‘นาวัลนีเสียชีวิต’คือความสูญเสียทางยุทธศาสตร์สำหรับปูติน แต่เป็นลาภลอยสำหรับฝ่ายตะวันตก

(เก็บความจากเอเชียไทมส์ www.atimes.com)

Demise of Navalny strategic loss for Putin, windfall for the West
By ADRIEL KASONTA
19/02/2024

การตอบสนองของฝ่ายตะวันตกต่อการเสียชีวิตของนาวัลนี เกิดขึ้นท่ามกลางการแสดงท่าทีค่อนข้างเมินเฉยต่อการกระทำอันโหดร้ายป่าเถื่อนในส่วนอื่นๆ ของโลก

การเสียชีวิตอย่างกะทันหัน [1] ของ อเล็กเซ นาวัลนี (Alexei Navalny) ชาวรัสเซียวัย 47 ปีที่เป็นผู้คัดค้านต่อต้านรัฐบาลตัวกลั่น ขณะที่เขาถูกจองจำอยู่ในทัณฑนิคมแห่งหนึ่งซึ่งตั้งอยู่ในเขตอาร์กติกที่อากาศหนาวสะท้านถึงจุดเยือกแข็ง กำลังก่อให้เกิดคลื่นช็อกแผ่กระจายไปทั่วทั้งเวทีระหว่างประเทศ และยิ่งเพิ่มความเครียดให้แก่ความสัมพันธ์ที่มึนตึงหนักอยู่แล้วระหว่างรัสเซียกับฝ่ายตะวันตกโดยรวม

ในขณะที่ฝ่ายตะวันตกแสดงความโศกเศร้าอาลัยพร้อมกับชี้นิ้วกล่าวโทษ [2] อยู่นั้นเอง มันก็ปรากฏเค้าลางๆ ขึ้นมาว่าการเสียชีวิตของโนวัลนีนั้นเป็นปริศนาที่สลับซับซ้อนทีเดียว เป็นปริศนาซึ่งไม่ได้สอดรับอย่างเหมาะเจาะเอาเลย กับเรื่องเล่าที่ว่าสิ่งซึ่งเกิดขึ้นมานี้เอื้อประโยชน์ให้แก่ประธานาธิบดีวลาดิมีร์ ปูติน

อเล็กเซ นาวัลนี นักวิพากษ์วิจารณ์ตัวกลั่น [3] ของระบอบปกครองปัจจุบันในมอสโก กำลังรับโทษอุกฉรรจ์ถูกตัดสินจำคุกนานถึง 19 ปีในตอนที่ข่าวคราวการเสียชีวิตของเขาแพร่ออกมา สภาพการณ์แวดล้อมการตายของเขาอย่างดีที่สุดก็ต้องเรียกว่าปกคลุมด้วยความมืดมน [4] และผลกระทบที่เกิดขึ้นมาก็เกินเลยจากกำแพงสถานจองจำออกไปมาก

ทำเนียบเครมลินถูกกล่าวหามานานแล้วในเรื่องการกดขี่ปราบปรามฝ่ายค้าน ทว่าการจากไปอย่างฉับพลันของนาวัลนี ผู้เป็นเสมือนหนึ่งในหนามแหลมข้างๆ ตัวของปูติน ดูเหมือนจะเป็นสิ่งที่เกินกว่าจะเรียกว่าเหตุบังเอิญหรือเหตุเป็นไปเอง

เมื่อกวาดตามองทีแรก เราอาจจะเกิดความข้องใจสงสัยขึ้นมาว่า ทำไมวลาดิมีร์ ปูติน จะต้องสั่งการประสานงานเพื่อทำให้ฝ่ายค้านคนสำคัญของเขาผู้นี้อำลาจากโลกนี้ไป ขณะที่วันเลือกตั้งประธานาธิบดีรัสเซียขยับใกล้เข้ามาเต็มทีเช่นนี้

ยิ่งเมื่อบวกเข้ากับความสำเร็จของเขาในการให้สัมภาษณ์ [5] แก่ ทัคเกอร์ คาร์ลสัน (Tucker Carlson) จนทำให้วิดีโอสัมภาษณ์นี้น่าจะกลายเป็นหนึ่งในวิดีโอที่มีผู้ชมมากที่สุด [6] ตลอดกาลบนแพลตฟอร์เอ็กซ์ (หรือทวิตเตอร์เดิม) กันเลยทีเดียว เรื่องนี้ก็ยิ่งดูน่าสงสัยมากขึ้นอีก

สำหรับทำเนียบเครมลิน นาวัลนีที่ตายไปแล้ว มีคุณค่าน้อยกว่านาวัลนีที่ยังมีชีวิตอยู่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในบรรยายกาศทางภูมิรัฐศาสตร์ในปัจจุบัน [7]

สำหรับฝ่ายตะวันตก การเสียชีวิตของนาวัลนี ถึงแม้เป็นเรื่องที่ชวนโศกสลด แต่ก็ดูเหมือนจะมีคุณค่ามากกว่าที่เขาจะยังมีชีวิตอยู่ ในการแสดงบทบาทของการเป็นตัวเร่งปฏิกิริยาให้แก่วาระทางภูมิรัฐศาสตร์ของสหรัฐฯซึ่งมุ่งหน้าจัดการเล่นงานเครมลิน[8] ตรงนี้มีการเสนอสูตรการคำนวณประหลาดๆ ปรากฏขึ้นมา นั่นคือ นาวัลนีที่ตายแล้วและทำหน้าที่เป็นผู้เสียสละชีพเพื่ออุดมการณ์ [9] อาจจะยิ่งสามารถกระตุ้นกระแสสนับสนุน [10] เพื่อต่อต้านปูตินได้มากกว่า อาจจะยิ่งสามารถกลายเป็นเชื้อเพลิงเร่งให้เปลวไฟแห่งการคัดค้านให้ยิ่งลุกโชน และอาจจะยิ่งสามารถส่งอิทธิพลต่อการเลือกตั้งที่กำลังจะจัดขึ้น

การที่ฝ่ายตะวันตกมีความพรักพร้อมที่จะใช้นาวัลนีเป็นเบี้ยตัวหนึ่งในการเข้าแทรกแซงกิจการภายในของรัสเซีย และประคับประคองความสนับสนุนที่มีต่อความพยายามดำเนินสงคราม [11] ในยูเครน ยิ่งกลายเป็นการเพิ่มความสงสัยมองโลกแง่ร้าย ให้แก่ดรามาทางภูมิรัฐศาสตร์ที่กำลังคลี่คลายแผ่หราออกมาให้เห็นเบื้องหน้าเราเรื่องนี้

ยิ่งเรื่องที่ ยูเลีย นาวัลนายา (Yulia Navalnaya) ปรากฏตัว [12] ขึ้น ณ การประชุมความมั่นคงแห่งมิวนิก (Munich Security Conference) อย่างชนิดเหมาะเจาะคล้องจองอย่างน่าสงสัยกับการออกข่าวการเสียชีวิตของสามีของเธอ มันก็ยิ่งมีแต่ทำให้เรื่องดูลึกลับซ่อนเงื่อนมากขึ้นไปอีกเท่านั้น มันเป็นเพียงแค่ความบังเอิญ หรือว่ากำลังมีการปลุกปั่นอยู่หลังฉากเพื่อสร้างเรื่องเล่าที่มีการประสานงานนัดแนะกันเอาไว้อย่างเหมาะเจาะกันแน่?

อดีตในด้านมืด

ยังมีสิ่งที่เพิ่มมิติเข้ามาในเรื่องราวโลดโผนเรื่องนี้อีก นั่นก็คือ อดีตของนาวัลนีซึ่งทำให้ผู้คนเกิดความคิดเห็นขัดแย้งกันเกี่ยวกับตัวเขา ความโน้มเอียงไปในทางนิยมเผด็จการฟาสซิสต์ของเขา [13] ซึ่งมีหลักฐานบันทึกกันเอาไว้อย่างชัดเจน รวมทั้งประวัติความเป็นผู้รังเกียจชิงชังอิสลาม [14] ทำให้เขาไม่น่าที่จะกลายเป็นแม่แบบอันน่ายกย่องเชิดชูของพวกนักเคลื่อนไหวเรียกร้องสิทธิมนุษยชนไปได้ กระนั้นก็ตาม ฝ่ายตะวันตกซึ่งมีแรงขับดันจากวาระของพวกเขาเอง กลับดูเหมือนกำลังปรารถนาที่จะฉกฉวยประโยชน์จากการตายของนาวัลนี และพร้อมที่จะมองข้ามด้านต่างๆ เหล่านี้ ในการเดินหน้าแสวงหาทางสั่นคลอนเสถียรภาพ “รัสเซียของปูติน”

ความเกี่ยวข้องพัวพันระหว่างนาวัลนี กับ เจมส์ วิลเลียม โธมัส ฟอร์ด (James William Thomas Ford) เจ้าหน้าที่ของหน่วยเอ็มไอ6 (MI6 หน่วยสืบราชการลับในต่างประเทศของสหราชอาณาจักร) ผ่านทาง วลาดิมีร์ อาชูรคอฟ (Vladimir Ashurkov) ผู้ช่วยระดับท็อปของเขา ซึ่งได้ถูกจับภาพเอาไว้ในคลิปวิดีโอ [15] ขณะกำลังเรียกร้องเงินทุนสำหรับการริเริ่มชักนำให้เกิด “การปฏิวัติสี” (color revolution) ขึ้นมาในรัสเซีย ได้ถูกปัดออกไปข้างๆ อย่างไม่แยแส

อาการเลือกที่จะเกิดความจำเสื่อมเฉพาะบางเรื่องเกี่ยวกับประวัติความเป็นมาที่มีปัญหาของนาวัลนีเช่นนี้ กำลังเปิดโปงให้เห็นถึงการเลือกปฏิบัติของฝ่ายตะวันตก ในเรื่องเกี่ยวกับสิทธิมนุษยชนและคุณค่าที่ถือเป็นเรื่องสากลทั้งหลาย

เป็นเรื่องซึ่งมีสาระสำคัญเช่นกันที่จะนำเอาเรื่องการตอบสนองของโลกตะวันตกต่อเรื่องการเสียชีวิตของนาวัลนี มาวางเคียงข้างเปรียบเทียบกับท่าทีค่อนข้างเมินเฉยของพวกเขาซึ่งมีต่อการกระทำอันโหดร้ายป่าเถื่อนในส่วนอื่นๆ ของโลก ในสถานการณ์ที่ฝ่ายตะวันตกโดยองค์รวม มีความว่องไวมากในการออกคำแถลงเตือนภัยและคำข่มขู่คุกคามปูตินว่าจะต้องเกิดผลพวงต่อเนื่องติดตามมา [16] ทว่ากลับขาดไร้ความกระตือรื้อร้นในระดับเดียวกันเมื่อมันมาถึงเรื่องการจัดการให้นายกรัฐมนตรีเบนจามิน เนทันยาฮู ของอิสราเอล ต้องแสดงความรับผิดสำหรับการกระทำต่างๆ [17] ของรัฐบาลของเขาในปาเลสไตน์

ขณะที่เราควรต้องยอมรับว่าการสูญเสียชีวิตในทุกๆ กรณีย่อมเป็นเรื่องน่าเศร้าสลด แต่บนเวทีภูมิรัฐศาสตร์แล้วดูเหมือนจะมีการกำหนดระดับของความสำคัญที่แตกต่างกันให้แก่ชีวิตที่แตกต่างกันออกไปและเหตุการณ์ที่แตกต่างกันออกไป การเสียชีวิตของนาวัลนี, การฟาดกระหน่ำใส่รัสเซียของปูติน คือเครื่องเตือนให้เห็นอย่างโจ่งแจ้งชัดเจนว่า ฝ่ายตะวันตกพร้อมที่จะถือเอาผลประโยชน์ทางยุทธศาสตร์ของพวกตน และเต็มอกเต็มใจที่จะให้ความสำคัญลำดับต้นๆ แก่ดอกผลทางการเมืองที่พวกตนจะได้รับ เหนือกว่าคุณค่าอันเป็นสากลทั้งหลาย

ขณะที่โลกยังกำลังสาละวนต่อสู้กันอยู่เกี่ยวกับสิ่งที่จะเกิดตามมาภายหลังการเสียชีวิตของนาวัลนี จึงเป็นเรื่องที่ต้องติดตามกันต่อไปว่าเกมหมากรุกทางภูมิรัฐศาสตร์นี้จะคลี่คลายต่อไปอย่างไร และการลงทุนทางยุทธศาสตร์ของฝ่ายตะวันตกในการเสียชีวิตของเขา จะให้ผลออกมาหรือไม่ในระยะยาว

อาเดรียล คาซอนตา เป็นที่ปรึกษาด้านความเสี่ยงทางการเมืองและนักกฎหมายซึ่งตั้งฐานอยู่ในกรุงลอนดอน เขาเป็นอดีตประธานของคณะกรรมการกิจการระหว่างประเทศอยู่ที่โบว์ กรุ๊ป (Bow Group) ซึ่งเป็นกลุ่มคลังสมองแนวทางอนุรักษนิยมที่เก่าแก่ที่สุดในสหราชอาณาจักร ผลงานของเขาได้รับการเผยแพร่ทั้งใน ฟอร์บส์, แคปเอ็กซ์ (CapX), เนชั่นแนลรีวิว (National Review), เนชั่นแนลอินเทอเรสต์ (National Interest), อเมริกันคอนเซอร์เวทีฟ (American Conservative), และ แอนตี้วอร์ดอตคอม (Antiwar.com) คาซอนตา สำเร็จการศึกษาจาก London School of Economics and Political Science (LSE)

เชิงอรรถ

[1] https://www.bbc.com/news/world-europe-68315943
[2]https://www.theguardian.com/world/2024/feb/16/russian-activist-and-putin-critic-alexei-navalny-dies-in-prison
[3]https://edition.cnn.com/2024/02/16/europe/putin-critics-dead-alexey-navalny-intl-cmd/index.html
[4] https://www.usnews.com/news/best-countries/articles/2024-02-16/explainer-who-was-alexei-navalny-and-what-is-known-about-his-death
[5] https://tass.com/politics/1745515
[6]https://eu.statesman.com/story/news/2024/02/09/tucker-carlson-putin-interview-video-twitter-most-watched-video-russia-ukraine-war/72536955007/
[7]https://twitter.com/SenTomCotton/status/1758517189479428533
[8]https://twitter.com/mtracey/status/1758564428184682979
[9] https://thespectator.com/topic/west-make-vladimir-putin-regret-death-alexei-navalny/?utm_source=Spectator%20World%20Signup&utm_campaign=039a46bd07-EMAIL_CAMPAIGN_2024_02_16_08_34&utm_medium=email&utm_term=0_-039a46bd07-%5BLIST_EMAIL_ID%5D
[10] https://i0.wp.com/asiatimes.com/wp-content/uploads/2023/06/AT-logo-wide-banner-1.png?w=706&ssl=1
[11] https://www.bbc.com/news/world-us-canada-68322241?xtor=AL-72-%5Bpartner%5D-%5Bbbc.news.twitter%5D-%5Bheadline%5D-%5Bnews%5D-%5Bbizdev%5D-%5Bisapi%5D&at_format=link&at_bbc_team=editorial&at_link_id=645AE094-CD13-11EE-BB70-1B8C4B3AC5C4&at_campaign=Social_Flow&at_ptr_name=twitter&at_link_type=web_link&at_campaign_type=owned&at_link_origin=BBCWorld&at_medium=social
[12]https://twitter.com/MyLordBebo/status/1758589204563481059
[13]https://twitter.com/DD_Geopolitics/status/1758497715468775604
[14]https://www.theguardian.com/world/2023/feb/08/amnesty-international-employee-sacked-alexei-navalny
[15]https://twitter.com/GeorgePapa19/status/1758544466129064212
[16]https://www.aljazeera.com/news/2024/2/16/russias-putin-will-not-go-unpunished-for-navalnys-death-wife-yulia-says
[17]https://www.latimes.com/opinion/story/2024-02-16/rafah-gaza-hospitals-surgery-israel-bombing-ground-offensive-children