‘สัปดาห์ทอง’ (黄金周) คือ วันหยุดยาว 1 สัปดาห์ของชาวมังกร เริ่มมีขึ้นเป็นครั้งแรกในช่วงวันหยุดเนื่องในวันชาติ 1 ตุลาคม ปี 1999 ขณะที่เศรษฐกิจของประเทศไม่แข็งแรงพอ ยังขาดแคลนปัจจัยพื้นฐานในการดำรงชีวิต แต่โชคดีที่จีนเป็นประเทศที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานถึง 5,000 ปี อีกทั้งยังมีจุดท่องเที่ยวมากถึง 7,000 แห่ง ซึ่งถือว่าเป็นศักยภาพแฝงอย่างมหาศาลของอุตสาหกรรมการท่องเที่ยว
ดังนั้น ในที่สุดรัฐบาลก็ได้กำหนด ‘สัปดาห์ทอง’ 3 ครั้งในปีหนึ่งๆ ได้แก่ วันตรุษจีน วันแรงงาน วันครบรอบการสถาปนาสาธารณรัฐประชาชนจีนวันที่ 1 ตุลาคมเพื่อใช้ประโยชน์จากศักยภาพแฝงอันมหาศาลของแหล่งท่องเที่ยวทั่วประเทศ กระตุ้นให้ประชาชนออกมาท่องเที่ยว เพิ่มการจ้างงาน กระตุ้นเศรษฐกิจที่ซบเซา
โดยในช่วงปีแรก 1999 ที่เริ่มสัปดาห์ทองนั้น มีประชาชนมากถึง 40 ล้านคน พร้อมใจกันตบเท้าเดินทางท่องเที่ยวทั่วประเทศจีน และในปี 2004 จำนวนของนักท่องเที่ยวได้เพิ่มขึ้น 2.5 เท่า มาอยู่ที่ 101 ล้านคน จนถึงปีนี้ สัปดาห์ทองได้สร้างรายได้ในภาคท่องเที่ยวให้กับประเทศจีนมากถึง 300,000 ล้านหยวน (ราว 1,500,000 ล้านบาท) โดยมีนักท่องเที่ยวใน 3 ช่วงนี้ไม่ต่ำกว่า 10% ของจำนวนนักท่องเที่ยวทั้งหมดตลอดปี
ปัจจุบัน ทั่วโลกนอกจากประเทศจีนแล้ว ก็มีญี่ปุ่นที่มีวันหยุดสัปดาห์ทองในช่วงฤดูใบไม้ผลิ สำหรับประเทศหรือดินแดนที่มีเศรษฐกิจที่พัฒนาแล้ว และมีมาตรฐานการดำรงชีวิตค่อนข้างสูง ไม่จำเป็นต้องมีสัปดาห์ทอง เนื่องจากอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวของประเทศเหล่านี้ล้วนพัฒนาจนอิ่มตัวแล้ว ประชาชนในประเทศเหล่านี้ มักตัดสินใจเลือกวันท่องเที่ยวด้วยตนเอง นอกจากนี้ ยังมักหลีกเลี่ยงการไปท่องเที่ยวในสถานที่ที่แออัดยัดเยียด และผลาญทรัพยากรแหล่งท่องเที่ยว
อย่างไรก็ตาม ไม่กี่ปีที่ผ่านมา สัปดาห์ทอง เริ่มสูญเสียแรงดึงดูดไปเสียแล้ว ดังเช่นผลการสำรวจความคิดเห็นทางอินเทอร์เน็ตและ SMS ของชาวจีนจำนวน 4,653 คนเกี่ยวกับการออกไปท่องเที่ยวในช่วงวันหยุดวันแรงงาน ซึ่งเริ่มตั้งแต่วันที่ 1 พ.ค.-7พ.ค.นี้ พบว่า มีเพียง 33% ของกลุ่มตัวอย่างเท่านั้น ที่เตรียมตัวออกไปเที่ยว ขณะที่อีกมากถึง 67% ขอบาย
ขณะที่อีกผลการสำรวจอีกชุดหนึ่งที่สำรวจเกี่ยวกับกิจกรรมที่คนส่วนใหญ่มักทำในช่วงวันหยุดวันแรงงาน ปรากฏว่า มี 47% คิดพักผ่อนอยู่กับบ้าน 31% ไปเยี่ยมญาติมิตร 27% จะไปดูหนัง หรือเล่นฟิตเนส 15% เรียนและร่วมกิจกรรมทางวัฒนธรรม อีก 12% ชอปปิ้ง และอีก 7% ทำงานต่อ จะเห็นได้ว่า ในระยะหลังๆมานี้ ชาวจีนเริ่มมองสัปดาห์ทองเป็น ‘สัปดาห์แห่งการพักผ่อน’มากกว่า
ผลสำรวจข้างต้นสะท้อนให้เห็นว่า วันแรงงานปีนี้ไม่ร้อนแรงมากเหมือนปีก่อนๆ มูลค่าตลาดท่องเที่ยวในประเทศลดลง อัตราการจองห้องโรงแรมไม่สูงมากเท่ากับปีที่ผ่านมา อีกทั้งราคาตั๋วเครื่องบินยังขยับลงอย่างต่อเนื่องจนกระทั่งลดลงเกิน 50% ของอัตราลดขั้นต่ำสุดด้วย
เซี่ยหลิงเอิน ศาสตราจารย์จากคณะการจัดการการท่องเที่ยวของมหาวิทยาลัยฟู่ตัน กล่าวว่า ค่าใช้จ่ายในการท่องเที่ยวต่อหัวต่อปีของชาวจีนทั่วไปอยู่ในช่วงขาลง จาก 450 หยวนในปี 2002 ลงมาอยู่ที่ 430 หยวนเมื่อปีที่แล้ว ขณะที่ตัวเลขดังกล่าวของชาวชนบทอยู่ที่ 220 หยวน ซึ่งเป็นตัวเลขที่ต่ำมาก
สาเหตุที่ทำให้สัปดาห์ทองขาดแรงดึงดูดลงทุกปีๆ มีหลายประการ อาทิผู้คนจำนวนมากขึ้นเริ่มเอือมระอากับการแก่งแย่งแข่งขันกันบริโภคในช่วงสัปดาห์ทองนี้ เซี่ยกล่าวว่า ในช่วงก่อนวันหยุดยาวนั้น เป็นเวลาที่สงครามเล็กๆ ได้เริ่มอุบัติขึ้น การจะหาซื้อตั๋วรถไฟเส้นทางสายยอดฮิตแสนยากลำบาก โรงแรมในจุดท่องเที่ยวสำคัญถูกจองเต็ม ระหว่างเดินทางก็ยังต้องเผชิญกับความแออัดของฝูงชน
นอกจากนี้ จำนวนนักท่องเที่ยวที่เพิ่มจำนวนขึ้นกว่าปกติหลายเท่า ไม่เพียงสร้างความอึดอัดให้กัน ยังเป็นการคุกคามและทำลายสิ่งแวดล้อมด้วย
ตัวอย่างเช่น เมืองซันย่า ในมณฑลไห่หนัน ซึ่งเป็นเมืองท่องเที่ยวชายฝั่งของจีน ตามปกติรับมือนักท่องเที่ยวอย่างมาก 2,000 คนต่อหนึ่งวัน แต่ในช่วงวันหยุดยาว นักท่องเที่ยวจะมีมากขึ้น 2-3 เท่า นอกจากคนจะมากมหาศาลแล้ว บริการและสินค้าต่างๆยังถีบตัวสูงกระฉูด เป็นสิ่งที่ประชาชนรู้สึกไม่อยากทนกับมันมากขึ้นๆ
ด้านหยวนเจียจี้ เจ้าหน้าที่ของคณะกรรมการการรถไฟเซี่ยงไฮ้ เรื่องปัญหาการสัญจรไปมาไม่ใช่ปัญหาใหญ่สำหรับสถานีรถไฟเซี่ยงไฮ้ แต่กำลังเป็นปัญหาท้าทายสำหรับสถานีรถไฟขนาดเล็ก ที่ต้องรองรับผู้โดยสารมากกว่าช่วงปกติ 4-5 เท่า เจ้าหน้าที่การรถไฟจำเป็นต้องเพิ่มเที่ยวรถไฟเสริมในช่วงดังกล่าว ไว้ให้บริการนักท่องเที่ยวที่หลั่งไหลสู่สถานที่ท่องเที่ยวหลักๆของประเทศ
จากปัญหาต่างๆ มากมาย ทำให้เริ่มมีการถกเถียงกันอย่างกว้างขวาง ให้มีการ ยกเลิกสัปดาห์ทอง เสีย
เซี่ยไม่ได้เป็นคนเดียวที่มีความคิดให้ยกเลิกวันหยุดดังกล่าวเสีย แต่ผู้เชี่ยวชาญในธุรกิจท่องเที่ยวจำนวนมากยังแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับปัญหาร้ายแรง อันเป็นผลที่เกิดมาจากสัปดาห์ทองด้วย
ดังนั้น วันหยุดยาวดูจะไม่ใช่สิ่งรับประกันความคึกคักของเศรษฐกิจ เนื่องจาก "การบริโภคอย่างหิวกระหาย" ในช่วงดังกล่าว กลับเป็นผลให้อัตราการบริโภคในเวลาต่อมา หล่นลงฮวบฮาบ
“จีนควรมีระบบวันหยุดที่ยืดหยุ่นกว่านี้” ศาสตราจารย์เฉินเจียงเหวิน นักสังคมวิทยาแห่งมหาวิทยาลัยหลันโจว ในมณฑลกันซู่ เสนอ พร้อมเสริมว่า “มีเพียงวันหยุดที่ยืดหยุ่นเท่านั้น ที่จะสร้างความพอใจให้กับชาวจีน ขณะเดียวกันก็จะช่วยหลีกเลี่ยงความไม่สมดุลของการบริโภคในช่วงวันหยุดกับเวลาปกติ”
ในช่วงปลายปีที่แล้ว คณะกรรมการการท่องเที่ยวแห่งชาติจีนได้จัดงานเสวนาประเด็น “ควรยกเลิกวันหยุดสัปดาห์ทองหรือไม่”
ผู้เชี่ยวชาญได้เสนอทางเลือกที่เป็นไปได้ 2 ทาง เพื่อแก้ปัญหาที่เกิดจากวันหยุดสัปดาห์ทองปัจจุบัน โดยทางหนึ่ง กำหนด “สัปดาห์ทองเล็ก” โดยให้ประชาชนหยุดทำงานในวันที่ตรงกับวันสำคัญนั้นๆ และกระจายวันหยุดอีก 4 วันไปไว้ในช่วงปลายเดือนของทุกเดือน ซึ่งจะเป็นการกระจายโอกาสการท่องเที่ยวออกไป และกำจัดความกดดันที่เคยเกิดในช่วงสัปดาห์ทองด้วย อีกทางหนึ่ง เสนอให้จ่ายค่าจ้างสำหรับการลาหยุดงานหลายวัน เพื่อให้พนักงานเลือกช่วงวันหยุดของตัวเอง
ข้อเสนอที่สองได้รับการสนับสนุนอย่างแพร่หลาย แต่อย่างไรก็ตาม ยังไม่มีผลสรุปอย่างแน่นอนว่าจะมีการยกเลิกสัปดาห์ทองหรือไม่
เรียบเรียงจาก โซหูเน็ต/ไชน่าเดลี่
ดังนั้น ในที่สุดรัฐบาลก็ได้กำหนด ‘สัปดาห์ทอง’ 3 ครั้งในปีหนึ่งๆ ได้แก่ วันตรุษจีน วันแรงงาน วันครบรอบการสถาปนาสาธารณรัฐประชาชนจีนวันที่ 1 ตุลาคมเพื่อใช้ประโยชน์จากศักยภาพแฝงอันมหาศาลของแหล่งท่องเที่ยวทั่วประเทศ กระตุ้นให้ประชาชนออกมาท่องเที่ยว เพิ่มการจ้างงาน กระตุ้นเศรษฐกิจที่ซบเซา
โดยในช่วงปีแรก 1999 ที่เริ่มสัปดาห์ทองนั้น มีประชาชนมากถึง 40 ล้านคน พร้อมใจกันตบเท้าเดินทางท่องเที่ยวทั่วประเทศจีน และในปี 2004 จำนวนของนักท่องเที่ยวได้เพิ่มขึ้น 2.5 เท่า มาอยู่ที่ 101 ล้านคน จนถึงปีนี้ สัปดาห์ทองได้สร้างรายได้ในภาคท่องเที่ยวให้กับประเทศจีนมากถึง 300,000 ล้านหยวน (ราว 1,500,000 ล้านบาท) โดยมีนักท่องเที่ยวใน 3 ช่วงนี้ไม่ต่ำกว่า 10% ของจำนวนนักท่องเที่ยวทั้งหมดตลอดปี
ปัจจุบัน ทั่วโลกนอกจากประเทศจีนแล้ว ก็มีญี่ปุ่นที่มีวันหยุดสัปดาห์ทองในช่วงฤดูใบไม้ผลิ สำหรับประเทศหรือดินแดนที่มีเศรษฐกิจที่พัฒนาแล้ว และมีมาตรฐานการดำรงชีวิตค่อนข้างสูง ไม่จำเป็นต้องมีสัปดาห์ทอง เนื่องจากอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวของประเทศเหล่านี้ล้วนพัฒนาจนอิ่มตัวแล้ว ประชาชนในประเทศเหล่านี้ มักตัดสินใจเลือกวันท่องเที่ยวด้วยตนเอง นอกจากนี้ ยังมักหลีกเลี่ยงการไปท่องเที่ยวในสถานที่ที่แออัดยัดเยียด และผลาญทรัพยากรแหล่งท่องเที่ยว
อย่างไรก็ตาม ไม่กี่ปีที่ผ่านมา สัปดาห์ทอง เริ่มสูญเสียแรงดึงดูดไปเสียแล้ว ดังเช่นผลการสำรวจความคิดเห็นทางอินเทอร์เน็ตและ SMS ของชาวจีนจำนวน 4,653 คนเกี่ยวกับการออกไปท่องเที่ยวในช่วงวันหยุดวันแรงงาน ซึ่งเริ่มตั้งแต่วันที่ 1 พ.ค.-7พ.ค.นี้ พบว่า มีเพียง 33% ของกลุ่มตัวอย่างเท่านั้น ที่เตรียมตัวออกไปเที่ยว ขณะที่อีกมากถึง 67% ขอบาย
ขณะที่อีกผลการสำรวจอีกชุดหนึ่งที่สำรวจเกี่ยวกับกิจกรรมที่คนส่วนใหญ่มักทำในช่วงวันหยุดวันแรงงาน ปรากฏว่า มี 47% คิดพักผ่อนอยู่กับบ้าน 31% ไปเยี่ยมญาติมิตร 27% จะไปดูหนัง หรือเล่นฟิตเนส 15% เรียนและร่วมกิจกรรมทางวัฒนธรรม อีก 12% ชอปปิ้ง และอีก 7% ทำงานต่อ จะเห็นได้ว่า ในระยะหลังๆมานี้ ชาวจีนเริ่มมองสัปดาห์ทองเป็น ‘สัปดาห์แห่งการพักผ่อน’มากกว่า
ผลสำรวจข้างต้นสะท้อนให้เห็นว่า วันแรงงานปีนี้ไม่ร้อนแรงมากเหมือนปีก่อนๆ มูลค่าตลาดท่องเที่ยวในประเทศลดลง อัตราการจองห้องโรงแรมไม่สูงมากเท่ากับปีที่ผ่านมา อีกทั้งราคาตั๋วเครื่องบินยังขยับลงอย่างต่อเนื่องจนกระทั่งลดลงเกิน 50% ของอัตราลดขั้นต่ำสุดด้วย
เซี่ยหลิงเอิน ศาสตราจารย์จากคณะการจัดการการท่องเที่ยวของมหาวิทยาลัยฟู่ตัน กล่าวว่า ค่าใช้จ่ายในการท่องเที่ยวต่อหัวต่อปีของชาวจีนทั่วไปอยู่ในช่วงขาลง จาก 450 หยวนในปี 2002 ลงมาอยู่ที่ 430 หยวนเมื่อปีที่แล้ว ขณะที่ตัวเลขดังกล่าวของชาวชนบทอยู่ที่ 220 หยวน ซึ่งเป็นตัวเลขที่ต่ำมาก
สาเหตุที่ทำให้สัปดาห์ทองขาดแรงดึงดูดลงทุกปีๆ มีหลายประการ อาทิผู้คนจำนวนมากขึ้นเริ่มเอือมระอากับการแก่งแย่งแข่งขันกันบริโภคในช่วงสัปดาห์ทองนี้ เซี่ยกล่าวว่า ในช่วงก่อนวันหยุดยาวนั้น เป็นเวลาที่สงครามเล็กๆ ได้เริ่มอุบัติขึ้น การจะหาซื้อตั๋วรถไฟเส้นทางสายยอดฮิตแสนยากลำบาก โรงแรมในจุดท่องเที่ยวสำคัญถูกจองเต็ม ระหว่างเดินทางก็ยังต้องเผชิญกับความแออัดของฝูงชน
นอกจากนี้ จำนวนนักท่องเที่ยวที่เพิ่มจำนวนขึ้นกว่าปกติหลายเท่า ไม่เพียงสร้างความอึดอัดให้กัน ยังเป็นการคุกคามและทำลายสิ่งแวดล้อมด้วย
ตัวอย่างเช่น เมืองซันย่า ในมณฑลไห่หนัน ซึ่งเป็นเมืองท่องเที่ยวชายฝั่งของจีน ตามปกติรับมือนักท่องเที่ยวอย่างมาก 2,000 คนต่อหนึ่งวัน แต่ในช่วงวันหยุดยาว นักท่องเที่ยวจะมีมากขึ้น 2-3 เท่า นอกจากคนจะมากมหาศาลแล้ว บริการและสินค้าต่างๆยังถีบตัวสูงกระฉูด เป็นสิ่งที่ประชาชนรู้สึกไม่อยากทนกับมันมากขึ้นๆ
ด้านหยวนเจียจี้ เจ้าหน้าที่ของคณะกรรมการการรถไฟเซี่ยงไฮ้ เรื่องปัญหาการสัญจรไปมาไม่ใช่ปัญหาใหญ่สำหรับสถานีรถไฟเซี่ยงไฮ้ แต่กำลังเป็นปัญหาท้าทายสำหรับสถานีรถไฟขนาดเล็ก ที่ต้องรองรับผู้โดยสารมากกว่าช่วงปกติ 4-5 เท่า เจ้าหน้าที่การรถไฟจำเป็นต้องเพิ่มเที่ยวรถไฟเสริมในช่วงดังกล่าว ไว้ให้บริการนักท่องเที่ยวที่หลั่งไหลสู่สถานที่ท่องเที่ยวหลักๆของประเทศ
จากปัญหาต่างๆ มากมาย ทำให้เริ่มมีการถกเถียงกันอย่างกว้างขวาง ให้มีการ ยกเลิกสัปดาห์ทอง เสีย
เซี่ยไม่ได้เป็นคนเดียวที่มีความคิดให้ยกเลิกวันหยุดดังกล่าวเสีย แต่ผู้เชี่ยวชาญในธุรกิจท่องเที่ยวจำนวนมากยังแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับปัญหาร้ายแรง อันเป็นผลที่เกิดมาจากสัปดาห์ทองด้วย
ดังนั้น วันหยุดยาวดูจะไม่ใช่สิ่งรับประกันความคึกคักของเศรษฐกิจ เนื่องจาก "การบริโภคอย่างหิวกระหาย" ในช่วงดังกล่าว กลับเป็นผลให้อัตราการบริโภคในเวลาต่อมา หล่นลงฮวบฮาบ
“จีนควรมีระบบวันหยุดที่ยืดหยุ่นกว่านี้” ศาสตราจารย์เฉินเจียงเหวิน นักสังคมวิทยาแห่งมหาวิทยาลัยหลันโจว ในมณฑลกันซู่ เสนอ พร้อมเสริมว่า “มีเพียงวันหยุดที่ยืดหยุ่นเท่านั้น ที่จะสร้างความพอใจให้กับชาวจีน ขณะเดียวกันก็จะช่วยหลีกเลี่ยงความไม่สมดุลของการบริโภคในช่วงวันหยุดกับเวลาปกติ”
ในช่วงปลายปีที่แล้ว คณะกรรมการการท่องเที่ยวแห่งชาติจีนได้จัดงานเสวนาประเด็น “ควรยกเลิกวันหยุดสัปดาห์ทองหรือไม่”
ผู้เชี่ยวชาญได้เสนอทางเลือกที่เป็นไปได้ 2 ทาง เพื่อแก้ปัญหาที่เกิดจากวันหยุดสัปดาห์ทองปัจจุบัน โดยทางหนึ่ง กำหนด “สัปดาห์ทองเล็ก” โดยให้ประชาชนหยุดทำงานในวันที่ตรงกับวันสำคัญนั้นๆ และกระจายวันหยุดอีก 4 วันไปไว้ในช่วงปลายเดือนของทุกเดือน ซึ่งจะเป็นการกระจายโอกาสการท่องเที่ยวออกไป และกำจัดความกดดันที่เคยเกิดในช่วงสัปดาห์ทองด้วย อีกทางหนึ่ง เสนอให้จ่ายค่าจ้างสำหรับการลาหยุดงานหลายวัน เพื่อให้พนักงานเลือกช่วงวันหยุดของตัวเอง
ข้อเสนอที่สองได้รับการสนับสนุนอย่างแพร่หลาย แต่อย่างไรก็ตาม ยังไม่มีผลสรุปอย่างแน่นอนว่าจะมีการยกเลิกสัปดาห์ทองหรือไม่
เรียบเรียงจาก โซหูเน็ต/ไชน่าเดลี่
