารที่แข็งแกร่งและมีฝีมือวรยุทธเยี่ยมยอด แต่มารดาเป็นลูกสาวของนักดนตรีตาบอด บิดาขงจื๊อเมื่อได้ลูกสาวนักดนตรีตาบอดมาเป็นเมียไม่นาน บ้านใหญ่ก็คือครอบครัวของท่านยอมรับไม่ได้ จึงขับไล่มารดาขงจื๊อกลับไปอยู่บ้านพ่อ
ท่านผู้อ่านคงจะสงสัยแล้วว่า เป็นนักดนตรีตาบอดมันจะต่ำต้อยอะไร
ในสมัยเลียดก๊ก ยุคพุทธกาลนั้น สังคมจีนเหยียดหยามนักดนตรีเป็นคนชั้นต่ำนะครับ ยิ่งตาบอดยิ่งต่ำชั้นขึ้นอีก เหมือนวณิพก แม้จะแลกเปลี่ยนด้วยฝีมือทางดนตรี แต่คนอื่นเขาก็ยังมองไม่ต่างจากขอทาน
ก็โถ เมื่อไม่นานนี้เอง สังคมไทยยังเหยียดหยามศิลปินว่าเป็ฯคน “เต้นกินรำกิน” อยู่เลย
แต่ถึงแม้สถานะจะต้อยต่ำ แต่ทว่าคนเล่นดนตรีก็เป็นสิ่งที่ขาดไม่ได้ในพิธีกรรมต่างๆ
อย่าลืมว่า ดนตรีในยุคโบราณแรกเริ่มนั้น มิใช่ดนตรีเพื่อความบันเทิงอย่างที่เราเห็นในสมัยหลังๆ ดนตรีเป็นส่วนประกอบในพิธีกรรม ไม่ได้เล่นเอาสนุก แต่บรรเลงสร้างความขลัง หรือเป็นการติดต่อกับสิ่งศักดิ์สิทธิ์ นักดนตรีผู้มีฝีมืออย่างคุณตาของขงจื๊อ จึงได้รับงานไปบรรเลงในพิธีกรรมต่างๆ รวมถึงราชพิธีของประมุขแคว้น(อ๋อง) ด้วย
ทำไมขงจื๊อถึงได้รู้เรื่องเกี่ยวกับพิธีกรรม พระราชพิธี มากมายตั้งแต่ยังเป็นเด็กวัยรุ่น ท่านก็มีชื่อเสียงด้านนี้แล้ว
ท่านรู้ก็เพราะท่านได้เข้าร่วม เห็นมากับตา และท่านสนใจเรื่องนี้มากจึงจดจำเอาไว้ทุกอย่าง ระหว่างประกอบพระราชพิธีต่างๆ เหตุที่เด็กๆอย่างขงจื๊อได้เข้าร่วมพระราชพิธีใหญ่ๆ ก็เพราะท่านเป็นคนจูงคุณตาไปเล่นดนตรี
ในชีวิตจริงของขงจื๊อ ลูกศิษย์ท่านบันทึกไว้ว่า ขงจื๊อเมตตาคนตาบอดเสมอ และถ้าหากเดินไปพบนักดนตรีตาบอด ท่านจะแสดงการคารวะทุกครั้ง หลายคนไม่เข้าใจว่าทำไมท่านทำอย่างนั้น
แต่ถ้ายอมรับประวัติศาสตร์ฉบับพิสดารนี้ เราจะไม่แปลกใจเลย เพราะว่าท่านทำงานเป็นคนจูงคุณตาไปเล่นดนตรีหาเลี้ยงครอบครัวมาตั้งแต่เด็ก
พูดให้น่าสะเทือนใจยิ่งขึ้นก็ว่า ท่านจูงคุณตาที่ตาบอดไปขอทานตั้งแต่เด็ก
ขงจื๊อมีกำเนิดต่ำต้อยเป็นครอบครัววณิพกขอทาน จะทำลายเกียรติภูมิของท่านหรือไม่ ตอบว่าไม่เลย มีแต่สร้างเกียรติภูมิให้สูงส่งยิ่งขึ้น
การกำเนิดมาจากครอบครัวยากไร้ ทุกข์ยากลำบาก แต่สามารถเติบใหญ่เป็นผู้รู้ เป็นผู้เชี่ยวชาญเรื่องพิธีกรรมในราชสำนัก และมีความรู้ด้านอื่นๆอีกมาก เช่นด้านอักษรศาสตร์ ด้านปรัชญาฯลฯ กลายเป็นปรมาจารย์ เป็นศาสดาท่านหนึ่งแห่งโลก นับว่าน่าสรรเสริญยิ่งกว่าศาสดาที่กำเนิดในครอบครัวมั่งมีศรีสุขเสียอีก
เรื่องประวัติภาคพิสดารนี้ น่าจะเขียนเผยแพร่นะครับ แต่ผมก็ยังมีงานอื่นๆยุ่งเหยิง ยังทำไม่ไหวครับ
มีคำสอนบทหนึ่ง ท่านขงจื๊อบอกว่า “ถึงมาตรว่าคนทั้งปวงจะไม่รู้ว่าเราดี เราก็ไม่เป็นทุกข์ เป็นทุกข์อยู่แต่ว่า เราจะไม่รู้จักน้ำใจคน”
ก็สมควรเป็นทุกข์อยู่หรอกครับ เพราะน้ำใจคนมันแสนคด ยากที่จะอ่านออก.