บิดาแห่งธงชาติจีน

รู้เรื่องเมืองจีน / ผู้ออกแบบธงชาติแดนมังกรมิได้เป็นศิลปินผู้รังสรรค์งานศิลป์เป็นอาชีพ หากทำงานอยู่ในแวดวงสื่อมวลชนสายข่าวเศรษฐกิจ แต่สนใจศิลปะและเปี่ยมด้วยความรักในแผ่นดินเกิด ซึ่งช่วยจุดประกายสร้างสรรค์รูปแบบธงชาติจีนขึ้นมา

เจิงเหลียนซง เกิดเมื่อ 17 ธันวาคม 1917 ที่อำเภอรุ่ยอัน เมืองเวินโจว มณฑลเจ้อเจียง เป็นนักกิจกรรมผู้รักชาติมาตั้งแต่เด็ก เคยร่วมในขบวนนักศึกษาต่อต้านการรุกรานของญี่ปุ่น ปี 1936 สอบเข้าเรียนต่อที่คณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยจงหยัง(มหาวิทยาลัยหนันจิงในปัจจุบัน) และเข้าเป็นสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์แห่งชาติจีนด้วยวัยเพียง 21 ปี

เมื่อเขาอายุ 32 ปี ขณะทำงานอยู่ในสำนักข่าวเศรษฐกิจแห่งหนึ่งในเซี่ยงไฮ้ เดือนกรกฎาคม 1949 เจิงอ่านพบประกาศการประกวดออกแบบธงชาติและตราสัญลักษณ์ของสาธารณรัฐประชาชนจีนในหนังสือพิมพ์พีเพิลเดลี่

แม้เจิงจะไม่ใช้จิตรกรหรือนักออกแบบมืออาชีพ แต่ด้วยใจที่รักมั่นในมาตุภูมิ จึงตัดสินใจเข้าร่วมเป็นส่วนหนึ่งของภารกิจระดับชาติครั้งนี้ เขาทุ่มเทให้กับงานสร้างสรรค์เพื่อประวัติศาสตร์หน้าใหม่ของประเทศอย่างสุดใจ ไม่ว่าจะคิดหรือหยิบจับอะไร ในสมองล้วนครุ่นคิดถึงแบบธงชาติอยู่ตลอดเวลา ที่บ้านของเจิงเกลื่อนกลาดไปด้วยกระดาษและตัวอย่างแบบธงชาติที่เขาบรรจงรังสรรค์ทั้งกลางวันและกลางคืน

เจิงเหลียนซงเคยให้สัมภาษณ์สื่อมวลชนจีนว่า ตอนนั้นเขาได้แรงบันดาลใจจากเพลงตงฟางหง(东方红) ซึ่งยกย่องเกียรติคุณของ เหมาเจ๋อตงที่ช่วยปลดปล่อยชนชั้นชาวนา กอปรกับอ่านเพิ่มเติมจากงานเขียนของประธานเหมาเรื่อง ‘ลุ่นเหรินหมินหมินจู๋จวนเจิ้ง(论人民民主专政)’ ที่ว่าด้วยแนวคิดการปกครองประชาธิปไตยแบบรวมศูนย์ รวมทั้งกล่าวถึงทฤษฎีมวลชนที่มีการแบ่งเป็น 4 ชนชั้นหลัก ได้แก่ กรรมกร, เกษตรกร, เจ้าของกิจการขนาดเล็ก และชนชั้นนายทุนแห่งชาติ

หลังมุมานะอยู่ราว 1 เดือน ต้นแบบธงชาติแดนมังกรก็อุบัติขึ้น โดยเป็นธงสีแดง มีดาวดวงใหญ่ 1 ดวง รายล้อมด้วยดาวเล็กอีก 4 ดวง มีรูป ‘ค้อนเคียว’ สัญลักษณ์พรรคคอมมิวนิสต์แห่งชาติจีนอยู่กลางดาวดวงใหญ่ อันแทนความหมายผู้นำสูงสุดของประเทศ ส่วนกลางผืนธง คาดด้วยแถบสีเหลือง 1 เส้น แทนแม่น้ำหวงเหอ(ฮวงโห) และการรวมกันเป็นหนึ่งเหมือนเลขหนึ่งในภาษาจีน(一)

ต้นฤดูใบไม้ผลิปีเดียวกัน ธงชาติจีน 3,012 แบบถูกส่งให้สภาที่ปรึกษาทางการเมืองพิจารณาคัดเลือก และผ่านรอบแรก 38 แบบ ซึ่งแน่นอนว่ามีที่คิดประดิษฐ์โดยเจิงเหลียนซงรวมอยู่ด้วย

ธงที่เขาออกแบบสะดุดตาสะดุดใจผู้ใหญ่หลายคน อาทิ กัวม่อรั่ว และเถียนฮั่น ก่อนจะส่งให้ประธานเหมาพิจารณา ซึ่งเหมาเจ๋อตงพึงพอใจกับธงนี้มาก แต่เห็นว่าน่าจะตัดสัญลักษณ์ ‘ค้อนเคียว’ และแถบคาดสีเหลืองออก ซึ่งเสียงส่วนใหญ่ก็เห็นด้วย เพื่อให้ธงชาติจีนดูเรียบง่ายแต่สง่างาม และเพื่อไม่ให้เกิดความเข้าใจผิดในการแบ่งประเทศเป็นเหนือใต้

ในที่สุด ที่ประชุมใหญ่สภาที่ปรึกษาทางการเมืองสมัยที่ 1 เมื่อวันที่ 27 กันยายน 1949 ก็มีมติเป็นเอกฉันท์ ให้ ‘ธงแดงดาว 5 ดวง (五星红旗)’ เป็นธงชาติประจำสาธารณรัฐประชาชนจีน โดยที่ผู้ออกแบบเองกลับยังไม่รู้ตัว

4 วันหลังจากนั้น พิธีสถาปนาประเทศจีนจัดขึ้นอย่างยิ่งใหญ่ที่จัตุรัสเทียนอันเหมิน เจิงเห็นธงชาติจีนครั้งแรกพร้อมๆ กับเพื่อนร่วมชาติทั่วประเทศ แม้จะดูคล้ายกับที่ตนเองออกแบบ แต่ก็ไม่แน่ใจนักเพราะมีบางส่วนที่ขาดหายไป

ก่อนวันชาติปีถัดไป เจิงได้รับจดหมายเชิญร่วมพิธีเฉลิมฉลองที่จัตุรัสเทียนอันเหมินจากรัฐบาลจีน พร้อมข้อความตอนหนึ่งระบุว่า

“ เรียน คุณเจิงเหลียนซง
ธงชาติแห่งสาธารณรัฐประชาชนจีนที่คุณออกแบบ ได้นำไปใช้งานแล้ว ในการนี้ขอมอบหนังสือแนะนำสภาที่ปรึกษาทางการเมืองเป็นที่ระลึก พร้อมเงินรางวัล 5,000,000 หยวน (ราว 500 หยวน หรือ 2,500 บาทในปัจจุบัน) เพื่อเป็นการขอบคุณในคุณูปการที่คุณได้อุทิศแก่ประเทศชาติ...... ”

ภายหลังความสำเร็จนอกเส้นทางอาชีพ เจิงยังคงใช้ชีวิตปกติและทำงานที่เดิม โดยไม่เคยแสดงตนว่าเป็น ‘ผู้ออกแบบธงชาติจีน’ ถึงขนาดที่คนรอบข้างหลายคนไม่ล่วงรู้ถึงอีกหนึ่งสถานะของเขาเลย

เจิงเหลียนซงยังเคยดำรงตำแหน่งรองผู้จัดการบริษัทด้านสินค้าเบ็ดเตล็ดในชีวิตประจำวันแห่งหนึ่งในเซี่ยงไฮ้ ปี 1979 เข้าเป็นคณะกรรมการสภาที่ปรึกษาการเมืองแห่งนครเซี่ยงไฮ้ และเกษียณอายุราชการในปี 1983

ในงานฉลองวันสถาปนาประเทศครบ 30 ปี เป็นอีกครั้งที่คุณลุงเจิงได้รับเชิญเป็นหนึ่งในแขกผู้มีเกียรติที่ยืนอยู่บนหอประตูเมืองเทียนอันเหมิน ปี 1997 แม้เขาจะป่วยเป็นอัมพฤกษ์จนเดินไม่ได้ เจิงใช้เวลา 1 วันเต็มในการเซ็นชื่อของตัวเองลงบนธงชาติจีน 150 ผืน เพื่อฝากไปร่วมพิธีฉลองคืนเกาะฮ่องกง เขาเสียชีวิตที่เซี่ยงไฮ้จากการเจ็บป่วยด้วยวัย 82 ปี เมื่อวันที่ 19 ตุลาคม 1999 ก่อนอ้าวเหมิน(มาเก๊า) จะคืนสู่แผ่นดินแม่เพียง 2 เดือน

‘บิดาแห่งธงชาติจีน’ เคยเล่าถึงความปรารถนา 3 อย่างในชีวิตว่า ขอให้ได้เห็น ‘ธงแดงดาว 5 ดวง’ ปักเหนือดินแดนเกาะฮ่องกง และได้เห็นธงชาติจีนโบกสะบัดเหนือท้องฟ้าเมืองมาเก๊า ตลอดจนได้เห็นความสมานฉันท์ของสองฝั่งช่องแคบไต้หวัน ให้ ‘ธงแดงดาว 5 ดวง’ ได้ประดับเหนือแผ่นดินจีนทั้ง 9,600,000 ตารางกิโลเมตร.