>>ตลอดพระชนมชีพของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช หรือ ในหลวง รัชกาลที่ 9 ของปวงประชาชาวไทย พระองค์ทรงห่วงใยสุขภาพและสาธารณสุขของพสกนิกร ทรงดำริเริ่มโครงการด้านการแพทย์และสาธารณสุขมากมาย ด้วยทรงถือว่าปัญหาด้านสุขภาพอนามัยของประชาชนคือปัญหาสำคัญ ที่เป็นปัจจัยพื้นฐานลำดับแรกในการพัฒนาประเทศชาติ ดังพระราชดำรัสที่ว่า
...“ถ้าคนเรามีสุขภาพเสื่อมโทรม ก็จะไม่สามารถพัฒนาชาติได้ เพราะทรัพยากรที่สำคัญของประเทศชาติ ก็คือ พลเมือง นั่นเอง” ...
พระองค์ทรงผูกพันกับเรื่องสาธารณสุขมาโดยตลอด ไล่เรียงมาตั้งแต่พระบรมราชชนกและพระบรมราชชนนี ที่ต่างทรงงานทางด้านนี้มาทั้งคู่ สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก ทรงมีคุณูปการแก่กิจการแพทย์แผนปัจจุบันและการสาธารณสุขของประเทศไทย และทรงได้รับการถวายพระสมัญญาเป็น “พระราชบิดาแห่งวงการแพทย์ไทย” ส่วนสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี เองก็ทรงได้รับการถวายพระสมัญญา “พระราชมารดาแห่งหน่วยแพทย์เคลื่อนที่และการสังคมสงเคราะห์” ด้วยทรงทุ่มเทให้กับการแพทย์ชนบทและแพทย์อาสาอย่างจริงจัง
และพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ก็ทรงสืบสานพระปณิธานของทั้ง 2 พระองค์ ตั้งแต่เสด็จขึ้นครองสิริราชสมบัติก็ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจด้านการแพทย์และการสาธารณสุขอย่างต่อเนื่อง ด้วยต้องการให้คนไทยมีสุขภาพแข็งแรง สมบูรณ์ ทั้งร่างกายและจิตใจ ดังเช่นช่วงที่พระองค์เสด็จฯ กลับประเทศไทยภายหลังจากสำเร็จการศึกษาที่ต่างประเทศ แล้วได้เสด็จพระราชดำเนินทรงเยี่ยมเยียนราษฎรตามท้องที่ต่างๆ ทั่วประเทศ ซึ่งในช่วงนั้นกิจการแพทย์ของไทยยังไม่ค่อยเจริญ ในท้องถิ่นทุรกันดารห่างไกลความเจริญ ประชาชนทั้งหลายจึงไม่ได้รับบริการด้านสาธารณสุขอย่างทั่วถึงกัน
พระองค์จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ จัดทีมแพทย์หลวง ซึ่งประกอบไปด้วยผู้เชี่ยวชาญในแต่ละสาขาจากโรงพยาบาลต่างๆ แพทย์อาสาสมัคร พร้อมด้วยอุปกรณ์การแพทย์และเวชภัณฑ์นานาชนิด คอยตามเสด็จฯ ไปด้วย เพื่อที่จะสามารถออกตรวจสุขภาพและช่วยดูแลรักษาอาการเจ็บป่วยของผู้คนได้อย่างทันท่วงที แถมยังช่วยให้คำปรึกษาด้านสาธารณสุขให้แก่ราษฎรในถิ่นห่างไกลที่มีฐานะยากจนและขาดความรู้ได้มีศักยภาพในการดูแลตนเองได้ในท้องที่ต่างๆ ตามที่เสด็จพระราชดำเนินไป ซึ่งจากแนวการปฏิบัตินี้ภายหลังได้พัฒนาต่อเนื่องมาเป็นโครงการด้านสาธารณสุขอย่างโครงการหน่วยแพทย์พระราชทาน โครงการแพทย์หลวงเคลื่อนที่พระราชทาน และโครงการอบรมหมอหมู่บ้านในพระราชประสงค์
ส่วนโครงการแพทย์พิเศษตามพระราชประสงค์ ที่ทรงศึกษาปฏิบัติส่วนพระองค์กับผู้เชี่ยวชาญในศาสตร์สาขาต่างๆ เมื่อได้ผลดีแล้วจึงทรงนำมาใช้ให้เกิดประโยชน์แก่ประชาชน, โครงการศัลยแพทย์อาสาราชวิทยาลัย ที่ทรงเล็งเห็นถึงความสำคัญของศัลยศาสตร์ ได้รับวิทยาลัยศัลยแพทย์เข้าไว้ในพระบรมราชูปถัมภ์ และเปลี่ยนชื่อเป็น ราชวิทยาลัยศัลยแพทย์แห่งประเทศไทย ซึ่งเกิดจากการศึกษาหาข้อมูลและความต้องการของโรงพยาบาลและหน่ายงานต่างๆ ในด้านศัลยกรรม พร้อมจัดทำทำเนียบศัลยแพทย์อาสาขึ้น
นอกจากนี้ยังมีอีกหลากหลายโครงการ ทั้งหน่วยทันตกรรมเคลื่อนที่พระราชทาน, โครงการแพทย์ หู คอ จมูก และโรคภูมิแพ้พระราชทาน, โครงการอบรมปฐมพยาบาลเบื้องต้น และการช่วยคลอดฉุกเฉิน โครงการพระราชดำริ สำหรับตำรวจจราจร ฯลฯ ซึ่งล้วนแต่เกิดจากพระราชดำริที่กว้างไกลอันเล็งเห็นถึงความสำคัญของระบบสาธารณสุขทั้งสิ้น
ด้วยพระราชกรณียกิจอันทรงคุณค่าที่มากมายและการสานต่อพระปณิธานที่ตั้งมั่นในการต่อสู้กับปัญหาด้านสาธารณสุขที่สำคัญต่างๆ ตลอดหลายทศวรรษที่ผ่านมา ทางองค์การอนามัยโลก(WHO) จึงได้ตระหนักในพระราชปณิธานอันแน่วแน่ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 9 ในการที่ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจต่างๆ นานัปการเพื่อประโยชน์ด้านการสาธารณสุขของประเทศ และเพื่อความกินดีอยู่ดีของพสกนิกรชาวไทย จึงออกมาประกาศยกย่องให้พระองค์ทรงเป็นผู้นำด้านสาธารณสุข ที่สร้างแรงบันดาลใจให้กับผู้นำอื่นๆ ทั่วโลก
