เกิดขึ้นแล้ว! ลั่นกระสุนชุดแรกของสงครามการค้าระหว่าง‘รัสเซีย-จีน’

(เก็บความจากเอเชียไทมส์ www.atimes.com)

First salvo of a Russia-China trade war
by Yong Jian
09/12/2024

มอสโกบังคับเก็บภาษีศุลกากรอัตราแพงลิ่วเอากับพวกชิ้นส่วนเฟอร์นิเจอร์ที่ส่งมาจากจีน ทำให้เกิดเสียงเดือดดาลขึ้นในสื่อมวลชนแดนมังกร และก่อให้เกิดคำถามเกี่ยวกับสภาพสายสัมพันธ์ทวิภาคีจีน-รัสเซีย

รัสเซียประกาศเก็บภาษีศุลกากรในอัตรา 55.65% กับชิ้นส่วนเฟอร์นิเจอร์ทำจากประเทศจีน การเปิดฉากยิงชุเใหญ่ในสงครามการค้าเช่นนี้ก่อให้เกิดคำถามยากๆ ใหม่ๆ เกี่ยวกับการจับมือเป็นหุ้นส่วนกันแบบ “ไร้ขีดจำกัด” ระหว่างมอสโกกับปักกิ่ง ขณะที่พิธีสาบานตนเข้ารับตำแหน่งของว่าที่ประธานาธิบดีสหรัฐฯ โดนัลด์ ทรัมป์ กำลังขยับใกล้เข้ามาทุกขณะ

ตั้งแต่ฤดูใบไม้ร่วงปี 2024 แผนกศุลกากรของเมืองวลาดิวอลสต็อก [1] ทางภาคตะวันออกไกลของรัสเซีย ได้จัดหมวดหมู่พวกชิ้นส่วนเฟอร์นิเจอร์ที่ติดตั้งรางเลื่อน (furniture sliding rail components) เสียใหม่ โดยถือว่าเป็นสินค้าประเภทตลับลูกปืน (bearing) ส่งผลให้ถูกจัดเก็บภาษีศุลกากรพุ่งพรวดพราดจาก 0% เป็น 55.65% เวลานี้นครแห่งนี้เป็นผู้ดูแลชิ้นส่วนเฟอร์นิเจอร์ของจีนที่ส่งเข้าไปในรัสเซียถึงราว 90% ของทั้งหมด

นิตยสารฟอร์บส์ (Forbes) เป็นสื่อมวลชนรายแรกที่รายงานความเคลื่อนไหวแบบลัทธิกีดกันการค้าเช่นนี้เมื่อวันที่ 26 พฤศจิกายน แล้วจากนั้นพวกสื่อรัสเซียก็อ้างอิงข่าวนี้มารายงานต่ออย่างกว้างขวางในวันที่ 27 พฤศจิกายน เซียร์เก ซมีเอฟสกี (Sergey Zmievsky) ประธานกรรมการบริหารของ อัลมาซ (Almaz) บริษัทเฟอร์นิเจอร์รัสเซียรายหนึ่ง ให้ความเห็นกับฟอร์บส์ว่า ส่วนประกอบที่มีรางเลื่อนคิดเป็นประมาณ 30% ของต้นทุนของการทำเฟอร์นิเจอร์ใช้ในห้องครัว

ขณะที่สมาคมวิสาหกิจเฟอร์นิเจอร์และงานไม้แห่งรัสเซีย (Association of Furniture and Woodworking Enterprises of Russia ใช้อักษรย่อว่า AMDPR) แถลงว่าอัตราภาษีศุลกากรใหม่นี้จะทำให้พวกผู้นำเข้าส่วนประกอบเฟอร์นิเจอร์ชาวรัสเซียล้มละลายกันเป็นแถว รวมทั้งทำให้พวกผู้ผลิตเฟอร์นิเจอร์ท้องถิ่นมีต้นทุนเพิ่มขึ้นราว 15%

อเล็กซานเดอร์ เชสตาคอฟ (Alexander Shestakov) นายกสมาคม AMDPR กล่าวว่า การนำเข้าชิ้นเฟอร์นิเจอร์ที่ทำเสร็จสิ้นแล้ว ซึ่งถูกจัดเก็บภาษีศุลกากรในอัตรา 9-12% เท่านั้น เวลานี้จึงสามารถทำกำไรได้มากกว่าการผลิตขึ้นเองภายในประเทศเสียแล้ว เขาบอกว่าส่วนประกอบที่ตกเป็นเป้าหมายถูกขึ้นภาษีมโหฬารนั้น ในปัจจุบันไม่ได้มีการผลิตในรัสเซีย โดยที่แดนหมีขาวต้องนำเข้าชิ้นส่วนเฟอร์นิเจอร์เหล่านี้คิดเป็นมูลค่าประมาณ 1,300 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯในแต่ละปี ส่วนใหญ่ก็มาจากประเทศจีนนี่แหละ

เขากล่าวต่อไปว่า ตอนนี้พวกผู้นำเข้าชิ้นส่วนเฟอร์นิเจอร์จะต้องจ่ายเงินภาษีศุลกากรเพิ่มขึ้น 2 ล้านถึง 2.5 ล้านรูเบิล (($19,969 ถึง $24,962) ) สำหรับแต่ละตู้คอนเทนเนอร์ที่สั่งเข้ามา ส่งผลให้พวกเขาจำนวนมากเลือกที่จะให้พวกมันถูกตีกลับไปยังจีน แทบที่จะนำออกมาจากท่า

อัตราภาษีศุลกากรฉันมิตร

เมื่อกลางเดือนพฤศจิกายนท่ผ่านมา สมาคม AMDPR ได้ส่งหนังสือฉบับหนึ่ง [2] ไปถึงกระทรวงอุตสาหกรรมและการค้าของรัสเซีย เสนอแนะให้จัดเก็บภาษีศุลกากรในอัตรา 60% สำหรับเฟอร์นิเจอร์นำเข้าจากบรรดาประเทศที่ “ไม่เป็นมิตร” แต่จัดเก็บเพียงแค่ 10% จากเฟอร์นิเจอร์ซึ่งมาจากพวกประเทศ “เป็นมิตร” ในหนังสือระบุว่าภาษีศุลกากรโดยเฉลี่ยที่จัดเก็บจากเฟอร์นิเจอร์รัสเซียนั้นอยู่ระดับสูงเกิน 30% ในตุรกี และไปอยู่ในระดับ 30-60% ทีเดียวในพวกประเทศทางตะวันออกกลางและแอฟริกาเหนือ

พวกคอมเมนเตเตอร์ชาวจีนหลายรายแสดงความเห็นว่า ภาษีศุลกากรอัตราใหม่ของนครวลาดิวอลสต็อกนี้ไม่เป็นธรรมสำหรับบรรดาซัปพลายเออร์ชาวจีน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเมื่อรัสเซียจัดเก็บภาษีในอัตราแค่ 10% จากสินค้าอย่างเดียวกันซึ่งนำเข้าจากยุโรป อย่างไรก็ดี ทั้งกระทรวงการต่างประเทศจีนและสื่อภาครัฐในจีนต่างไม่ได้ออกมาแสดงความคิดเห็นใดๆ เกี่ยวกับเรื่องนี้

“ฉันโกรธนะ! สื่อจีนพากันวิพากษ์วิจารณ์โดนัลด์ ทรัมป์ในเรื่องที่เขาพูดว่าจะจัดเก็บภาษีศุลกากรจากจีนอยู่ทุกเมื่อเชื่อวัน แต่ไม่ได้พูดอะไรเกี่ยวกับการจัดเก็บภาษีของทางรัสเซีย” คอลัมนิสต์ที่ตั้งฐานอยู่ในกวางตุ้งรายหนึ่งซึ่งใช้นามปากกาว่า “ตู้จวน” (Du Juan) กล่าว [3] เอาไว้ในข้อเขียนชิ้นหนึ่ง

“ในกระแสคลื่นของการขึ้นภาษีศุลกากรอย่างไม่สมเหตุสมผลเสียเลยในรัสเซีย พวกผู้ผลิตเฟอร์นิเจอร์ชาวจีนกำลังเผชิญกับความท้าทายและความเสี่ยงที่เพิ่มสูงขึ้นในตลาด โดยที่ทิศทางอนาคตเป็นไปในทางลบ” เธอกล่าวต่อ

นักเขียนที่ตั้งฐานอยู่ในนครเทียนจินผู้หนึ่งนามว่า เป่ย ซั่ว (Bei Shuo) บอก [4] ว่า นโยบายภาษีศุลกากรของรัสเซียที่ใช้เล่นงานจีนนี้ มีความแข็งกร้าวยิ่งกว่าของทรัมป์เสียอีก

“หลังจากสงครามรัสเซีย-ยูเครนระเบิดขึ้นแล้ว พวกบริษัทยุโรปส่วนใหญ่ได้ผละหนีออกจากรัสเซีย ทว่าบรรดาซัปพลายเออร์ชาวจีนได้เร่งเข้าไปอุดช่องว่างที่เกิดขึ้นซึ่งกลายเป็นการรับประกันให้ภาคเฟอร์นิเจอร์ของรัสเซียยังคงมีอัตราเติบโตที่มีเสถียรภาพ” เขาบอก “แต่ทำไมรัสเซียเวลานี้จึงกลับเมินหน้าและหันหลังของพวกเขาใส่เราเสียแล้วล่ะ?”

เขาอธิบายว่า เห็นชัดเจนว่ารัฐบาลรัสเซียนั้นต้องการหาทางเพิ่มรายรับเพื่อผ่อนคลายแรงบีบคั้นทางการเงินที่กำลังเพิ่มสูงขึ้นเรื่อยๆ โดยมีต้นเหตุจากสงครามยูเครนที่ยังคงดำเนินอยู่อย่างต่อเนื่อง

“ในโลกการพาณิชย์ มันไม่มีเพื่อนมิตรที่ถาวร มีแต่ผลประโยชน์ที่ถาวรเท่านั้น” [5] เขาบอก “ รัสเซียต้องการพัฒนาภาคอุตสาหกรรมการผลิตของพวกเขา และทราบดีว่าพวกเขาไม่สามารถพึ่งพาอาศัยจีนไปตลอดกาล มันเป็นเรื่องธรรมดาที่รัสเซียกำลังโน้มเอียงไปในทางลัทธิกีดกันการค้า”

อย่างไรก็ดี เขาเตือนว่ามอสโกควรขบคิดทบทวนว่ามันเป็นเรื่องคุ้มค่าหรือที่จะเสียสละความสัมพันธ์ทางการค้าอันดีที่มีอยู่กับจีนเพื่อแลกเปลี่ยนกับรายรับทางภาษีศุลกากรจำนวนเพียงเล็กน้อย

ไม่เฉพาะในภาคเฟอร์นิเจอร์ เมื่อเดือนตุลาคมที่ผ่านมา กระทรวงอุตสาหกรรมและการค้าของรัสเซีย ได้ประกาศแผนการที่จะค่อยๆ ขยับขึ้น “ค่าธรรมเนียมการรีไซเคิล” ที่เก็บจากพวกผู้ซื้อรถยนต์ จากระดับปัจจุบันไปเป็นอัตราระหว่าง 70-85% ภายในปี 2030 ค่าธรรมเนียมตัวนี้ ซึ่งถูกมองว่าเป็นรูปแบบอีกอย่างหนึ่งของภาษีศุลกากร โดยเล็งเป้าหมายอยู่ที่พวกรถยนต์จากจีน จะเพิ่มขึ้นราว 10-20% ตั้งแต่ตอนเริ่มต้นปี 2025 เป็นต้นไป

หวัง อู่ (Wang Wu) คอลัมนิสต์ที่ตั้งฐานอยู่ในนครเซี่ยงไฮ้ผู้หนึ่ง แสดงความเห็น [6] ว่า จีนได้กลายเป็นผู้ส่งออกรถยนต์ไปรัสเซียรายใหญ่ที่สุดในระยะไม่กี่ปีที่ผ่านมา เวลานี้มอสโกต้องการที่จะใช้การจัดเก็บค่าธรรมเนียมการรีไซเคิล เพื่อบีบบังคับพวกผู้ผลิตรถยนต์จีนให้ขึ้นราคาและหันไปสร้างโรงงานในรัสเซีย เขาบอกว่าเรื่องนี้อาจจะใช้ได้ผลในระยะสั้นแต่ก็จะกลายเป็นการเติมเชื้อเพลิงภาวะเงินเฟ้อไปด้วย

“เราไม่ควรคาดหวังว่าพวกประเทศที่เรียกกันว่าประเทศเพื่อนมิตรบางรายจะตอบสนองด้วยรอยยิ้มเสมอไป” เขากล่าว “เราต้องระมัดระวังตัวเอาไว้เสมอถึงความเป็นไปได้ที่จะเจอพวกเขาแทงข้างหลัง”

การค้าที่แข็งแกร่ง

ตามตัวเลขข้อมูลของศุลกากรจีน [7] การค้าทวิภาคีจีน-รัสเซียในปี 2023 เพิ่มขึ้นในอัตรา 26.3% เมื่อเปรียบเทียบกับปีก่อนหน้านั้น ทำให้ตัวเลขขึ้นมาอยู่ที่ระดับ 240,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯแล้ว โดยที่การส่งออกของจีนไปยังรัสเซีย ซึ่งรวมทั้งพวกรถยนต์และสินค้าจากโรงงานอุตสาหกรรมด้วย พุ่งขึ้น 47% ไปอยู่ที่ระดับ 111,000 ล้านดอลลาร์ในระยะเวลาดังกล่าว ขณะที่การนำเข้าของจีนจากรัสเซีย ที่ครอบคลุมถึงน้ำมัน, ก๊าซ, และโลหะต่างๆ ด้วย ขยับสูง 12.7% ไปอยู่ที่ 129,000 ล้านดอลลาร์ ดังนั้น จีนยังคงเสียเปรียบดุลการค้ารัสเซียเป็นจำนวน 18,000 ล้านดอลลาร์

สำหรีบในช่วง 10 เดือนแรกของปีนี้ จีนส่งออกสินค้าไปยังรัสเซียคิดเป็นมูลค่า 94,000 ล้านดอลลาร์ สูงขึ้นถึง 80% จากระยะเดียวกันของปี 2021

พิจารณาจากการที่จีนได้เปรียบดุลการค้าสหรัฐฯเป็นจำนวน 367,000 ล้านดอลลาร์ในปี 2023 ว่าที่ประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ได้ประกาศที่จะขึ้นภาษีศุลกากรเพื่อบังคับจีนให้ซื้อสินค้าอเมริกันเพิ่มขึ้น

“ในระยะไม่กี่ปีที่ผ่านมา จีนกับรัสเซียดูเหมือนมีความเข้าอกเข้าใจกันและกันอย่างสมบูรณ์แบบ ตั้งแต่เรื่องความร่วมมือกันทางด้านพลังงานไปจนถึงการฝึกซ้อมรบร่วมทางทหาร” โจว หยาง (Zhou Yang) คอลัมนิสต์ที่ตั้งฐานอยู่ในมณฑลเหอหนาน กล่าว [8] ในข้อเขียนซึ่งนำออกเผยแพร่ในวันที่ 5 ธันวาคม “ ทว่าการประกาศขึ้นภาษีศุลกากรช่วงหลังๆ มานี้ ได้ก่อให้เกิดเงาดำทะมึนขึ้นมาเหนือมิตรภาพนี้”

โจว ระบุว่ารัสเซียมีความต้องการสินค้าและการลงทุนของจีนอย่างสุดๆ ทว่ากลับปฏิเสธไม่ยอมแบ่งปันผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจหรือเทคโนโลยีทางทหารกับจีน

เขาบอกว่าประชาชนจีนจะไม่ลืมเลือนว่าจักรวรรดิรัสเซียนั้นได้เข้าครอบครองดินแดนของจีนไปอย่างกว้างขวางมหาศาลถึง 1.5 ล้านตารางกิโลเมตรในช่วงทศวรรษ 1900 [9] รวมทั้งการที่สหภาพโซเวียตได้ผลักดันให้แยกดินแดนมองโกเลียนอก ซึ่งเวลานี้เรียกชื่อกันว่า มองโกเลีย ออกไปจากจีนเมื่อปี 1911

เขากล่าวว่ารัสเซียกับจีนสามารถทำงานด้วยกันเพื่อปกป้องพวกเขาเองจากการถูกสหรัฐฯเล่นงาน ทว่าจีนกับรัสเซียก็ยังคงสามารถแข่งขันในระหว่างกันและกันได้อยู่ดีในอนาคตข้างหน้า

เชิงอรรถ
[1] https://www.forbes.ru/biznes/525916-biznes-predupredil-o-podorozanii-mebeli-na-15-iz-za-rosta-poslin-na-furnituru-iz-knr
[2] http://amedoro.com/ru/news/novosti-otrasli/mebelshchiki-prosyat-povysit-poshliny-na-importnuyu-mebel.html
[3] https://m.163.com/dy/article/JIFVU9C40552MXD2.html
[4]https://view.inews.qq.com/k/20241206A08QOT00?web_channel=wap&openApp=false
[5] https://asiatimes.com/2024/10/china-now-wants-limits-on-its-no-limits-russia-relations/
[6] https://baijiahao.baidu.com/s?id=1817296679035100213&wfr=spider&for=pc
[7] https://www.fuxin.gov.cn/mob/newsdetail.thtml?id=822194
[8] https://cj.sina.com.cn/articles/view/6543796311/1860a68570190258oc
[9] https://asiatimes.com/2023/03/china-eyes-russias-far-east-resources-patriots-want-more/