(เก็บความจากเอเชียไทมส์ www.atimes.com)
US pushes ASML to deny maintenance in China
By JEFF PAO
09/04/2024
สหรัฐฯกำลังเรียกร้องเนเธอร์แลนด์ ออกแรงกดดัน ASML บริษัทสัญชาติดัตช์ที่เป็นผู้ผลิตเครื่องจักรพิมพ์ลายด้วยแสงบนแผ่นเวเฟอร์รายใหญ่ที่สุดและมีเทคโนโลยีล้ำหน้าที่สุดของโลก ให้เพิ่มการขัดขวางการพัฒนาอุตสาหกรรมเซมิคอนดักเตอร์ของจีนมากขึ้นอีก โดยระงับไม่ให้บริการซ่อมบำรุงเครื่องจักรของบริษัทซึ่งกำลังใช้งานกันอยู่ในแดนมังกร เวลานี้เนเธอร์แลนด์ดูเหมือนกำลังอยู่ระหว่างการตัดสินใจ โดยที่นายกรัฐมนตรีมาร์ก รึตเตอร์ ได้พูดเอาไว้เมื่อเร็วๆ นี้ว่า การที่จีนให้ความสนับสนุนแก่รัสเซียถือว่าเป็นภัยคุกคามทางด้านความมั่นคงแห่งชาติระดับสูงสุดประการหนึ่งต่อประเทศของเขา
มีข่าวสะพัดออกมาว่ารัฐบาลเนเธอร์แลนด์ได้เริ่มชะลอการออกใบอนุญาตให้แก่บริษัทเอเอสเอ็มแอล (ASML) ในการให้บริการซ่อมบำรุงพวกเครื่องจักรพิมพ์ลายด้วยแสงบนแผ่นเวเฟอร์ (lithography machines) ของบริษัทแห่งนี้ซึ่งใช้งานกันอยู่ในประเทศจีน
แอลเลน เอสตาเวซ (Alan Estavez) ปลัดกระทรวงพาณิชย์สหรัฐฯฝ่ายอุตสาหกรรมและความมั่นคง (US undersecretary of commerce for industry and security) มีกำหนดหารือ [1] กับพวกเจ้าหน้าที่และพวกผู้บริหารของ ASMLในประเทศเนเธอร์แลนด์เมื่อวันจันทร์ที่ 8 เมษายน โดยจะหยิบยกเรื่องสัญญาให้บริการดังกล่าวนี้มาพูดจากับพวกเขา ทั้งนี้ตามรายงานของสำนักข่าวรอยเตอร์[2]
รายงานชิ้นนี้บอกด้วยว่า คณะบริหารของประธานาธิบดีโจ ไบเดน ยังอาจจะเรียกร้องให้ ASML ยุติการขายเครื่องจักรอุปกรณ์แก่พวกโรงงานผลิตชิปเซมิคอนดักเตอร์ของจีนซึ่งอยู่ในบัญชีรายชื่อที่เพิ่งมีการรวบรวมจัดทำกันขึ้นมาใหม่อีกด้วย
อันที่จริง ตั้งแต่ปีที่แล้ว วอชิงตันก็ได้ลงแรงพยายามผลักดันรัฐบาลเนเธอร์แลนด์ให้จำกัดบริการซ่อมบำรุงซึ่ง ASML ดำเนินการให้แก่พวกลูกค้าชาวจีน
คำแถลงที่เผยแพร่ต่อสาธารณชนหลายๆ ฉบับในช่วงไม่นานมานี้โดยคณะรัฐบาลของนายกรัฐมนตรีมาร์ก รึตเตอร์ (Mark Rutte) ก็บ่งชี้ให้เห็นว่า เนเธอร์แลนด์จะเดินหน้าอย่างเชื่องช้าลงในการอนุญาตคำขอเพื่อซ่อมบำรุงให้พวกลูกค้าจีนที่ยื่นมาให้พิจารณาในอนาคตข้างหน้า ขณะที่ในกรณีที่มีเงื่อนไขปฎิเสธไม่ให้ดำเนินการได้ก็จะรีบปฏิเสธไม่ออกใบอนุญาตให้ สำนักข่าวรอยเตอร์รายงานเอาไว้เช่นนี้
มีพวกนักวิจารณ์แสดงความคิดเห็นผ่านสื่อ (คอมเมนเตเตอร์) ชาวจีนบางรายกล่าวว่า ถ้า ASML ยุติการให้บริการซ่อมเครื่องจักรพิมพ์ลายด้วยแสงบนแผ่นเวเฟอร์ของบริษัทบางส่วนซึ่งติดตั้งใช้งานอยู่ในประเทศจีนจริงๆ แล้ว เครื่องจักรเหล่านี้ก็จะกลายเป็นสิ่งไร้ประโยชน์ไปในทันทีที่มันประสบปัญหาแม้เพียงเล็กๆ น้อยๆ พวกเขาบอกว่า สิ่งที่ผู้ผลิตชิปชาวจีนจะกระทำได้ก็คือการคืนเครื่องจักรให้ ASML หรือเอาไปขายต่อในต่างประเทศ ซึ่งล้วนแต่จะส่งผลให้เกิดสถานการณ์ที่รัฐบาลเนเธอร์แลนด์และบริษัท ASML ไม่ปรารถนาที่จะพบเห็น
“ถ้า ASML ตัดไม่ให้บริการซ่อมบำรุงในจีน เครื่องจักรพิมพ์ลายด้วยแสงบนแผ่นเวเฟอร์ซึ่งอยู่ในประเทศจีนเหล่านี้จะกลายเป็นขยะไปเลยในสักวันหนึ่งข้างหน้าไหม? ดูเหมือนสถานการณ์ยังไปไม่ถึงระดับนั้นในตอนนี้ เพราะเนเธอร์แลนด์อาจจะไม่มีการตอบสนองให้เป็นที่พอใจตามข้อเรียกร้องของสหรัฐฯ” นักเขียนทางด้านเทคโนโลยีที่ตั้งฐานอยู่ในเสฉวนผู้หนึ่งซึ่งใช้นามปากกาว่า “เที่ยวเที่ยว” (Tiaotiao) กล่าวเช่นนี้ในข้อเขียนชิ้นหนึ่งของเขา [3]
“รัฐวิสาหกิจที่เป็นผู้ผลิตชิปของจีนหลายแห่งพูดออกมาแล้วว่า ถ้าพวกเขาไม่ได้รับอนุญาตให้ใช้เครื่องจักรพิมพ์ลายด้วยแสงบนแผ่นเวเฟอร์เหล่านี้ ซึ่งพวกเขาได้มาไว้ในครอบครองก่อนหน้าคำสั่งห้ามส่งออกชิปของสหรัฐฯจะมีผลบังคับใช้แล้ว พวกเขาก็จะส่งคืนกลับไปยัง ASML เพื่อขอเงินคืน” เขากล่าว
ในกรณีสุดโต่ง ถ้าหากจีนต้องจัดส่งเครื่องจักรพิมพ์ลายด้วยแสงบนแผ่นเวเฟอร์และอุปกรณ์ทดสอบซึ่งมีอยู่ในประเทศเวลานี้ทั้งหมด 1,500 เครื่องกลับไปยังเนเธอร์แลนด์แล้ว ASML จะไม่สามารถชำระเงินคืนได้หวาดไหวหรอก นักเขียนผู้นี้ชี้ และบอกว่า นี่แหละคือเหตุผลที่ทำไมเนเธอร์แลนด์จึงลังเลที่จะสนองความต้องการของสหรัฐฯในเรื่องนี้
นักวิจารณ์ให้ความเห็นผ่านสื่อคนอื่นๆ มีบางรายกล่าวว่า ถ้าหาก ASML เดินหน้าการหยุดซ่อมเครื่องจักรบางอย่างบางประเภทในประเทศจีนจริงๆ แล้ว มันก็น่าจะส่งผลกระทบกระเทือนเฉพาะต่อเครื่องจักรพิมพ์ลายด้วยแสงบนแผ่นเวเฟอร์รุ่นที่ใช้เทคโนโลยีดีฟ-อัลตราไวโอเลต (advanced deep-ultraviolet หรือ DUV) ระดับก้าวหน้าบางเครื่องเท่านั้น ไม่ใช่พวกเครื่องระดับโลว์-เอนด์ที่มีอยู่เป็นร้อยๆ เครื่อง
ทั้งนี้ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคมปีนี้เป็นต้นมา รัฐบาลเนเธอร์แลนด์ได้สนองตอบต่อการเรียกร้องของสหรัฐฯ ด้วยการหยุดออกใบอนุญาตสำหรับการส่งออกระบบพิมพ์ลายด้วยแสงบนแผ่นเวเฟอร์เทคโนโลย DUV รุ่นก้าวหน้าที่สุดของ ASML (รุ่น NXT: 2000i, NXT:2050i, และ NXT:2100i รวมทั้งระบบที่เป็นรุ่นย่อยต่างๆ ของรุ่นเหล่านี้) ไปยังประเทศจีน
เว็บไซต์ข่าว ไฉจิงดอตคอม (Caijing.com) รายงาน [4] เอาไว้เมื่อเดือนพฤศจิกายนที่ผ่านมาว่า ในประเทศจีนมีระบบของ ASML ซึ่งใช้เทคโนโลยีที่ถือว่าค่อนข้างก้าวหน้า ระดับเครื่องรุ่น NXT:2000i อยู่ไม่ถึง 5 เครื่อง รายงานชิ้นนี้กล่าวว่า จำนวนรวมของเครื่องรุ่น NXT:1980Di ซึ่งไม่ได้ถูกสหรัฐฯสั่งแบนห้ามส่งออก ก็น่าจะมีไม่ถึง 80 เครื่องในประเทศจีน
ระหว่างที่มีการประชุมเกี่ยวกับการควบคุมการส่งออกซึ่งจัดขึ้นเมื่อวันที่ 27 มีนาคมที่ผ่านมา เอสตาเวซ ได้บอกกับสำนักข่าวรอยเตอร์ว่า สหรัฐฯกำลังขอร้องชาติพันธมิตรทั้งหลายให้หยุดยั้งบริษัทภายในประเทศของพวกเขาในการให้บริการแก่เครื่องจักรอุปกรณ์ทำชิปบางอย่างบางประเภทแก่ลูกค้าชาวจีน
“เรากำลังทำงานกับพวกชาติพันธมิตรของเราเพื่อวินิจฉัยว่า อะไรที่สำคัญซึ่งจะต้องให้บริการ และอะไรที่ไม่สำคัญซึ่งไม่ต้องให้บริการ” เขากล่าว [5] อันเป็นการพูดแย้มๆ ว่าสหรัฐฯไม่ได้พุ่งเป้าเล่นงานพวกส่วนประกอบที่ไม่ใช่แกนหลักของเครื่อง ซึ่งประดาบริษัทจีนสามารถซ่อมแซมได้ด้วยตนเองอยู่แล้ว
สำหรับปฏิกิริยาจากแดนมังกร สถานเอกอัครราชทูตจีนในกรุงวอชิงตันได้ออกมาร้องโวยว่า สหรัฐฯกำลังขยายแนวความคิดเรื่องความมั่นคงแห่งชาติของตนให้ครอบคลุมเรื่องต่างๆ อย่างกว้างขวางไกลเกินไปแล้ว โดยที่กำลังใช้เรื่องนี้เป็นเหตุผลบังหน้าสำหรับบังคับประเทศอื่นๆ ให้ต้องเข้าร่วมมือกับการปิดล้อมทางเทคโนโลยีมุ่งเล่นงานจีนของวอชิงตัน
สายสัมพันธ์จีน-รัสเซีย
เรื่องที่ปักกิ่งเรียกร้องให้สหรัฐฯยุติการห้ามส่งออกชิป และเรื่องที่วอชิงตันเรียกร้องให้จีนตัดการจัดส่งข้าวของต่างๆ ไปให้รัสเซีย เวลานี้กำลังกลายเป็น 2 หัวข้อสำคัญที่สุดในการพบปะเจรจากันระหว่างพวกเจ้าหน้าที่สหรัฐฯและเจ้าหน้าที่จีน
หลังจากที่รัฐมนตรีคลัง เจเน็ต เยลเลน ของสหรัฐฯ หารือกับรองนายกรัฐมนตรีเหอ ลี่เฟิง ของจีน ในนครกว่างโจวเมื่อวันที่ 5-6 เมษายน และกับนายกรัฐมนตรีหลี่ เฉียง ในกรุงปักกิ่งวันอาทิตย์ที่ 7 เมษายนแล้ว เธอก็ได้จัดการประชุมแถลงข่าว ณ สถานเอกอัครราชทูตอเมริกันประจำปักกิ่งเมื่อวันจันทร์ (8 เม.ย.)
เยลเลนบอกว่า เธอมีการสนทนาที่เป็นไปด้วยความยากลำบากเกี่ยวกับความมั่นคงแห่งชาติกับเหล่าคู่เจรจาฝ่ายจีนของเธอ
“ท่านประธานาธิบดีไบเดน และตัวดิฉันเองต่างมีความมุ่งมั่นตั้งใจที่จะทำทุกสิ่งทุกอย่างที่เราสามารถกระทำได้เพื่อสกัดกั้นการไหลเวียนของวัสดุต่างๆ ซึ่งเป็นการสนับสนุนฐานทางอุตสาหกรรม-การกลาโหมของรัสเซีย และช่วยเหลือรัสเซียในการทำสงครามกับยูเครน” เธอกล่าว “เรามีความกังวลอย่างต่อเนื่องเกี่ยวกับบทบาทของกิจการใดๆ ก็ตามที รวมทั้งพวกกิจการในสาธารณรัฐประชาชนจีนด้วย ซึ่งกำลังแสดงอยู่ในการจัดซื้อจัดจ้างทางด้านการทหารของรัสเซีย”
เธอบอกว่าพวกบริษัทจีนต้องไม่จัดหาจัดส่งวัสดุสนับสนุนสำหรับสงครามของรัสเซีย ไม่เช่นนั้นแล้วพวกเขาก็จะต้องเผชิญกับผงพ่วงต่อเนื่องอย่างฉกาจฉกรรจ์ เธอกล่าวด้วยว่าธนาคารแห่งไหนก็ตามที่อำนวยความสะดวกให้แก่การทำธุรกรรมสำคัญๆ ซึ่งเป็นช่องทางให้นำเอาพวกสินค้าทางการทหารหรือสินค้าที่ใช้ได้สองทางทั้งด้านการทหารและพลเรือน ไปสู่ฐานทางอุตสาหกรรมกลาโหมของรัสเซียแล้ว ล้วนกำลังเสี่ยงที่จะพาตัวพวกเขาเองเข้าสู่การถูกสหรัฐฯลงโทษแซงก์ชั่น
ก่อนหน้านั้นไปอีก ระหว่างการสนทนากันทางโทรศัพท์เป็นเวลาราว 2 ชั่วโมง ประธานาธิบดีสี จิ้นผิง ของจีน ได้บอกกับประธานาธิบดีโจ ไบเดน ของสหรัฐฯว่า จีน “จะไม่นั่งอยู่เฉยๆ และแค่เฝ้ามอง” ถ้าหากสหรัฐฯยังคงกำราบปราบปรามการค้าและการพัฒนาทางเทคโนโลยีของจีน และใส่ชื่อกิจการและบุคคลต่างๆ ของจีนเพิ่มเข้าไปในบัญชีรายชื่อผู้ที่ถูกอเมริกาแซงก์ชั่นมากขึ้นเรื่อยๆ
เวลาเดียวกันนั้น ไบเดนก็ได้หยิบยกความกังวลของฝ่ายตนในเรื่องที่จีนให้ความสนับสนุนแก่ฐานทางอุตสาหกรรมกลาโหมของรัสเซีย และผลกระทบของเรื่องนี้ที่มีต่อความมั่นคงของยุโรปและของสองฟากฝั่งมหาสมุทรแอตแลนติก
ทั้งนี้ สื่อพากันรายงาน [6] ว่า พวกบริษัทจีนได้จัดส่งทั้งรถบรรทุกขนาดหนัก, พวกผลิตภัณฑ์ที่สามารถใช้ได้ทั้งทางทหารและพลเรือน, และอะไหล่ชิ้นส่วนอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ ไปให้รัสเซีย ซึ่งมอสโกได้นำเอาไปใช้ในสงครามยูเครน พวกเขาบอกว่าจีนยังอาจจะจัดหาจัดส่งข่าวกรองสารสนเทศเชิงภูมิศาสตร์ (geospatial intelligence) ให้แก่มอสโกด้วย
นายกฯรึตเตอร์จะอยู่ข้างไหน
จวบจนกระทั่งถึงเวลานี้ มีรายงานว่านายกรัฐมนตรีรึตเตอร์ยังไม่ได้ตัดสินใจว่า รัฐบาลของเขาจะออกแรงกดดัน ASML ให้ตัดการให้บริการซ่อมบำรุงในประเทศจีนหรือไม่
ระหว่างพบหารือกันในกรุงปักกิ่งเมื่อวันที่ 27 มีนาคมที่ผ่านมา สี บอกกับรึตเตอร์ว่า เนเธอร์แลนด์ควรเอื้ออำนวยให้เกิดสภาพแวดล้อมทางธุรกิจที่ยุติธรรมและโปร่งใสแก่บรรดารัฐวิสาหกิจของจีน
ทางด้านรึตเตอร์บอกว่า รัฐบาลเนเธอร์แลนด์จะพยายามเข้าไปรบกวนธุรกิจต่างๆ ให้น้อยที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ แต่เขาก็กล่าวต่อไปว่าการที่จีนให้ความสนับสนุนแก่รัสเซียถือเป็นภัยคุกคามทางด้านความมั่นคงแห่งชาติระดับสูงสุดเรื่องหนึ่งสำหรับเนเธอร์แลนด์ และยังคงเป็นอุปสรรคกีดขวางสำคัญประการหนึ่งของความสัมพันธ์ระหว่างจีนกับเนเธอร์แลนด์อีกด้วย
ทั้งนี้เป็นที่ทราบกันดีว่า รึตเตอร์ คือตัวเก็งคนสำคัญคนหนึ่งที่จะได้เป็น [7] เลขาธิการคนต่อไปขององค์การนาโต้
ในส่วนของ เหมา หนิง (Mao Ning) โฆษกกระทรวงการต่างประเทศของจีน กล่าว [8] ระหว่างการแถลงข่าวตามปกติของกระทรวงเมื่อวันจันทร์ที่ 8 เมษายนที่ผ่านมาว่า “จีนมีการจัดระเบียบการส่งออกสิ่งของที่สามารถใช้ประโยชน์ได้ทั้งทางทหารและทางพลเรือน โดยสอดคล้องกับกฎหมายและระเบียบกฎเกณฑ์ต่างๆ” พร้อมกันนั้นเธอก็บอกว่า “บรรดาประเทศที่เกี่ยวข้องไม่ควรใส่ร้ายป้ายสีหรือโจมตีความสัมพันธ์อย่างเป็นปกติระหว่างจีนกับรัสเซีย และไม่ควรที่จะสร้างอันตรายให้แก่สิทธิและผลประโยชน์ต่างๆ ที่ถูกต้องชอบธรรมของประเทศจีนและของบรรดาบริษัทจีน”
เชิงอรรถ
[1] https://www.aol.com/news/exclusive-u-urge-dutch-more-135937640.html?guccounter=1&guce_referrer=aHR0cHM6Ly93d3cuZ29vZ2xlLmNvbS8&guce_referrer_sig=AQAAAK7vY0EHxhwmk2AMV5k7LH01gVBhz_ebceOOBnwR_8Z-AkBWNXio6tPuYU1OKSWN0yHsGkSaJKGjPfkNDMr9q4LlVRiX49BkdRaMdx53rxm81NV3_w6W8gYpoguss4P0ZDgjRDoR1xtZ6EYlVaZtf-9Lyf2XRWnLciS7i4WPk-mi
[2]https://www.taipeitimes.com/News/biz/archives/2024/04/08/2003816091
[3]https://baijiahao.baidu.com/s?id=1792869179972130397&wfr=spider&for=pc
[4]https://m.huxiu.com/article/2278507.html?f=m_collection_article&visit_source=collection_detail_page&collection_id=228
[5] https://www.trendforce.com/news/2024/03/29/news-us-reportedly-targets-key-chip-manufacturing-equipment-urges-allies-to-tighten-maintenance-services/
[6] https://www.bloomberg.com/news/articles/2024-04-06/china-is-providing-geospatial-intelligence-to-russia-us-warns
[7] https://www.independent.co.uk/news/uk/mark-rutte-jens-stoltenberg-nato-dutch-britain-b2500755.html
[8]https://www.fmprc.gov.cn/eng/xwfw_665399/s2510_665401/2511_665403/202404/t20240408_11277991.html