สถานการณ์ความขัดแย้งในตะวันออกกลางยังร้อนระอุไม่หยุด เมื่อรัฐบาลอิสราเอลประกาศจะตอบโต้ปฏิบัติการโจมตีของอิหร่านเมื่อช่วงสุดสัปดาห์ ท่ามกลางเสียงเตือนจากนานาชาติที่กังวลผลกระทบในระดับภูมิภาค หากสองชาติซึ่งเป็นศัตรูคู่อริหันมาเผชิญหน้ากันด้วยอาวุธโดยตรง
อิหร่านส่งทั้งขีปนาวุธและโดรนรวมกว่า 300 ลูกพุ่งตรงไปยังอิสราเอลเมื่อคืนวันเสาร์ที่ 13 เม.ย. โดยเป็นการตอบโต้ที่สถานกงสุลอิหร่านประจำกรุงดามัสกัสของซีเรียถูกทิ้งระเบิดจนพังเสียหายยับเมื่อวันที่ 1 เม.ย. ซึ่งเหตุการณ์นี้ยังทำให้เตหะรานสูญเสียนายพลระดับสูงของกองกำลังพิทักษ์ปฏิวัติอิหร่าน (IRGC) ไป 2 นาย
รัฐบาลอิหร่านเชื่อว่านี่เป็นฝีมืออิสราเอล ขณะที่เทลอาวีฟไม่เคยประกาศอ้างความรับผิดชอบใดๆ
กองทัพอิสราเอลอ้างว่าขีปนาวุธและโดรนจากอิหร่านถูกยิงสกัดไว้ได้เกือบทั้งหมด ในขณะที่ พล.ต.โมฮัมหมัด บาเกรี ประธานคณะเสนาธิการกองทัพอิหร่าน ก็ให้สัมภาษณ์ในวันอาทิตย์ (14) ว่า ปฏิบัติการตอบโต้ของอิหร่านได้เสร็จสิ้นลงแล้ว และไม่มีแผนที่จะดำเนินการใดๆ เพิ่มเติม แต่หากอิสราเอลคิดแก้แค้นกลับก็ให้ระวัง “จะโดนหนักกว่านี้”
ด้าน พล.ต.ฮอสเซน ซาเลมี ผู้บัญชาการ IRGC ยื่นคำขู่ผ่านสถานีโทรทัศน์แห่งชาติว่า เตหะรานได้เริ่มต้น “สมการใหม่” (new equation) โดยจะใช้ปฏิบัติการตอบโต้ทางตรงทันที หากอิสราเอลโจมตีผลประโยชน์ ทรัพย์สิน เจ้าหน้าที่ หรือพลเมืองอิหร่านในอนาคต
อย่างไรก็ตาม ดูเหมือนว่าการเผชิญหน้าครั้งนี้คงไม่จบลงง่ายๆ เมื่อ เบนนี แกนซ์ หนึ่งในคณะรัฐมนตรีชุดสงครามของอิสราเอล ออกมาประกาศกร้าวในวันอาทิตย์ (14) ว่า อิสราเอลจะทำให้อิหร่าน “ต้องชดใช้ราคาแพง ในรูปแบบและช่วงเวลาที่เหมาะสม”
จนถึงขณะนี้เจ้าหน้าที่อิสราเอลยังไม่ได้พูดชัดเจนว่าจะตอบโต้อิหร่านเมื่อไหร่และอย่างไร ขณะที่นานาชาติประสานเสียงเตือนอิสราเอลให้อดทนอดกลั้นและหลีกเลี่ยงการเปิดศึกหลายด้าน เพราะต่างรู้ดีว่าหากอิสราเอลโจมตีดินแดนอิหร่านโดยตรงเมื่อใด ผลลัพธ์ที่ตามมาอาจร้ายแรงจนควบคุมไม่อยู่
อิสราเอลยังคงติดพันสงครามกวาดล้างกลุ่มฮามาสในฉนวนกาซา และต้องเผชิญหน้ากับกลุ่มฮิซบอลเลาะห์ในเลบานอนอยู่ทุกเมื่อเชื่อวัน ทำให้แม้แต่สหรัฐฯ ซึ่งเป็นพันธมิตรรายใหญ่ที่หนุนหลังอิสราเอลแทบจะทุกเรื่องยังต้องสะกิดเตือนรัฐยิวให้รู้จักยับยั้งชั่งใจ
เจ้าหน้าที่สหรัฐฯ ระบุว่า ประธานาธิบดี โจ ไบเดน ได้บอกกับนายกรัฐมนตรี เบนจามิน เนทันยาฮู แล้วว่าสหรัฐฯ “จะไม่เข้าไปมีส่วนร่วม” กับปฏิบัติการโจมตีแก้แค้นอิหร่าน และยังเตือนผู้นำยิวตรงๆ ให้คิดทบทวนอย่างระมัดระวัง และมองในแง่มุมยุทธศาสตร์ถึงความเสี่ยงที่สถานการณ์ความขัดแย้งจะลุกลามบานปลายออกไป
ระหว่างที่อิสราเอลเรียกประชุมคณะรัฐมนตรีชุดสงครามเพื่อกำหนดมาตรการตอบโต้อิหร่าน นักวิเคราะห์ก็ได้ออกมาเตือนถึงผลลัพธ์ต่างๆ ที่อิสราเอลอาจต้องเผชิญหากตัดสินใจที่จะยกระดับความขัดแย้ง
- อิสราเอลเสี่ยงถูกโดดเดี่ยวหนักขึ้น
ด้วยประสิทธิภาพของระบบป้องกันภัยทางอากาศ Iron Dome บวกกับความช่วยเหลือจากพันธมิตรอย่างสหรัฐฯ อังกฤษ ฝรั่งเศส และจอร์แดน ทำให้อิสราเอลรอดพ้นจากความสูญเสียใหญ่หลวงมาได้ และดูเหมือนว่าการถูกอิหร่านโจมตีคราวนี้ก็จะช่วยให้อิสราเอลได้คะแนนสงสารจากนานาชาติเพิ่มขึ้นมาบ้าง หลังจากที่ถูกตำหนิติเตียนจากการทำสงครามเข่นฆ่าพลเมืองกาซามานานกว่า 6 เดือน
สงครามในกาซาได้คร่าชีวิตชาวปาเลสไตน์ไปแล้วเกือบ 34,000 คน ตามข้อมูลจากกระทรวงสาธารณสุขกาซา ขณะที่องค์การสหประชาชาติ (ยูเอ็น) ก็ส่งเสียงเตือนว่าพลเรือนนับล้านคนที่นั่นกำลังเสี่ยงวิกฤตความอดอยาก (famine)
กลุ่มพันธมิตรตะวันตกนับว่ามีบทบาทสำคัญยิ่งในการช่วยปกป้องอิสราเอลจากฝูงโดรนโจมตีและขีปนาวุธที่อิหร่านยิงเข้ามาราวกับห่าฝน โดยกองทัพอิสราเอลระบุว่า อาวุธทั้งหมดถูกยิงสกัดเอาไว้ได้ถึง 99% และมีเพียงจำนวนน้อยที่เล็ดลอดเข้าไปถึงน่านฟ้าอิสราเอล แต่กระนั้นก็ยังสร้างความเสียหายเล็กน้อย และทำให้เด็กหญิงวัย 7 ขวบคนหนึ่งได้รับบาดเจ็บ
กลุ่มพันธมิตรนี้อยู่ภายใต้การนำของหน่วยบัญชาการทหารภาคกลางของสหรัฐฯ (US Central Command) ซึ่งควบคุมกำลังพลสหรัฐฯ ในตะวันออกกลาง และยังทำงานใกล้ชิดกับอิสราเอล รวมถึงรัฐอาหรับสายกลางบางประเทศที่ช่วยผนึกกำลังต่อต้านการโจมตีของอิหร่าน
จอร์แดนซึ่งประชากรส่วนใหญ่ให้การสนับสนุนปาเลสไตน์ก็ได้เข้าร่วมกลุ่มพันธมิตรนี้ด้วย แม้จะไม่ลงรอยกับอิสราเอลในเรื่องสงครามกาซาก็ตาม โดยรัฐบาลจอร์แดนให้เหตุผลว่าการเข้าร่วมนี้ถือเป็นการป้องกันตนเองด้วยส่วนหนึ่ง
ยิ่งไปกว่านั้น มหาอำนาจในภูมิภาคอย่าง “ซาอุดีอาระเบีย” ซึ่งยังไม่มีความสัมพันธ์ทางการทูตกับอิสราเอลก็น่าจะมีส่วนช่วยรัฐยิวด้วยเช่นกัน โดยจากแผนที่ซึ่งอิสราเอลเผยแพร่ชี้ให้เห็นว่า ขีปนาวุธอิหร่านหลายลูกบินข้ามน่านฟ้าของซาอุดีอาระเบีย
อิสราเอลค่อนข้างระมัดระวังไม่เอ่ยชื่อรัฐอาหรับที่ให้ความช่วยเหลือ แต่เจ้าหน้าที่กองทัพอากาศยิวผู้ไม่ประสงค์ออกนามคนหนึ่งให้ข้อมูลว่า เครื่องบินรบอิสราเอลจำเป็นจะต้องบินเข้าน่านฟ้า “ทางตะวันออกของอิสราเอล” เพื่อยิงสอยขีปนาวุธของอิหร่าน
โยเอล กูซันสกี นักวิจัยจาก Institute for National Securities Study ซึ่งเป็นสถาบันคลังสมองในกรุงเทลอาวีฟ เตือนว่า อิสราเอลเสี่ยงที่จะสูญเสียการสนับสนุนจากชาติเหล่านี้ หากตัดสินใจกระทำการอันวู่วามฝ่ายเดียว
“อิสราเอลสามารถฉวยโอกาสนี้สร้างเครดิตให้ตัวเองด้วยการไม่เปิดปฏิบัติการแก้แค้นครั้งใหญ่ (ต่ออิหร่าน) แต่หากพวกเขาเลือกที่จะทำ เครดิตเหล่านี้ก็จะสูญเสียไป” กูซันสกี ให้ความเห็น
แดเนียล บายแมน นักวิเคราะห์จากศูนย์เพื่อยุทธศาสตร์และระหว่างประเทศศึกษา (CSIS) ในกรุงวอชิงตัน ดี.ซี. ชี้ว่า การสนับสนุนแบบอ้อมๆ ที่บรรดารัฐอาหรับมีให้ต่ออิสราเอลนั้นไม่ได้หมายความว่าพวกเขาจะช่วยรัฐยิวโจมตีอิหร่าน และหากอิสราเอลเลือกใช้วิธีโจมตีอื่นใดนอกเหนือไปจากขีปนาวุธทิ้งตัว (ballistic missiles) ซึ่งจะเดินทางด้วยวิธีโค้งเหนือน่านฟ้าของเพื่อนบ้านโดยไม่ได้ผ่านเข้าไปโดยตรง ก็จำเป็นที่จะต้องขออนุญาตทำการบินผ่าน (overflight) ประเทศเหล่านั้นด้วย
“หากพูดถึงซาอุดีอาระเบียและจอร์แดน การจะอนุญาตให้อิสราเอลใช้น่านฟ้าหรือไม่นั้นยังคงเป็นคำถามอยู่” บายแมน กล่าว “และในมุมของอิหร่าน การทำเช่นนั้นเท่ากับประกาศความเป็นศัตรูด้วย ดังนั้นต่อให้ประเทศเหล่านี้ไม่ชอบอิหร่านสักแค่ไหน พวกเขาก็ไม่อยากถูกมองว่าสนับสนุนอิสราเอลให้ทำเช่นนั้น”
- หวั่นเกิดสงครามหลายด้าน
การโจมตีดินแดนอิหร่านโดยตรงย่อมจะนำมาซึ่งปฏิบัติการตอบโต้ขั้นรุนแรงจากเตหะราน และกลุ่มฮิซบอลเลาะห์ในเลบานอนซึ่งมีอิหร่านหนุนหลังอยู่ก็อาจยกระดับโจมตีอิสราเอลหนักกว่าเก่าด้วย โดยเป็นที่ทราบกันดีว่าฮิซบอลเลาะห์นั้นมีคลังอาวุธที่ทรงพลังยิ่งกว่าฮามาส แต่ที่ผ่านมายังพยายามหลีกเลี่ยงไม่ทำสงครามเต็มขั้นกับอิสราเอล
ประชาชนราว 60,000 คนทางตอนเหนือของอิสราเอลจำเป็นต้องละทิ้งบ้านเรือนเนื่องจากการยิงต่อสู้ระหว่างกองทัพอิสราเอลกับฮิซบอลเลาะห์ ซึ่งหากสถานการณ์รุนแรงไปกว่านี้ ผู้คนก็จะยิ่งต้องพลัดถิ่นฐานยาวนานขึ้นไปอีก
สงครามกับอิหร่านยังเสี่ยงที่จะทำให้กองทัพอิสราเอลเกิดความอ่อนล้า เบนความสนใจไปจากเป้าหมายหลักในกาซา และกระทบต่อเศรษฐกิจของรัฐยิวซึ่งเริ่มที่จะอ่อนแอลงจากผลของสงคราม นอกจากนี้ ยังอาจบั่นทอนการสนับสนุนที่สหรัฐฯ มีต่ออิสราเอลด้วย
เจ้าหน้าที่สหรัฐฯ 2 คนให้ข้อมูลว่า อิสราเอลยังไม่ได้แจ้งให้สหรัฐฯ ทราบชัดเจนว่าจะตอบโต้อิหร่านอย่างไร แต่ก็ส่งสัญญาณรับรองว่าจะพยายามไม่ทำให้สถานการณ์ความมั่นคงในภูมิภาคเลวร้ายลงไปกว่าที่เป็นอยู่ และนั่นอาจจะหมายถึงปฏิบัติการโจมตีแบบจำกัด เช่น การโจมตีกองกำลังตัวแทนของอิหร่านในภูมิภาค หรือใช้วิธีทำสงครามไซเบอร์แทน เป็นต้น
ทามาร์ เฮอร์มานน์ ผู้เชี่ยวชาญด้านการทำโพลจากสถาบัน Israel Democracy Institute ชี้ว่า คนอิสราเอลส่วนใหญ่เห็นด้วยหากรัฐบาลจะใช้ปฏิบัติการทางทหารตอบโต้อิหร่านบ้าง โดยร่วมมือกับชาติพันธมิตรในภูมิภาค รวมถึงสหรัฐอเมริกา
“แต่ถ้าทำโดยไม่มีการปรึกษาหารือ และไม่ได้ตกลงกับพันธมิตรเสียก่อน การสนับสนุนก็จะลดลงมาก” เขากล่าว
กองทัพอิสราเอลมีแสนยานุภาพเหนือชั้นกว่าชาติอื่นๆ ในภูมิภาค และครอบครองระบบอาวุธล้ำสมัยหลายอย่าง รวมถึงเครื่องบินขับไล่ F-35 ที่สามารถยิงกระสุนพิสัยไกลได้ ทำให้ผู้เชี่ยวชาญเชื่อว่าอิสราเอลมีศักยภาพเพียงพออย่างแน่นอนที่จะโจมตีอิหร่านหรือกลุ่มติดอาวุธตัวแทนในภูมิภาค
ฟาเบียน ฮินซ์ ผู้เชี่ยวชาญด้านอาวุธและนักวิจัยจาก International Institute for Strategic Studies (IISS) ระบุว่า กองทัพอากาศของอิหร่าน “ไม่มีอะไรเทียบเคียงอิสราเอลได้เลยแม้แต่น้อย” เพราะมีแต่เครื่องบินรุ่นเก่าที่ใช้มาตั้งแต่ทศวรรษ 1980-90 และระบบอาวุธบางอย่างก็เป็นของเก่าเก็บมาตั้งแต่ยุค ชาห์ โมฮัมหมัด เรซา ปาห์ลาวี หรือก่อนเกิดการปฏิวัติอิสลามอิหร่านในปี 1979
อย่างไรก็ตาม สิ่งที่นานาชาติยังไม่ค่อยรับรู้ข้อมูลมากนักก็คือระบบป้องกันภัยทางอากาศของอิหร่าน อีกทั้งโรงงานขีปนาวุธและโรงงานนิวเคลียร์ของอิหร่านก็มักถูกสร้างเอาไว้ใต้ดิน ทำให้ยากแก่การโจมตี
