"ท่านอาจารย์เสวียนจั้ง (สมณฉายาของซำจั๋ง) รับการกล่อมเกลาจากพุทธศาสนามาแต่เยาว์ ท่านรู้สึกบกพร่องอยู่ในใจที่ยังมิได้มีโอกาสเดินทางไปยังเชตวันวิหารอันเป็นสถานที่ที่องค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงพระธรรมเทศนา เมื่อเติบใหญ่ขึ้นก็ใฝ่ฝันที่จะไปนมัสการพุทธานุสรณ์สถานของพระผู้มีพระภาคเจ้า ใคร่ที่จะได้ไปสักการะยังอิสิปตนมฤคทายวัน อันเป็นสถานที่ที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงปฐมเทศนา
"การเตรียมพร้อมที่จะออกจาริกสู่พุทธดินแดนอันศักดิ์สิทธิ์ เป็นปณิธานที่ตั้งมั่นอยู่ในดวงจิตของท่านมานานปี ในช่วงที่ชาวตะวันตก (หมายถึงดินแดนที่อยู่ทางทิศตะวันตกของจีน) กำลังน้อมรับการกล่อมเกลาจากอารยธรรมอันสูงส่งของจีน เดชานุภาพที่แผ่ไพศาลของราชวงศ์ถังและพระเกียรติอันเกริกไกรขององค์พระจักรพรรดิกำลังเลื่องระบือไกลนั้น ท่านอาจารย์เสวียนจั้งมือถือไม้ขักขระออกเดินทางจาริกสู่อินเดีย ......"
ข้างต้นเป็นส่วนหนึ่งของอารัมภกถา ๑ โดยอาลักษณ์ จู้จั้วจั่วหลังจิ้งโป ที่บันทึกไว้ในหนังสือจดหมายเหตุการเดินทางสู่ดินแดนตะวันตกของมหาราชวงศ์ถัง (พระถังซำจั๋ง) ที่เขียนขึ้นตั้งแต่เมื่อปี (พ.ศ.๑๑๘๙) ค.ศ.๖๔๖
จดหมายเหตุการเดินทางสู่ดินแดนตะวันตกของมหาราชวงศ์ถัง หรือในชื่อจีนคือ ต้าถังซียู่จี้ (大唐西域记) คือ จดหมายเหตุที่พระถังซำจั๋งบันทึกไว้ตามพระราชโองการของฮ่องเต้ถังไท่จง หลังกลับจากการเดินทางไปอัญเชิญพระไตรปิฎก ณ ประเทศอินเดีย โดยบันทึกชิ้นนี้บรรจุรายละเอียดการจาริกจากจีนไปอินเดียของท่าน และรายละเอียดทางภูมิศาสตร์ ภูมิอากาศ ผู้คน จารีตประเพณี วัฒนธรรม ภาษา ศาสนา ตำนานพื้นเมือง การเมือง-การปกครอง กฎหมาย การทหารของแว่นแคว้นต่างๆ ในอินเดียเมื่อหนึ่งพันกว่าปีที่แล้วไว้อย่างละเอียด
พระถังซำจั๋งนอกจากจะเป็นอริยสงฆ์ที่มีชื่อเสียงระบือไกลในด้านของการเป็นเอตทัคคะในการถ่ายทอดพุทธคัมภีร์เป็นภาษาจีนแล้ว ด้วยความที่ท่านใช้เวลาถึง ๑๗ ปีในการเดินทางไป ศึกษาอยู่ ณ มหาวิทยาลัยนาลันทา และจาริกไปในอินเดีย (ถ้ารวมเวลาขากลับมายังประเทศจีนด้วยก็จะเป็น ๑๙ ปี) รวมระยะทางทั้งหมดกว่า ๕ หมื่นลี้ ส่งให้จดหมายเหตุชิ้นนี้ของท่านนั้นอุดมไปด้วยข้อมูลต่างๆ เกี่ยวกับดินแดนในเอเชียกลางและเอเชียใต้เมื่อพันกว่าปีที่แล้วกว่า ๑๓๘ แว่นแคว้น โดยในจำนวนนี้มี ๑๑๐ แคว้นที่ท่านเดินทางไปด้วยตนเอง ขณะที่อีก ๒๘ แคว้นนั้นท่านบันทึกจากคำบอกเล่าของผู้อื่น
ชาวอินเดียในสมัยโบราณแม้จะเชี่ยวชาญและช่ำชองในศาสตร์ด้านปรัชญาและธรรมชาติวิทยา แต่ชาวอินเดียวกลับไม่มีเอกสารทางประวัติศาสตร์ที่ตกทอดมาสู่ชนรุ่นหลัง หรือจะมีก็แต่เพียงตำนานและเทพนิยายที่ขาดหลักฐานที่น่าเชื่อถือเท่านั้น ด้วยเหตุนี้จึงทำให้จดหมายเหตุฯ ชิ้นนี้กลายเป็นเอกสารที่มีความสำคัญอย่างยิ่งในการศึกษาค้นคว้าข้อมูลทางภูมิศาสตร์ ประวัติศาสตร์ ศาสนา วัฒนธรรมของเมืองต่างๆ ในเอเชียกลางและเอเชียใต้อีกทั้งประวัติของการติดต่อระหว่างจีนกับอินเดีย ในขณะเดียวกันก็เป็นเอกสารที่สำคัญยิ่งในการศึกษาค้นคว้าพุทธประวัติในอินเดีย และหลักฐานทางโบราณคดีที่สำคัญในการค้นหาร่องรอยพุทธสถานต่างๆ ในสมัยพุทธกาลด้วย
จดหมายเหตุการเดินทางสู่ดินแดนตะวันตกของมหาราชวงศ์ถัง ถูกแปลเป็นภาษาไทยตามต้นฉบับ 大唐西域记 ของสำนักพิมพ์ 上海人民出版社 ที่ตีพิมพ์เมื่อปี พ.ศ.๒๕๔๐ (ค.ศ.๑๙๙๗) โดยผู้แปลคือ ชิว ซูหลุน อาจารย์ชาวจีนผู้สอนภาษาไทยอยู่ที่มหาวิทยาลัยภาษาต่างประเทศปักกิ่ง
เมื่อพิจารณาจากหนังสือเล่มนี้แล้วจะเห็นได้ชัดว่า อาจารย์ชิว ได้ใช้ความอุตสาหะอย่างยิ่งในการถ่ายทอดจดหมายเหตุฯ ที่เป็นภาษาจีนโบราณ ให้กลายเป็นภาษาไทยที่มีสำนวนสละสลวยและงดงามยิ่ง ทั้งยังคงอรรถรสเดิมของความเป็นหนังสือโบราณไว้
นอกจากการทุ่มเทให้กับการแปลเนื้อหาให้ถูกต้องตามต้นฉบับแล้ว ผู้แปลยังได้ใช้ความพยายามอย่างมากที่จะค้นคว้าข้อมูล และคำอธิบายเพิ่มเติมเกี่ยวกับตัวพระถังซำจั๋ง พุทธศาสนาในเอเชีย และจดหมายเหตุฯ เล่มดั้งเดิมทั้งจากหนังสือภาษาจีน และหนังสือภาษาไทยอีกหลายเล่ม เช่น ประวัติพระถังซัมจั๋งของเคงเหลียน สีบุญเรือง หรือพระพุทธศาสนาในอาเซียกลางโดยเสถียร โพธินันทะ อีกด้วย โดยข้อมูลเพิ่มเติมเติมเหล่านี้ได้ถูกแทรกเป็นเชิงอรรถ คำอธิบาย และถ้อยคำเพิ่มเติมไว้ในงานแปลเพื่อให้เนื้อความของจดหมายเหตุฯ ชิ้นนี้สมบูรณ์ และง่ายแก่ผู้อ่านในการติดตามเนื้อเรื่อง
ขอย้ำว่าหนังสือถังซำจั๋ง จดหมายเหตุการเดินทางสู่ดินแดนตะวันตกของมหาราชวงศ์ถัง เล่มนี้ไม่ได้เป็นหนังสืออัตชีวประวัติของพระถังซำจั๋ง แต่เป็นหนังสือที่ผู้ที่ศึกษาเกี่ยวกับพระถังซำจั๋ง ศึกษาประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนา ศึกษาประวัติศาสตร์เอเชียกลางและเอเชียใต้ จำเป็นต้องมีไว้ครอบครอง
รายละเอียดหนังสือ
ชื่อหนังสือ ถังซำจั๋ง จดหมายเหตุการเดินทางสู่ดินแดนตะวันตกของมหาราชวงศ์ถัง
ผู้แปล ชิว ซูหลุน
สำนักพิมพ์ มติชน
ISBN 974-323-332-6
พิมพ์ครั้งแรก ตุลาคม ๒๕๔๗
ราคา ๓๕๐ บาท
