เจอสมุดบันทึกเก่าๆ ตั้งแต่เมื่อยี่สิบกว่าปีก่อน จดบทกวีที่เขียนและแปลเอาไว้หลายบทหลายๆ ครั้งที่ค้นหาบทกวีที่ทำไว้ แล้วไม่พบ เพราะนิสัยไม่ดี ชอบ “เขียนทิ้งเขียนขว้างเรี่ยรายทาง” ผลงานสูญไปเปล่าๆ เสียเยอะแยะ
วันนึงก็โชคดีมาเจอบันทึกเล่มนี้ จึงได้บทกวีคืนมาหลายบททีเดียว มีบทนึงยังไม่เคยเผยแพร่ที่ไหน เป็นบทกวีของ “ไป๋จวีอี้” กวีเอกอีกคนหนึ่งในยุคราชวงศ์ถัง บทนี้ชื่อว่า “คนขายถ่าน” สะท้อนภาพการกดขี่ขูดรีดของราชสำนักถัง ที่ทำร้ายขูดรีดผู้ใช้แรงงานอย่างแสนสาหัส
คนขายถ่าน
๐ ตาแก่
ตัดไม้เผาถ่านย่านภูทักษิณ
ดวงหน้าย้อมไฟและควันขี้เถ้า
จอนทั้งสองหงอกขาว
นิ้วทั้งสิบมืดดำ
ขายถ่านได้สตางค์จักทำอะไร
ใช้ซื้อเสื้อผ้าและอาหาร
น่าสงสาร ตาสวมอาภรณ์บางบาง
แต่เรียกร้องต้องการให้อากาศหนาวหนาว
เพราะกลัวว่าราคาถ่านจะตก
หิมะหนักคืนวาน
ย่านนอกเมืองหนาถึงหนึ่งเชี๊ยะ
เร่งร้อนขนเกวียนบดน้ำแข็งมายามอรุณ
จวบตะวันโด่ง
วัวอ่อนล้า คนหิวโหย
จึงหยุดพักที่ตลาดนอกประตูทักษิณ
ใครเล่าห้อม้ามาคู่
พวกชุดขาวเสื้อคลุมเหลือง
มือถือสาส์นประกาศราชโองการ
บังคับลากเกวียนไปทางทิศเหนือ
ถ่านหนึ่งเล่มเกวียน กว่าพันชั่ง
ขุนนางไล่ต้อนเอาไป
อยากเอื้อนเอ่ยปากยังมิได้
เพียงผ้าเปื่อยเก่าสองพับ
พาดคอวัวไว้เป็นค่าถ่าน๐
ไป๋จวีอี้ (พ.ศ.1315-1389) เป็นกวีเลื่องชื่ออีกท่านหนึ่งในยุคราชวงศ์ถัง เกิดหลังจากหลี่ไป๋ตายแล้ว 10 ปี (หลี่ไป๋ตายปี พ.ศ.1305)
ช่วงชีวิตของหลี่ไป๋ (พ.ศ.1244-1305) ตู้ฝู่ (พ.ศ.1255-1313) เป็นยุคทองของบทกวีประเภท “ซือ” 诗 มีกวีเอกแต่งซือที่เยี่ยมยอดไว้มากมาย ซือในยุคราชวงศ์ถังนี้เป็น ซือแนนวใหม่ 新诗
ซือที่นิยมแต่งกันตั้งแต่ยุคขงจื๊อมาจนถึงยุคสามก๊ก เรียกว่า ซือแนวเก่า 旧诗 (โจโฉ โจผี โจสิด เป็นกวีเอกที่เขียนซือแนวเก่า)
ตกมาถึงช่วงยุคปลายราชวงศ์ถัง กวีเล่นแต่งซือกันจนเริ่มเอียน และเริ่มซ้ำซาก อีกทั้งจะแต่งให้ดีเหนือกว่าหลี่ไป๋ ตู้ฝู่ นั้นยากมาก ไป๋จวีอี้แม้จะมีบทกวีหลายบทที่เยี่ยมยอดจริงๆ แต่โดยภาพรวมแล้วก็ยังไม่เด่นเท่าหลี่ไป๋ ตู้ฝู่ กวีในยุคนี้จึงเริ่มคิดฉันทลักษณ์ใหม่ๆ ขึ้น ซึ่งต่อมาพัฒนาก้าวหน้าเต็มรูปแบบ เรียกกันว่า “ฉือ” 词
ฉือแต่ละชนิด มีฉันทลักษณ์บังคับเช่นเดียวกับ ซือ แต่เพิ่มการบังคับ “ทำนอง” เข้าไปอีก จำนวนวรรคมีหลากหลาย ไม่จำกัดที่สี่หรือแปดวรรคแบบซือ และจำนวนคำในแต่ละวรรคก็ไม่จำกัดที่ ห้าคำ หรือ เจ็ดคำ แบบซือ
ไป๋จวีอี้เป็นกวีผู้หนึ่งที่เริ่มริเริ่มทดลองรูปแบบใหม่ๆ ที่ต่อมาพัฒนาเป็นฉันทลักษณ์ฉือ บทกวีบทหนึ่งที่ดังมากของเขา ชื่อ “ดอกไม้ฤามิใช่ดอกไม้”
ดอกไม้ฤามิใช่ดอกไม้
๐ดอกไม้มิใช่ดอกไม้
น้ำค้างมิใช่น้ำค้าง
ครึ่งคืนเยือนมา
ฟ้าสว่างจางจร
ยามเยือนเหมือนฝันวสันต์นาน
ครั้นลาร้างดั่งเมฆอรุณไร้ร่องรอย๐
花非花 - 白居易
花非花
霧非霧
夜半來
天明去
來如春夢幾多時
去似朝云無覓處
วันนึงก็โชคดีมาเจอบันทึกเล่มนี้ จึงได้บทกวีคืนมาหลายบททีเดียว มีบทนึงยังไม่เคยเผยแพร่ที่ไหน เป็นบทกวีของ “ไป๋จวีอี้” กวีเอกอีกคนหนึ่งในยุคราชวงศ์ถัง บทนี้ชื่อว่า “คนขายถ่าน” สะท้อนภาพการกดขี่ขูดรีดของราชสำนักถัง ที่ทำร้ายขูดรีดผู้ใช้แรงงานอย่างแสนสาหัส
คนขายถ่าน
๐ ตาแก่
ตัดไม้เผาถ่านย่านภูทักษิณ
ดวงหน้าย้อมไฟและควันขี้เถ้า
จอนทั้งสองหงอกขาว
นิ้วทั้งสิบมืดดำ
ขายถ่านได้สตางค์จักทำอะไร
ใช้ซื้อเสื้อผ้าและอาหาร
น่าสงสาร ตาสวมอาภรณ์บางบาง
แต่เรียกร้องต้องการให้อากาศหนาวหนาว
เพราะกลัวว่าราคาถ่านจะตก
หิมะหนักคืนวาน
ย่านนอกเมืองหนาถึงหนึ่งเชี๊ยะ
เร่งร้อนขนเกวียนบดน้ำแข็งมายามอรุณ
จวบตะวันโด่ง
วัวอ่อนล้า คนหิวโหย
จึงหยุดพักที่ตลาดนอกประตูทักษิณ
ใครเล่าห้อม้ามาคู่
พวกชุดขาวเสื้อคลุมเหลือง
มือถือสาส์นประกาศราชโองการ
บังคับลากเกวียนไปทางทิศเหนือ
ถ่านหนึ่งเล่มเกวียน กว่าพันชั่ง
ขุนนางไล่ต้อนเอาไป
อยากเอื้อนเอ่ยปากยังมิได้
เพียงผ้าเปื่อยเก่าสองพับ
พาดคอวัวไว้เป็นค่าถ่าน๐
ไป๋จวีอี้ (พ.ศ.1315-1389) เป็นกวีเลื่องชื่ออีกท่านหนึ่งในยุคราชวงศ์ถัง เกิดหลังจากหลี่ไป๋ตายแล้ว 10 ปี (หลี่ไป๋ตายปี พ.ศ.1305)
ช่วงชีวิตของหลี่ไป๋ (พ.ศ.1244-1305) ตู้ฝู่ (พ.ศ.1255-1313) เป็นยุคทองของบทกวีประเภท “ซือ” 诗 มีกวีเอกแต่งซือที่เยี่ยมยอดไว้มากมาย ซือในยุคราชวงศ์ถังนี้เป็น ซือแนนวใหม่ 新诗
ซือที่นิยมแต่งกันตั้งแต่ยุคขงจื๊อมาจนถึงยุคสามก๊ก เรียกว่า ซือแนวเก่า 旧诗 (โจโฉ โจผี โจสิด เป็นกวีเอกที่เขียนซือแนวเก่า)
ตกมาถึงช่วงยุคปลายราชวงศ์ถัง กวีเล่นแต่งซือกันจนเริ่มเอียน และเริ่มซ้ำซาก อีกทั้งจะแต่งให้ดีเหนือกว่าหลี่ไป๋ ตู้ฝู่ นั้นยากมาก ไป๋จวีอี้แม้จะมีบทกวีหลายบทที่เยี่ยมยอดจริงๆ แต่โดยภาพรวมแล้วก็ยังไม่เด่นเท่าหลี่ไป๋ ตู้ฝู่ กวีในยุคนี้จึงเริ่มคิดฉันทลักษณ์ใหม่ๆ ขึ้น ซึ่งต่อมาพัฒนาก้าวหน้าเต็มรูปแบบ เรียกกันว่า “ฉือ” 词
ฉือแต่ละชนิด มีฉันทลักษณ์บังคับเช่นเดียวกับ ซือ แต่เพิ่มการบังคับ “ทำนอง” เข้าไปอีก จำนวนวรรคมีหลากหลาย ไม่จำกัดที่สี่หรือแปดวรรคแบบซือ และจำนวนคำในแต่ละวรรคก็ไม่จำกัดที่ ห้าคำ หรือ เจ็ดคำ แบบซือ
ไป๋จวีอี้เป็นกวีผู้หนึ่งที่เริ่มริเริ่มทดลองรูปแบบใหม่ๆ ที่ต่อมาพัฒนาเป็นฉันทลักษณ์ฉือ บทกวีบทหนึ่งที่ดังมากของเขา ชื่อ “ดอกไม้ฤามิใช่ดอกไม้”
ดอกไม้ฤามิใช่ดอกไม้
๐ดอกไม้มิใช่ดอกไม้
น้ำค้างมิใช่น้ำค้าง
ครึ่งคืนเยือนมา
ฟ้าสว่างจางจร
ยามเยือนเหมือนฝันวสันต์นาน
ครั้นลาร้างดั่งเมฆอรุณไร้ร่องรอย๐
花非花 - 白居易
花非花
霧非霧
夜半來
天明去
來如春夢幾多時
去似朝云無覓處