ประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ทำให้เหล่ากองเชียร์ที่จงรักภักดีตาค้างและเดือดปุด หลังประกาศเมื่อวันจันทร์ (25 ส.ค.) ว่า จะอนุญาตนักศึกษาจีน 600,000 คนเข้าเรียนในมหาวิทยาลัยของอเมริกา
ท่าทีดังกล่าวเป็นหนังคนละม้วนกับที่ก่อนหน้านี้คณะบริหารของเขา ทั้งเพิ่มกฎระเบียบในการตรวจสอบการออกวีซ่าประเภทนักศึกษา, พยายามขัดขวางมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ดไม่ให้รับนักศึกษาต่างชาติ, และเพิ่มมาตรการเพื่อปิดโอกาสที่นักศึกษาต่างชาติจะได้เข้าเรียนในอเมริกา
ในเดือนพ.ค. มาร์โค รูบิโอ รัฐมนตรีต่างประเทศ ถึงขั้นระบุชัดเจนว่า กระทรวงของเขาจะเพิกถอนวีซ่านักศึกษาของบุคคลซึ่งเกี่ยวข้องพัวพันกับพรรคคอมมิวนิสต์จีน หรือที่ลงเรียนในภาควิชาที่มีความสำคัญ ตลอดจนอาจเพิ่มมาตรการเพื่อตรวจสอบพวกที่ยื่นขอวีซ่ารายใหม่ๆ
คำประกาศของทรัมป์คราวนี้ นอกจากสร้างความสับสนเกี่ยวกับนโยบายเข้มงวดด้านวีซ่า และแนวทางของสหรัฐฯในการต่อต้านจีนในฐานะมหาอำนาจที่ขัดแย้งกันเรื่องการค้าและการแข่งขันด้านไฮเทคแล้ว ยังเป็นการแปลกแยกจากจุดยืน “ทำให้อเมริกากลับมายิ่งใหญ่อีกครั้ง” ผ่านแนวทาง “อเมริกาต้องมาก่อน” ของตัวเขาเอง
พวกผู้สนับสนุนทรัมป์ตัวกลุ่นๆ บางคน เช่น มาร์จอรี เทย์เลอร์ กรีน สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรของรีพับลิกัน และสตีฟ แบนนอน อดีตที่ปรึกษาของทรัมป์ ต่างพากันคัดค้านไอเดียในการหวนกลับมาต้อนรับนักศึกษาจีนเพิ่มนี้
นอกจากนั้นยังไม่มีความชัดเจนว่า เหตุใดทรัมป์จึงระบุตัวเลขสูงถึง 600,000 คน ซึ่งมากกว่าจำนวนนักศึกษาจีนที่ลงทะเบียนเรียนในอเมริกาในปีการศึกษา 2023—2024 กว่า 2 เท่าตัว
สิ่งที่ทรัมป์พูดเกี่ยวกับนักศึกษาจีน
ระหว่างพบกับ ประธานาธิบดีอี แจ-มยอง ของเกาหลีใต้ในห้องทำงานรูปไข่เมื่อวันจันทร์ เมื่อผู้สื่อข่าวถามว่า เขาจะพบกับประธานาธิบดีสี จิ้นผิงหรือไม่ เขาตอบว่า สีต้องการให้ตนเยือนจีน
ผู้นำสหรัฐฯ ยังกล่าวถึงเรื่องที่มีคนพูดถึงการปิดกั้นนักศึกษาจีน โดยบอกว่า อเมริกากำลังจะเปิดรับนักศึกษาจีน 600,000 คน
จากนั้นระหว่างการประชุมคณะรัฐมนตรีของเขาในวันอังคาร (26) ทรัมป์ได้พูดถึงเรื่องนี้อีก โดยกล่าวว่าเขาได้บอกกับ สี ว่า อเมริการู้สึกเป็นเกียรติมากที่จะต้อนรับนักศึกษาจีน และเสริมว่า นักศึกษาจีนช่วยให้มหาวิทยาลัยของอเมริกายังคงอยู่รอดได้ โดยขณะนี้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องกำลังตรวจสอบเรื่องนี้อย่างรอบคอบ
ด้านกระทรวงการต่างประเทศจีนแถลงยืนยันว่า ทรัมป์ได้บอกกับสีระหว่างหารือทางโทรศัพท์เมื่อเดือนมิถุนายนว่า ต้องการให้นักศึกษาจีนไปเรียนต่อที่อเมริกา
จำนวนนักศึกษาจีนในอเมริกา
หลังจากเพิ่มขึ้นมาตลอดหลายทศวรรษ จำนวนนักศึกษาจีนในอเมริกาทำสถิติสูงสุดที่ 372,532 คนในปีการศึกษา 2019-2020 ก่อนที่โควิดจะระบาด หลังจากนั้นตัวเลขนี้ลดลงเหลือ 289,526 คนในปี 2022 และ 277,398 คนในปี 2023
ผู้เชี่ยวชาญยังคาดว่า จำนวนนักศึกษาจีนในอเมริกามีแนวโน้มลดลงอีกเนื่องจากความสัมพันธ์ที่ปีนเกลียวระหว่างสองประเทศ รวมทั้งการที่จำนวนประชากรจีนลดลง
ปีที่ผ่านมามหาวิทยาลัยอเมริกาหลายแห่งยุติการร่วมเป็นพันธมิตรกับมหาวิทยาลัยจีน หลังจากพรรครีพับลิกันวิจารณ์ว่า เงินของอเมริกาถูกอัดฉีดให้การพัฒนาเทคโนโลยีและการปรับปรุงกองทัพของจีน
นอกจากนั้นไม่ว่ารีพับลิกันหรือเดโมแครต ต่างเห็นพ้องกันมากขึ้นว่า สถาบันเตรียมอุดมศึกษาของอเมริกาไม่ควรช่วยฝึกนักศึกษาที่มีทักษะสูงจากปักกิ่งในวิชาการด้านสำคัญๆ อย่างเช่น ควอนตัมคอมพิวติง ปัญญาประดิษฐ์ และเทคโนโลยีการบินและอวกาศ
ระหว่างรับตำแหน่งสมัยแรก ทรัมป์ก็ได้สั่งห้ามรับนักศึกษาจีนที่มีความเชื่อมโยงกับกองทัพจีน
ปฏิกิริยาของผู้สนับสนุนทรัมป์
แบนนอนวิจารณ์คำพูดของทรัมป์ในวันอังคารว่า ตอนนี้ไม่ควรมีนักศึกษาต่างชาติในอเมริกาเลยด้วยซ้ำ
อย่างไรก็ดี โฮเวิร์ด ลุตนิก รัฐมนตรีพาณิชย์ ตอบคำถามในรายการ “ดิ อิงแกรม แองเจิล” ของโทรทัศน์ฟ็อกซ์นิวส์ โดยพยายามอธิบายว่า การเปลี่ยนจุดยืนเรื่องนักศึกษาจีนสอดคล้องกับแนวทาง “อเมริกาต้องมาก่อน” ของทรัมป์อย่างไร เขาบอกว่า ทรัมป์พิจารณาด้วยมุมมองทางเศรษฐกิจที่มีเหตุผล และสำทับว่า มหาวิทยาลัยและวิทยาลัย 15% ในอเมริกา อาจต้องปิดถ้าไม่มีนักศึกษาต่างชาติ ซึ่งเป็นประเด็นเดียวกับที่ทรัมป์พูดระหว่างการประชุมคณะรัฐมนตรีเมื่อวันอังคาร
ขณะที่ลอรา อิงแกรม พิธีกรในรายการ ท้วงว่า จุดยืนใหม่ของทรัมป์เท่ากับว่า เด็กอเมริกัน 600,000 คนจะถูกแย่งโอกาสในการเรียนต่อในมหาวิทยาลัย
จากการวิเคราะห์ของนาฟซา ซึ่งเป็นสมาคมนักการศึกษาระหว่างประเทศ พบว่า นักศึกษาต่างชาติสร้างรายได้ให้เศรษฐกิจสหรัฐฯ 43,800 ล้านดอลลาร์ และส่งเสริมการจ้างงาน 318,175 ตำแหน่งในปีการศึกษา 2023-2024
กรีน ส.ส.รีพับลิกันที่สนับสนุนทรัมป์มาตลอด ครั้งนี้กลับวิจารณ์ว่า ถ้าการไม่รับนักศึกษาจีนทำให้สถาบันการศึกษาอเมริกา 15% ล้ม ก็ควรปล่อยให้ล้มเพราะเท่ากับว่า สถาบันเหล่านั้นได้รับการอุ้มชูจากพรรคคอมมิวนิสต์จีน
จีนคิดอย่างไร
เหมา หนิง โฆษกกระทรวงการต่างประเทศจีน แถลงเมื่อวันศุกร์ (22 ส.ค.) ว่า ในระยะหลังๆ มานี้ นักศึกษาจีนได้รับการปฏิบัติอย่างไม่เป็นธรรมและถูกซักถามเป็นเวลานานกว่าปกติเมื่อเดินทางถึงอเมริกา บางคนถูกเพิกถอนวีซ่าและถูกห้ามเดินทางเข้าอเมริกาด้วยเหตุผลว่า อาจเป็นภัยต่อความมั่นคงของสหรัฐฯ
เหมาสำทับว่า การกระทำดังกล่าวเป็นการละเมิดสิทธิและผลประโยชน์โดยชอบธรรมตามกฎหมาย ของคนจีน และขัดขวางการเดินทางติดต่อกันระหว่างประชาชนสองประเทศ
นอกจากนั้นในวันจันทร์ สถานเอกอัครราชทูตจีนประจำวอชิงตันได้ออกคำเตือนนักศึกษาจีนไม่ให้เดินทางเข้าอเมริกาผ่านสนามบินจอร์จ บุช อินเตอร์คอนติเนนตัลในเมืองฮิวสตัน รัฐเทกซัส เนื่องจากนักศึกษาจีนหลายคนถูกเจ้าหน้าที่ศุลกากรคุกคามและสอบปากคำ และมีอย่างน้อย 1 คนถูกกักตัวนานกว่า 80 ชั่วโมงก่อนส่งกลับจีน
(ที่มา: เอพี)