เมื่อวันที่ ๑ กรกฎาคม ๒๕๔๙ ที่ผ่านมาหมาดๆ มีข่าวหนึ่งซึ่งเป็นที่น่าสนใจมากพอสมควรถึงจะไม่ใช่ข่าวใหญ่ที่สุดของโลก แต่กล่าวได้เต็มปากว่าเป็นข่าวสูงที่สุดของโลก เพราะการรถไฟของจีนได้เปิดเส้นทางรถไฟสายที่วิ่งอยู่บนดินแดนสูงที่สุดของโลกนั่นเอง
เชื่อว่าหลายท่านคงรู้จักทิเบตหรือเคยไปเยือนทิเบตมาแล้ว อาจมีบางท่านโชคดีได้เดินทางร่วมไปในขบวนรถไฟดังกล่าวแล้วก็ได้ เพราะเขาเริ่มเปิดให้นักท่องเที่ยวไปกับขบวนรถไฟสายนี้กันแล้ว
กระผมโชคดีได้รับเชิญจากทางการจีนให้ไปเยือนทิเบตเมื่อประมาณเกือบ ๓ ปีมาแล้ว โดยร่วมเดินทางไปในคณะสื่อมวลชนรวมทั้งหมด ๑๔ คนยังมีความประทับใจไม่สร่างซาและคิดว่าจะต้องไปเยือนอีกครั้งโดยไปกับขบวนรถไฟเพราะการไปครั้งก่อนเป็นการไปโดยเครื่องบินซึ่งถึงแม้จะรวดเร็วก็จริงแต่ยังขาดรสชาติมันส์ๆ อีกหลายอย่าง
ความจริงหลังจากเยือนทิเบตคราวที่แล้ว กระผมได้วางแผนจะเขียนเรื่องเกี่ยวกับทิเบตให้ละเอียดสักเรื่องหนึ่งแต่ขยับแล้วขยับอีกก็ยังไม่ได้ฤกษ์งามยามดี เพราะยังอยากเสาะหาข้อมูลรายละเอียดเพิ่มเติมให้มากกว่านี้
วันนี้ ขออนุญาตเรียนให้ท่านทราบเรื่องทิเบตเพียงคร่าวๆ ระดับ “ ติ๋มซ้ำ ” เป็นการเรียกน้ำย่อยในลักษณะอาหารจานด่วนแบบจีนก่อนเพียงเล็กน้อย สบโอกาสเมื่อไรจะเขียนยาวๆ มากกว่านี้
ทิเบต ภาษาจีนเรียก 西藏 Xī zàng ซีจ้าง 西 ซี..หมายถึงตะวันตก 藏 จ้าง..หมายถึงมหาสมบัติ รวมความแล้วหมายถึงดินแดนมหาสมบัติทางภาคตะวันตก
藏 ยังออกเสียงอีกอย่างหนึ่งเป็น.. ฉาง cáng เป็นคำกริยาและคำคุณศัพท์หมายถึงแอบ,ซ่อน,หมกเม็ด,ไม่เปิดเผย, ลี้ลับ
ไม่ว่าจะออกเสียงจ้างหรือฉางก็ตาม ทิเบตย่อมหมายถึงดินแดนลี้ลับซึ่งมีมหาสมบัติซุกซ่อนไว้อยู่ทางตะวันตก
มหาสมบัติดังกล่าว นอกจากเป็นรูปวัตถุแล้ว ยังมีมหาสมบัติทางจิตใจซึ่งเป็นเสน่ห์ลึกล้ำยิ่งกว่าวัตถุมากนัก บางท่านอาจจะชื่นชมสถานที่บางแห่งซึ่งสร้างกันวิจิตรตระการตาโดยใช้เรี่ยวแรงมนุษย์มากมายด้วยเวลายาวนานหลายทศวรรษหรือศตวรรษ
สิ่งก่อสร้างต่างๆ ถึงจะยิ่งใหญ่มโหฬารขนาดไหนก็ยังเสื่อมสภาพลงไปได้ตามกาลเวลา แต่ที่สามารถอยู่ยงคงกระพันไม่เสื่อมคลายคือเรื่องจิตใจซึ่งแสดงออกมาทางศิลปวัฒนธรรมอันมีอยู่ประจำตัวของผู้คนซึ่งไม่ว่าจะอยู่แห่งหนใดก็ติดตัวไปได้เสมอแตกต่างจากวัตถุใหญ่โตมโหฬารซึ่งไม่อาจนำติดตัวไปได้
ทิเบตเป็นดินแดนลี้ลับอยู่นาน แต่ยังไม่มีใครรู้จักมากนัก กระทั่งมีกษัตริย์หนุ่มพระองค์หนึ่ง 松赞干布 Sōng zàn gān bù ซงจ้านกานปู้ ทรงพระปรีชาสามารถปราบดาภิเษกขึ้นครองราชย์หลังจากเกิดศึกสายเลือดอยู่หลายปี
เรื่องการครองแผ่นดินด้วยการนองเลือดไม่ใช่เรื่องใหม่หรือจุดขายของทิเบตแต่ที่มีชื่อเสียงโด่งดังขึ้นมาเพราะกษัตริย์หนุ่มพระองค์นี้ดำเนินโยบายผูกสัมพันธ์เป็นทองแผ่นเดียวกันกับจีนในยุคราชวงศ์ถัง 唐 Táng ก่อนหน้านั้นพระองค์ทรงมีพระชายาเป็นพระธิดาของกษัตริย์เนปาลอยู่แล้ว
ฮ่องเต้ถังไท่จงมหาราช 唐太宗 Táng tài zōng ทรงโปรดให้องค์หญิงเหวินเฉิง 文成公主 Wén chéng gōng zhǔเสด็จไปเชื่อมไมตรีเป็นพระชายาของกษัตริย์หนุ่มซงจ้านกานปู้ โดยมีข้าราชบริพารทั้งชายหญิงติดตามองค์หญิงเหวินเฉิงไปอยู่ทิเบตด้วยหลายร้อยคน
องค์หญิงเหวินเฉิงกลายเป็นหัวหน้าคณะทูตรุ่นบุกเบิกในการสร้างสัมพันธ์อันดีระหว่างจีน-ทิเบต นับตั้งแต่นั้นมาจีนกับทิเบตก็มีความสัมพันธ์อันดีต่อกันเป็นสุวรรณปฐพีเดียวกันโดยมีความรักเป็นสิ่งเชื่อมโยง
ปัจจุบัน ทิเบตเป็นเขตปกครองตนเอง 西藏自治区 มีฐานะเทียบเท่ากับมณฑลหนึ่งของจีน
ประธานาธิบดีหูจิ่นเทา 胡锦涛 ผู้นำสูงสุดของจีนยุคปัจจุบันซึ่งควบรวม ๓ ตำแหน่งสำคัญได้แก่ เลขาธิการใหญ่พรรคคอมมิวนิสต์จีน 中国中央总书记 ประธานาธิบดี 中华人民共和国国家主席 ประธานกรรมาธิการทหารสูงสุด 中央军政委主席 เคยดำรงตำแหน่ง เลขาธิการพรรคคอมมิวนิสต์จีนประจำทิเบต 西藏自治区书记 หรือผู้มีตำแหน่งสูงเป็นที่ ๑ ของทิเบตมาแล้วตามรูปแบบการปกครองของจีนในระบอบคอมมิวนิสต์
การเปิดเส้นทางรถไฟสาย 青藏 ชิงจ้าง จากมณฑลชิงไห่-เขตปกครองตนเองทิเบต จึงนับเป็นการเปิดที่ถูกฝาถูกตัวถูกกาลเทศะอย่างยิ่ง
เชื่อว่าหลายท่านคงรู้จักทิเบตหรือเคยไปเยือนทิเบตมาแล้ว อาจมีบางท่านโชคดีได้เดินทางร่วมไปในขบวนรถไฟดังกล่าวแล้วก็ได้ เพราะเขาเริ่มเปิดให้นักท่องเที่ยวไปกับขบวนรถไฟสายนี้กันแล้ว
กระผมโชคดีได้รับเชิญจากทางการจีนให้ไปเยือนทิเบตเมื่อประมาณเกือบ ๓ ปีมาแล้ว โดยร่วมเดินทางไปในคณะสื่อมวลชนรวมทั้งหมด ๑๔ คนยังมีความประทับใจไม่สร่างซาและคิดว่าจะต้องไปเยือนอีกครั้งโดยไปกับขบวนรถไฟเพราะการไปครั้งก่อนเป็นการไปโดยเครื่องบินซึ่งถึงแม้จะรวดเร็วก็จริงแต่ยังขาดรสชาติมันส์ๆ อีกหลายอย่าง
ความจริงหลังจากเยือนทิเบตคราวที่แล้ว กระผมได้วางแผนจะเขียนเรื่องเกี่ยวกับทิเบตให้ละเอียดสักเรื่องหนึ่งแต่ขยับแล้วขยับอีกก็ยังไม่ได้ฤกษ์งามยามดี เพราะยังอยากเสาะหาข้อมูลรายละเอียดเพิ่มเติมให้มากกว่านี้
วันนี้ ขออนุญาตเรียนให้ท่านทราบเรื่องทิเบตเพียงคร่าวๆ ระดับ “ ติ๋มซ้ำ ” เป็นการเรียกน้ำย่อยในลักษณะอาหารจานด่วนแบบจีนก่อนเพียงเล็กน้อย สบโอกาสเมื่อไรจะเขียนยาวๆ มากกว่านี้
ทิเบต ภาษาจีนเรียก 西藏 Xī zàng ซีจ้าง 西 ซี..หมายถึงตะวันตก 藏 จ้าง..หมายถึงมหาสมบัติ รวมความแล้วหมายถึงดินแดนมหาสมบัติทางภาคตะวันตก
藏 ยังออกเสียงอีกอย่างหนึ่งเป็น.. ฉาง cáng เป็นคำกริยาและคำคุณศัพท์หมายถึงแอบ,ซ่อน,หมกเม็ด,ไม่เปิดเผย, ลี้ลับ
ไม่ว่าจะออกเสียงจ้างหรือฉางก็ตาม ทิเบตย่อมหมายถึงดินแดนลี้ลับซึ่งมีมหาสมบัติซุกซ่อนไว้อยู่ทางตะวันตก
มหาสมบัติดังกล่าว นอกจากเป็นรูปวัตถุแล้ว ยังมีมหาสมบัติทางจิตใจซึ่งเป็นเสน่ห์ลึกล้ำยิ่งกว่าวัตถุมากนัก บางท่านอาจจะชื่นชมสถานที่บางแห่งซึ่งสร้างกันวิจิตรตระการตาโดยใช้เรี่ยวแรงมนุษย์มากมายด้วยเวลายาวนานหลายทศวรรษหรือศตวรรษ
สิ่งก่อสร้างต่างๆ ถึงจะยิ่งใหญ่มโหฬารขนาดไหนก็ยังเสื่อมสภาพลงไปได้ตามกาลเวลา แต่ที่สามารถอยู่ยงคงกระพันไม่เสื่อมคลายคือเรื่องจิตใจซึ่งแสดงออกมาทางศิลปวัฒนธรรมอันมีอยู่ประจำตัวของผู้คนซึ่งไม่ว่าจะอยู่แห่งหนใดก็ติดตัวไปได้เสมอแตกต่างจากวัตถุใหญ่โตมโหฬารซึ่งไม่อาจนำติดตัวไปได้
ทิเบตเป็นดินแดนลี้ลับอยู่นาน แต่ยังไม่มีใครรู้จักมากนัก กระทั่งมีกษัตริย์หนุ่มพระองค์หนึ่ง 松赞干布 Sōng zàn gān bù ซงจ้านกานปู้ ทรงพระปรีชาสามารถปราบดาภิเษกขึ้นครองราชย์หลังจากเกิดศึกสายเลือดอยู่หลายปี
เรื่องการครองแผ่นดินด้วยการนองเลือดไม่ใช่เรื่องใหม่หรือจุดขายของทิเบตแต่ที่มีชื่อเสียงโด่งดังขึ้นมาเพราะกษัตริย์หนุ่มพระองค์นี้ดำเนินโยบายผูกสัมพันธ์เป็นทองแผ่นเดียวกันกับจีนในยุคราชวงศ์ถัง 唐 Táng ก่อนหน้านั้นพระองค์ทรงมีพระชายาเป็นพระธิดาของกษัตริย์เนปาลอยู่แล้ว
ฮ่องเต้ถังไท่จงมหาราช 唐太宗 Táng tài zōng ทรงโปรดให้องค์หญิงเหวินเฉิง 文成公主 Wén chéng gōng zhǔเสด็จไปเชื่อมไมตรีเป็นพระชายาของกษัตริย์หนุ่มซงจ้านกานปู้ โดยมีข้าราชบริพารทั้งชายหญิงติดตามองค์หญิงเหวินเฉิงไปอยู่ทิเบตด้วยหลายร้อยคน
องค์หญิงเหวินเฉิงกลายเป็นหัวหน้าคณะทูตรุ่นบุกเบิกในการสร้างสัมพันธ์อันดีระหว่างจีน-ทิเบต นับตั้งแต่นั้นมาจีนกับทิเบตก็มีความสัมพันธ์อันดีต่อกันเป็นสุวรรณปฐพีเดียวกันโดยมีความรักเป็นสิ่งเชื่อมโยง
ปัจจุบัน ทิเบตเป็นเขตปกครองตนเอง 西藏自治区 มีฐานะเทียบเท่ากับมณฑลหนึ่งของจีน
ประธานาธิบดีหูจิ่นเทา 胡锦涛 ผู้นำสูงสุดของจีนยุคปัจจุบันซึ่งควบรวม ๓ ตำแหน่งสำคัญได้แก่ เลขาธิการใหญ่พรรคคอมมิวนิสต์จีน 中国中央总书记 ประธานาธิบดี 中华人民共和国国家主席 ประธานกรรมาธิการทหารสูงสุด 中央军政委主席 เคยดำรงตำแหน่ง เลขาธิการพรรคคอมมิวนิสต์จีนประจำทิเบต 西藏自治区书记 หรือผู้มีตำแหน่งสูงเป็นที่ ๑ ของทิเบตมาแล้วตามรูปแบบการปกครองของจีนในระบอบคอมมิวนิสต์
การเปิดเส้นทางรถไฟสาย 青藏 ชิงจ้าง จากมณฑลชิงไห่-เขตปกครองตนเองทิเบต จึงนับเป็นการเปิดที่ถูกฝาถูกตัวถูกกาลเทศะอย่างยิ่ง