ตัวเก็งรัฐมนตรีต่างประเทศจีนคนต่อไป สัญญาใช้วิธีการอย่างใหม่ๆ ในการคบค้าสหรัฐฯ

(เก็บความจากเอเชียไทมส์ www.atimes.com)

China’s next top envoy promises new US approach
By JEFF PAO
03/02/2024

คงต้องรอให้กาลเวลาเป็นผู้เฉลยว่า หลิว เจี้ยนเชา ตัวเก็งขึ้นเป็นรัฐมนตรีต่างประเทศจีนคนใหม่ จะเป็น “นักรบหมาป่า” อีกรายหนึ่ง เพียงแต่คลุมตัวด้วยเสื้อผ้าแกะเชื่องหรือเปล่า

ระหว่างไปเยือนกรุงวอชิงตันแบบไม่ต้องการให้เอิกเกริกเมื่อไม่นานมานี้ นักการทูตอาชีพชาวจีนวัย 59 ปีประกาศว่าจะเปลี่ยนแปลงภาพลักษณ์ที่ประเทศของเขาถูกมองว่าใช้การทูตแนวแข็งกร้าวแบบ “นักรบหมาป่า” (“wolf warrior”) รวมทั้งจะช่วยเหลือเพิ่มพูนความร่วมมือกันระหว่างจีนกับสหรัฐฯ

หลิว เจี้ยนเชา (Liu Jianchao) ผู้อำนวยการฝ่ายระหว่างประเทศ (International Department) ของพรรคคอมมิวนิสต์จีน (Chinese Communist Party หรือ CCP) กำลังถูกจับตามองจากสื่อมวลชนว่าเป็นตัวเก็งแรงฤทธิ์คนหนึ่งที่จะกลายเป็นรัฐมนตรีต่างประเทศของจีนคนต่อไป ตลอดจนเป็นดาวเด่นพุ่งแรงทางการเมืองดวงหนึ่งในประเทศจีน

ด้วยการสืบต่ออำนาจจากอดีตรัฐมนตรีต่างประเทศ ฉิน กัง ผู้ถูกถอดออกจากตำแหน่งไปเมื่อเดือนกรกฎาคมที่ผ่านมา หลิว ก็จะได้เป็น 1 ใน 5 มนตรีแห่งรัฐ (state councilor) ของจีนอีกด้วย

ตำแหน่งมนตรีแห่งรัฐ และรองนายกรัฐมนตรี ในประเทศจีนเรียกกันว่าเป็นพวกผู้นำกึ่งระดับชาติ (sub-national leaders) ลำดับชั้นที่สูงขึ้นจากพวกเขาไปอีก คือพวกผู้นำระดับชาติ (national leaders) ซึ่งประกอบด้วย ประธานาธิบดีจีน สี จิ้นผิง, นายกรัฐมนตรี หลี่ เฉียง, และกรรมการประจำแห่งกรมการเมืองของพรรคคอมมิวนิสต์ (CCP politburo standing committee member) คนอื่นๆ อีก 5 คน

โพลิติโค (Politico) เว็บไซต์ข่าวในสหรัฐฯที่เผยแพร่ข่าวซึ่งปล่อยรั่วไหลมาจากพวกหน่วยข่าวกรองสหรัฐฯอยู่บ่อยๆ ระบุเมื่อวันที่ 6 ธันวาคม [1] ว่า ฉิน เสียชีวิตไปแล้ว โดยอาจจะจากการฆ่าตัวตายหรือถูกทรมานจนเสียชีวิต ในโรงพยาบาลทหารแห่งหนึ่งในปักกิ่งเมื่อปลายเดือนกรกฎาคม

รายงานข่าวนี้ซึ่งอ้างบุคคลไม่ระบุชื่อ 2 คนที่เข้าถึงพวกเจ้าหน้าที่ระดับท็อปของจีน บอกว่า ฉิน และญาติๆ ของพวกเจ้าหน้าที่ระดับท็อปในกองกำลังจรวด ได้ช่วยเหลือส่งผ่านความลับด้านนิวเคลียร์ของจีนไปให้แก่พวกหน่วยข่าวกรองตะวันตก จวบจนถึงเวลานี้รัฐบาลจีนยังไม่ได้ออกมาให้ความเห็นใดๆ เกี่ยวกับรายงานข่าวนี้

ภายหลังจากที่ ฉิน ตกจากตำแหน่ง หวัง อี้ กรรมการกรมการเมืองของพรรค และผู้อำนวยการของสำนักงานคณะกรรมการกิจการต่างประเทศ (Office of the Foreign Affairs Commission) ของ CCP ได้หวนกลับลงมารับตำแหน่งรัฐมนตรีต่างประเทศอีกครั้งหนึ่งจวบจนกระทั่งปัจจุบันนี้ ขณะที่ หลิว ก็แบ่งเบาหน้าที่ทางการทูตบางส่วนจาก หวัง มาตั้งแต่ปลายปี 2023

ดังจะเห็นได้ว่าเมื่อเดือนตุลาคมที่ผ่านมา หลิว ได้นำ [2] คณะเจ้าหน้าที่จีนเดินทางไปเยือนฝรั่งเศส และพบปะหารือกับ แกทรีน โกลอนนา (Catherine Colonna) ผู้เป็นรัฐมนตรีดูแลยุโรปและกิจการต่างประเทศในเวลานั้น ตลอดจนพวกเจ้าหน้าที่ และบุคคลในวงการธุรกิจของฝรั่งเศสคนสำคัญๆ คนอื่นๆ ต่อมาในเดือนธันวาคม เขาไปเยือนสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ และได้พบหารือกับรัฐมนตรีต่างประเทศ อับดุลเลาะห์ บิน ซายเอด อัล นาห์ยัน (Abdullah bin Zayed Al Nahyan) ของประเทศนั้น

เขาเดินทางไปเยือนสหรัฐฯ [3] ระหว่างวันที่ 8-13 มกราคมที่ผ่านมา และได้พบหารือกับรัฐมนตรีต่างประเทศ แอนโทนี บลิงเคน ของสหรัฐฯเมื่อวันที่ 12 มกราคม

ทั้งสองฝ่ายได้ย้ำยืนยืนถึงความสำคัญของการปฏิบัติตามและสร้างความก้าวหน้าอย่างต่อเนื่องให้แก่ประเด็นสำคัญๆ ในการประชุมซัมมิตระหว่าง สี กับประธานาธิบดีโจ ไบเดน ของสหรัฐฯ ในนครซานฟรานซิสโก เมื่อเดือนพฤศจิกายนที่ผ่านมา

พวกเขาได้เจรจากันเกี่ยวกับเรื่องการกักขังพลเมืองอเมริกันหลายรายในประเทศจีน และประเด็นปัญหาอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับเรื่องสิทธิมนุษยชนของจีน, ตลอดจนเรื่องไต้หวัน และทะเลจีนใต้ พวกเขายังได้แลกเปลี่ยนทัศนะกันในประเด็นปัญหาเกี่ยวกับยูเครน, เกาหลีเหนือ, ตะวันออกกลาง, และทะเลแดง

คาสึจิ นากาซาวะ (Katsuji Nakazawa) นักเขียนอาวุโสของสื่อนิกเกอิ (Nikkei) กล่าวในข้อเขียนชิ้นหนึ่งซึ่งออกเผยแพร่เมื่อวันที่ 1 กุมภาพันธ์ [4] ว่า การที่ หลิว เดินทางไปเยือนสหรัฐฯเมื่อเร็วๆ นี้ เป็นผลโดยอ้อมของการกระชับสายสัมพันธ์ระหว่างรัสเซียกับเกาหลีเหนือ

นักเขียนผู้นี้ซึ่งอ้างอิงคำกล่าวของแหล่งข่าวที่ไม่ระบุนามรายหนึ่ง บอกว่าภารกิจสำคัญของหลิวในการไปเยือนสหรัฐฯ มีความเกี่ยวข้องเป็นอย่างมากกับการอุดช่องว่างความห่างเหินกันได้อย่างรวดเร็วระหว่าง คิม จองอึน ผู้นำของเกาหลีเหนือ กับประธานาธิบดีวลาดิมีร์ ปูติน ของรัสเซีย

เขาบอกว่ารัสเซียได้จัดหาจัดส่งเทคโนโลยีที่เกี่ยวข้องกับขีปนาวุธให้แก่เกาหลีเหนือเพิ่มมากขึ้น เพื่อให้ได้รับหลักประกันว่าโสมแดงจะจัดส่งพวกเครื่องกระสุนลูกจรวดสำหรับปืนใหญ่และจรวดหลายลำกล้อง ให้แดนหมีขาวใช้ในการทำสงครามในยูเครน เขาบอกอีกว่าจีนนั้นมีความไม่สบายใจเป็นอย่างยิ่งกับการที่สนามหลังบ้านของตนถูกเจาะเข้ามาเช่นนี้ และจึงกำลังหาทางเพื่อสร้างความผูกพันกับสหรัฐฯ

ขณะที่ยังจะต้องใช้เวลาเฝ้าติดตามอีกระยะหนึ่งจึงจะวินิจฉัยได้ว่าเรื่องเล่าเรื่องนี้เป็นความจริงหรือไม่ แต่สำหรับในตอนนี้ดูเหมือนว่า หวัง ยังคงเป็นผู้ติดต่อประสานงานระดับท็อปที่สุดในประเด็นปัญหาทางด้านความมั่นคงของจีน โดยระหว่างวันที่ 26-27 มกราคมที่ผ่านมา หวัง ใช้เวลารวม 12 ชั่วโมง [5] ในการพบปะหารือกับ เจค ซัลลิแวน (Jake Sullivan) ที่ปรึกษาฝ่ายความมั่นคงแห่งชาติของสหรัฐฯ ที่กรุงเทพฯ

ระเบียบระหว่างประเทศ

ด้วยความที่เป็นคนพูดภาษาอังกฤษได้อย่างคล่องแคล่ว หลิว จึงได้โอกาสอุ่นเครื่องแสดงให้เห็นถึงทักษะที่ดีของเขา ระหว่างที่เขาสนทนากับพวกนักการทูตและพวกผู้นำธุรกิจชาวอเมริกันที่เขาได้พบปะในสหรัฐฯ

“จีนไม่ได้เสาะแสวงหาทางเปลี่ยนแปลงระเบียบระหว่างประเทศในปัจจุบัน แล้วยิ่งการประดิษฐ์จักรกลขึ้นมาใหม่ด้วยการสร้างระเบียบระหว่างประเทศอย่างใหม่ขึ้นมา ก็ยิ่งน้อยลงไปกว่านั้นอีก” หลิว กล่าวในงานซึ่งจัดโดยสภาว่าด้วยความสัมพันธ์กับต่างประเทศ (Council on Foreign Relations หรือ CFR) องค์การคลังสมองทรงอิทธิพลด้านนโยบายการต่างประเทศของสหรัฐฯ [6] “เราเป็นหนึ่งในผู้สร้างระเบียบโลกปัจจุบันขึ้นมา และได้รับประโยชน์จากระเบียบดังกล่าว”

เมื่อเขาถูก ไมเคิล โฟรแมน (Michael Froman) ประธานบริหารของ CFR ซักถามเกี่ยวกับการเมืองแบบนักรบหมาป่าของจีน และเรื่องเกี่ยวกับไต้หวัน เขาก็ให้คำตอบในลักษณะคำตอบมาตรฐานอยู่เหมือนกัน

“ผมไม่เชื่อจริงๆ หรอกว่า มีการทูตประเภทนักรบหมาป่าถูกนำมาใช้กันเรื่อยมา – และก็ไม่มีการพูดคุยกันเกี่ยวกับการหวนกลับไปสู่การทูตแบบนั้นด้วย” เขาบอก

“สำหรับจีนแล้ว คำถามเรื่องไต้หวันถือเป็นแกนกลางจริงๆ ของผลประโยชน์แกนกลางทั้งหลาย มันเป็นเส้นสีแดงที่จะต้องไม่ถูกก้าวข้าม และเราถือเป็นเรื่องจริงจังมากกับคำแถลงต่างๆ ของสหรัฐฯที่ว่าไม่สนับสนุนความเป็นเอกราชของไต้หวัน และเราหวังว่าฝ่ายสหรัฐฯจะเคารพปฏิบัติตามพันธะผูกพันนี้” เขากล่าว

ในการปล่อยมุกนิดๆ หน่อยๆ ปิดท้ายการสนทนากันคราวนี้ โฟรแมนพูดถึงหลิวว่า เป็น “นักรบหมาป่าในเครื่องแต่งกายของแกะเชื่อง”

ทริปเยือนสหรัฐฯของหลิว เกิดขึ้นหลังจาก สี กับ ไบเดน ได้อวยพรแสดงความยินดีให้กันและกันเมื่อวันที่ 1 มกราคม เพื่อระลึกถึงวาระครบรอบ 45 ปีของการสถาปนาความสัมพันธ์ทางการทูตระหว่างจีนกับสหรัฐฯในปี 1979

มันติดตามมาในทันทีด้วยการเลือกตั้งประธานาธิบดีในไต้หวัน ปักกิ่งรู้สึกผิดหวังที่พรรคก้าวหน้าประชาธิปไตย (Democratic Progressive Party หรือ DPP) ที่เป็นพรรคผู้ปกครองไต้หวันอยู่ สามารถต่ออายุของตนเองได้ใหม่อีกสมัยหนึ่งเป็นเวลา 4 ปี

ในวันที่ 24 มกราคม วอลล์สตรีทเจอร์นัลรายงาน [7] ว่า บางทีหลิวจะได้รับตำแหน่งเป็นรัฐมนตรีต่างประเทศคนใหม่ของจีน เมื่อสภาผู้แทนประชาชนแห่งชาติ (National People’s Congress รัฐสภาจีน) จัดการประชุม (เต็มคณะ) ประจำปีขึ้นตอนต้นเดือนมีนาคมนี้

เชิงอรรถ
[1] https://www.politico.eu/article/chinas-paranoid-purge-xi-jinping-li-keqiang-qin-gang-li-shangfu/
[2]https://app.xinhuanet.com/news/article.html?articleId=2fafb919b6df5860b6c5e949c6e7e984
[3] https://www.state.gov/secretary-blinkens-meeting-with-prc-minister-of-the-international-liaison-department-of-the-ccp-central-committee-liu/
[4] https://asia.nikkei.com/Editor-s-Picks/China-up-close/Analysis-China-s-rising-star-visits-U.S.-over-warming-Putin-Kim-ties
[5] https://www.whitehouse.gov/briefing-room/statements-releases/2024/01/27/readout-of-national-security-advisor-jake-sullivans-meeting-with-chinese-communist-party-politburo-member-director-of-the-office-of-the-foreign-affairs-commission-and-foreign-minister-wang-2/
[6] https://www.cfr.org/event/future-china-and-china-us-relations-conversation-liu-jianchao
[7]https://cn.wsj.com/articles/%E7%8D%B5%E7%8B%90%E5%B9%B2%E5%B0%87-%E5%8A%89%E5%BB%BA%E8%B6%85%E5%8F%AF%E8%83%BD%E7%8D%B2%E4%BB%BB%E4%B8%AD%E5%9C%8B%E5%A4%96%E4%BA%A4%E9%83%A8%E9%95%B7-59ce7cde