‘เมืองบัคมุต’ ที่แปรสภาพเป็นเหมือนบ่อโคลนดูด กำลังทำให้ ‘รัสเซีย’ กลายเป็นฝ่ายได้เปรียบ

(เก็บความจากเอเชียไทมส์ www.atimes.com)

Bakhmut quagmire working to Russia’s advantage
By JAMES HORNCASTLE
14/04/2023

การที่ยูเครนยึดมั่นเหนียวแน่นอยู่กับเมืองที่ถูกปิดล้อมเอาไว้อย่างแน่นหนาแห่งนี้ ซึ่งอันที่จริงมีความคล้ายคลึงอยู่มากกับการที่ฝ่ายรัสเซียก็หลงใหลต้องการที่จะครอบครองเมืองนี้ให้สำเร็จ กำลังทำให้บัคมุต แปรสภาพจากทรัพย์สินที่น่าครอบครอง กลายเป็นหนี้สินมากขึ้นๆ ทุกที

การรบเพื่อช่วงชิงเมืองบัคมุต (Bakhmut) ที่ดำเนินอยู่อย่างดุเดือดรุนแรงในภาคตะวันออกของยูเครน กำลังกลายเป็นที่สนอกสนใจของโลกภายนอก [1]

ถึงแม้ต้องเผชิญกับแต้มต่อรองที่เสียเปรียบเหลือเกิน แต่กองกำลังยูเครนยังคงสามารถยืนหยัดและสร้างความบาดเจ็บล้มตายอย่างสาหัสให้แก่กองกำลังอาวุธฝ่ายรัสเซีย [2] ความสามารถในการหยุ่นตัวของพวกเขายังกลายเป็นการให้เวลาแก่พวกเขาในการจัดตั้งจัดระเบียบกองกำลังของพวกเขาเสียใหม่ และเตรียมตัวสำหรับการรุกโต้ตอบช่วงฤดูใบไม้ผลิ [3] ซึ่งเป็นที่คาดหมายกันโดยทั่วไปว่ากำลังจะเกิดขึ้นในไม่ช้านี้

อย่างไรก็ดี ปัญหาสำหรับยูเครนมีอยู่ว่า ทุกๆ การสู้รบนั้นในท้ายที่สุดแล้วก็ต้องเคลื่อนมาถึงจุดสูงสุดจุดหนึ่งเข้าจนได้ กองกำลังฝ่ายยูเครนในระยะแรกๆ ของการสู้รบมีความสามารถที่จะสร้างความบาดเจ็บล้มตายและความเสียหายอย่างสำคัญมาก [4] ให้แก่กองกำลังรัสเซีย ทั้งในแง่ของกำลังทหารและในแง่ของฮาร์ดแวร์ต่างๆ

ทว่าการสู้รบคราวนี้ได้เกิดการเปลี่ยนแปลงไปแล้ว ยูเครนยังคงกำลังเป็นฝ่ายก่อความเสียหายให้แก่รัสเซียอย่างหนักหน่วงยิ่งกว่านักหนา แต่ประเด็นในเวลานี้มีอยูว่า ยูเครนนั้นไม่สามารถหากำลังใหม่ๆ มาทดแทนทหารของตนได้อย่างสะดวกง่ายดายเท่ากับฝ่ายรัสเซีย [5]

การเปลี่ยนแปลงกองทัพครั้งมโหฬาร

กองกำลังอาวุธของยูเครนได้ดำเนินการปฏิรูปสำคัญต่างๆ เริ่มตั้งแต่ในปี 2014 พวกครูฝึกชาวตะวันตกได้เริ่มต้นกระบวนการของการเปลี่ยนแปลงกองทัพยูเครน [6] ครั้งมโหฬาร จากที่มีการจัดตั้งจัดองค์การแบบบนลงล่าง กลายมาเป็นองค์การที่บุคคลผู้มียศค่อนข้างต่ำ อย่างเช่น พวกร้อยโทร้อยตรี และพวกจ่า ตลอดจนนายสิบมีอิทธิพลสูง

การเปลี่ยนแปลงในโครงสร้างแบบนี้ทำให้กองกำลังยูเครนมีความยืดหยุ่นอย่างมากมายเมื่ออยู่ในสนามรบ คุณสมบัติข้อนี้ได้รับการพิสูจน์แล้วว่าคือความได้เปรียบสำคัญมากในระยะแรกๆ ของสงครามครั้งนี้ พวกนายทหารสัญญาบัตรยศต่ำๆ ตลอดจนพวกนายทหารชั้นประทวน สามารถที่จะรับมือตอบโต้กับพัฒนาการต่างๆ ที่เกิดขึ้นในสนามรบ [7] และบรรลุความสำเร็จในทางยุทธวิธีอย่างมากมาย กระทั่งความสำเร็จระดับยุทธการด้วยซ้ำ

อย่างไรก็ตาม มาถึงตอนนี้โครงสร้างเช่นนี้ของกองทัพยูเครน ตลอดจนเป้าหมายของพวกผู้มีอำนาจทางการเมืองในยูเครนได้เกิดการเปลี่ยนแปลงไปจากเดิมเสียแล้ว ทั้งนี้พวกนายทหารสัญญาบัตรระดับล่างๆ ตลอดจนพวกนายทหารชั้นประทวนระดับจ่าและนายสิบ ซึ่งเป็นผู้รับผิดชอบสร้างความสำเร็จในการสู้รบที่ผ่านมาของยูเครน มาถึงเวลานี้ถ้าหากไม่ถูกสังหารเสียชีวิตแล้ว ก็พากันได้เลื่อนยศเลื่อนตำแหน่ง โดยที่คาดหมายกันว่ากองทัพยูเครนมีจำนวนทหารที่บาดเจ็บล้มตายอาจจะสูงถึง 120,000 คนทีเดียว [8]

ทหารใหม่ๆ ซึ่งเข้าแทนที่พวกเขา ถึงแม้ยังคงมีขวัญกำลังใจสูง แต่ไม่ได้เคยผ่านการฝึกและมีทักษะ [9] ชนิดเดียวกับคนที่พวกเขาเข้าแทนที่

เป้าหมายเปลี่ยนไปเป็นการสู้รบเพื่อชัยชนะอย่างสมบูรณ์

การเปลี่ยนแปลงเช่นนี้ในกองทัพ ก็ปรากฏภาพสะท้อนในแวดวงทางการเมืองด้วยเช่นกัน ช่วงแรกๆ นั้น เป้าหมายเพียงอย่างเดียวของยูเครนคือการประคับประคองให้สามารถทำการสู้รบต่อไปเรื่อยๆ [10] และป้องกันไม่ให้ฝ่ายรัสเซียได้ชัยชนะโดยรวดเร็ว เป้าหมายดังกล่าวนี้พวกเขาทำได้สำเร็จแล้ว

มาถึงเวลานี้ กองกำลังยูเครนกำลังสู้รบเพื่อให้ได้ชัยชนะอย่างสมบูรณ์ [11] นี่เป็นการเปลี่ยนแปลงที่ดูไม่ค่อยเห็นถนัดชัดเจนอะไรนัก ทว่าทรงความสำคัญมาก

วัตถุประสงค์ในตอนต้นๆ ของยูเครนนั้นง่ายๆ นั่นคือ จะต้องไม่พ่ายแพ้ แต่เวลานี้เมื่อกองกำลังยูเครนกำลังเดินหน้าเป็นฝ่ายรุก พวกเขาก็ต้องการช่วงชิงดินแดนที่ถูกรัสเซียยึดไปกลับคืนมา อย่างที่ คาร์ล ฟอน เคลาส์วิตซ์ (Carl von Clausewitz) นายพลชาวปรัสเซียผู้เขียนหนังสือคลาสสิกทางการทหารเรื่อง “On War” (ว่าด้วยสงคราม) [12] เมื่อปี 1832 ได้เคยตั้งข้อสังเกตเอาไว้นั่นแหละ ภารกิจเช่นนี้ยากลำบากยิ่งกว่างานที่เคยทำสำเร็จแล้วมากมายนัก


เรื่องนี้เองที่ส่งผลให้การรักษาเมืองบัคมุตเอาไว้กลายเป็นเรื่องซึ่งมีความหมายสำคัญสำหรับฝ่ายยูเครนมากกว่าคุณค่าความสำคัญทางทหารของเมืองๆ นี้ ยิ่งไปกว่านั้น ขณะที่อัตราส่วนการบาดเจ็บล้มตายเปรียบเทียบระหว่างฝ่ายยูเครนกับฝ่ายรัสเซียเวลานี้ ทางฝ่ายยูเครนยังคงทำได้ดีกว่า แต่ก็ด้อยลง [13] กว่าที่พวกเขาเคยทำได้ในตอนเริ่มต้นการสู้รบ แล้วเมื่อพิจารณาถึงข้อเท็จจริงที่ว่ายูเครนและรัสเซียมีจำนวนกำลังทหารสำรองไม่เท่าเทียมกัน สถานการณ์เช่นนี้จึงเป็นประโยชน์แก่ฝ่ายรัสเซีย

ความยากลำบากเหล่านี้ของยูเครนกำลังถูกขยายใหญ่โตขึ้นไปอีก จากศัตรูตัวหลักในสนามรบที่เมืองบัคมุตของยูเครน เวลานี้ศัตรูสำคัญที่สุดซึ่งกองกำลังภาคพื้นดินของยูเครนกำลังสู้รบด้วยก็คือกลุ่มวากเนอร์ (Wagner Group) [14] ซึ่งได้แปรสภาพจากการเป็นกองทหารชั้นนำกองหนึ่ง กลายมาเป็นกองกำลังที่พึ่งพาอาศัยพวกนักโทษผู้ถูกตัดสินว่ากระทำความผิดจริงไปเสียแล้ว [15] ขณะที่สงครามคราวนี้ก้าวคืบหน้าไป

ยิ่งไปกว่านั้น ความตึงเครียดระหว่างกองทัพรัสเซีย กับเยฟเกนี ปริโกจิน (Yevgeny Prigozhin) ผู้นำของกลุ่มวากเนอร์ ยังเป็นสิ่งที่รับรู้กันและมีหลักฐานรองรับอย่างชัดเจนด้วยซ้ำ [16]

เวลานี้ ยูเครนซึ่งสามารถแบกรับความสูญเสียจากการบาดเจ็บล้มตายระดับฉกรรจ์ๆ ได้น้อยลงกว่าเมื่อก่อนมาก กลับกำลังต้องสูญเสียทหารให้แก่กองกำลังวากเนอร์ ซึ่งทั้งไม่ค่อยได้ผ่านการฝึกฝนและทั้งประกอบอาวุธแบบขาดเขินไม่เต็มที่ [17] โดยที่สมาชิกในกองกำลังนี้จำนวนมาก ยอมเข้าสนามรบก็เพื่อหลีกหนีออกมาจากระบบเรือนจำของรัสเซีย

ระยะต่อไปของสงครามในยูเครน

ทั้งสองฝ่ายต่างกำลังเตรียมการสำหรับการรุกโจมตีในช่วงฤดูใบไม้ผลิ [18] นี่หมายความว่าทหารและเครื่องกระสุนกำลังกลายเป็นสิ่งที่มีคุณค่ามากที่สุด ไม่ว่าสำหรับฝ่ายรัสเซีย [19] หรือฝ่ายยูเครน [20] ก็ตามที

การที่ในสมรภูมิบัคมุต รัสเซียกำลังสูญเสียพวกสมาชิกกลุ่มวากเนอร์ที่ขาดการฝึกฝนและทั้งประกอบอาวุธแบบไม่เต็มที่ ขณะที่ยูเครนกลับกำลังสูญเสียทหารที่ผ่านการฝึกมาอย่างดี ตลอดจนเครื่องกระสุนที่มีค่ามาก ดังนั้นรัสเซียจึงเป็นฝ่ายได้เปรียบสำหรับการเตรียมตัวเข้าสู่ระยะต่อไปที่สำคัญอย่างยิ่งยวดของสงครามคราวนี้

การใช้กลุ่มวากเนอร์ในบัคมุต ทำให้กองทัพรัสเซียมีโอกาสและมีเวลาสำหรับการฝึกอบรมทหารใหม่ 300,000 คน ที่ตนเองระดมเกณฑ์เข้ามาในช่วงปลายปีที่แล้ว

กองทัพรัสเซียนั้นเสียหายหนักหน่วงจากจำนวนทหารที่บาดเจ็บล้มตายไปมากมายในช่วงปีแรกของการทำสงครามในยูเครนของพวกเขา [21] ซึ่งหมายความด้วยว่ารัสเซียต้องสูญเสียบุคลากรส่วนหลักซึ่งคาดหมายเอาไว้ว่าจะเป็นผู้ฝึกและผู้นำพา [22] ทหารเกณฑ์จำนวนมหาศาลที่จะระดมเข้ามาในกองทัพในระยะต่อๆ ไป

มาถึงตอนนี้ แทนที่จะต้องเพลี่ยงพล้ำล้าหลังต่อไปอีกทั้งในด้านภาวะผู้นำในกองทัพและการฝึกทหารใหม่ รัสเซียกลับสามารถใช้กองกำลังวากเนอร์มาซื้อเวลา นอกจากนั้น ยังมีบางคนบางฝ่ายเสนอแนะว่า กองทัพรัสเซียยังกำลังกำจัดกลุ่มวากเนอร์ [23] ซึ่งถูกมองว่าเป็นคู่แข่งที่สำคัญของตนไปได้อีกด้วย

ทหารเกณฑ์ชาวรัสเซียซึ่งอยู่ในกองทัพประจำการตามปกติ แทนที่จะถูกส่งตรงเข้าทำการสู้รบโดยที่การฝึกหรือการประกอบอาวุธยุทโธปกรณ์ไม่มีความพรักพร้อม [24] –อย่างที่พวกเขาเคยตกอยู่ในสภาพเช่นนี้มาแล้วในระหว่างหลายๆ เดือนของฤดูใบไม้ร่วงปี 2022 อันเลวร้ายยิ่ง— เวลานี้พวกเขากลับมีเวลาสำหรับการฝึกและการจัดกลุ่มจัดตั้งกันใหม่ ขณะอยู่ในพื้นที่ต่างๆ ซึ่งมีความสำคัญน้อยกว่าของการสู้รบขัดแย้งคราวนี้

กองทัพทั้งหลายต้องรักษาความคล่องตัวเอาไว้ให้ได้

ไม่มีกองทัพใดที่ยังคงเป็นอย่างเดิม [25] ในตลอดทั่วทั้งการสู้รบขัดแย้ง ความสูญเสียหมดเปลืองไปทั้งทางด้านกำลังทหารและเครื่องกระสุน บังคับให้กองทัพหนึ่งๆ ต้องมีการเปลี่ยนแปลงและการปรับตัวอย่างไม่หยุดหย่อน ความสามารถที่จะปรับตัวให้เข้ากับการเปลี่ยนแปลงต่างๆ ดังกล่าวนี้ ถือเป็นส่วนประกอบที่ต้องศึกษาเรียนรู้และทรงความสำคัญอย่างยิ่งยวดของยุทธการที่ประสบความสำเร็จทั้งหลาย

บัคมุต ในตอนต้นๆ ดูเหมือนกำลังจะกลายเป็นชัยชนะทางยุทธศาสตร์ในอีกสมรภูมิหนึ่งของฝ่ายยูเครน ขณะที่พวกเขาสามารถสร้างความสูญเสียหนักหน่วงให้แก่กองทัพรัสเซีย ทว่าการที่ยูเครนผูกมัดให้ความสำคัญแก่บัคมุต ในเวลานี้ กลับมีความหมายว่า ชัยชนะที่ครั้งหนึ่งทำท่าว่าจะมาถึงมืออยู่แล้ว มีความเสี่ยงที่จะกลายเป็นความพ่ายแพ้ครั้งใหญ่

การที่คณะผู้นำของยูเครนยึดมั่นเหนียวแน่น [26] อยู่กับเมืองนี้ ซึ่งมีความคล้ายคลึงอยู่มากกับการที่ฝ่ายรัสเซียก็หลงใหลต้องการที่จะครอบครองเมืองนี้ ทำให้ บัคมุต แปรสภาพจากทรัพย์สินที่น่าครอบครอง กลายเป็นหนี้สินมากขึ้นๆ ทุกที อย่างไรก็ตาม คณะผู้นำรัสเซียได้มีการดัดแปลงปรับเปลี่ยนวิธีสำหรับการไล่ล่าของฝ่ายตนแล้ว ขณะที่ยูเครนกลับกำลังใช้งานกองกำลัง ซึ่งตนเองไม่สามารถหาอย่างอื่นมาทดแทนได้อย่างสะดวกง่ายดาย

เจมส์ ฮอร์นคาสเซิล เป็นรองศาสตราจารย์ และผู้ครองเก้าอี้ศาสตราจารย์เอดเวิร์ด และเอมิลี แมควินนีย์ ทางด้านความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ (Edward and Emily McWhinney Professor in International Relations), มหาวิทยาลัยไซมอนเฟรเซอร์ (Simon Fraser University) มหานครแวนคูเวอร์ รัฐบริติชโคลัมเบีย ประเทศแคนาดา

(ข้อเขียนนี้มาจากเว็บไซต์ เดอะ คอนเวอร์เซชั่น https://theconversation.com/ โดยสามารถติดตามอ่านข้อเขียนดั้งเดิมชิ้นนี้ได้ที่ https://theconversation.com/bakhmut-is-increasingly-a-quagmire-that-works-to-russias-advantage-203524

เชิงอรรถ
[1]https://www.theguardian.com/world/2023/apr/02/surrounded-and-outgunned-ukraines-tank-crews-prepare-for-battle-of-bakhmut
[2] https://www.bbc.com/news/world-europe-64955537
[3]https://www.washingtonpost.com/world/2023/04/10/ukraine-draft-troops-reinforcements-training/
[4]https://m.dailykos.com/stories/2023/3/12/2157627/-Ukraine-Update-The-battle-over-Bakhmut-rages-and-I-m-not-talking-the-military-one
[5]https://www.cnn.com/2022/02/25/europe/russia-ukraine-military-comparison-intl/index.html
[6] https://www.defense.gov/News/News-Stories/Article/Article/3149975/training-key-to-ukrainian-advantages-in-defending-nation/
[7]https://www.cbc.ca/news/politics/ukraine-russia-canada-trainers-training-unifier-1.6755532
[8]https://novayagazeta.eu/articles/2023/03/27/what-ukraines-spring-offensive-may-look-like-en
[9]https://www.washingtonpost.com/world/2023/03/13/ukraine-casualties-pessimism-ammunition-shortage/
[10] https://www.youtube.com/watch?v=Pa7fXDy5Gdg
[11]https://www.president.gov.ua/en/news/rashizm-povinen-projti-cherez-povnu-porazku-vijskovu-ekonomi-82037
[12]https://www.gutenberg.org/files/1946/1946-h/1946-h.htm
[13]https://www.theguardian.com/world/2023/apr/02/surrounded-and-outgunned-ukraines-tank-crews-prepare-for-battle-of-bakhmut
[14] https://www.wsj.com/articles/fight-for-bakhmut-becomes-moment-of-truth-for-wagner-founder-6146583f
[15]https://www.theguardian.com/world/2023/feb/10/wagner-convict-soldiers-return-from-ukraine-russia-mercenary-group
[16]https://www.cnn.com/videos/world/2023/03/16/wagner-prigozhin-vs-russia-military-bell-ebof-vpx.cnn
[17]https://www.cnn.com/2023/02/01/europe/ukraine-soldiers-fighting-wagner-intl-cmd/index.html
[18]https://www.wsj.com/articles/ukraine-russia-gird-for-a-decisive-spring-campaign-after-a-bloody-winter-a3beef16
[19] https://www.newsweek.com/russia-rationing-shells-ammunition-shortage-ukraine-1787597
[20] https://time.com/6263802/ukraine-west-ammunition-shortages/
[21]https://www.nytimes.com/2023/02/02/us/politics/ukraine-russia-casualties.html
[22]https://www.understandingwar.org/backgrounder/explainer-russian-conscription-reserve-and-mobilization
[23]https://www.foxnews.com/world/russia-sacrificing-mercenary-forces-live-meat-wagner-group-warlord-loses-putins-trust
[24]https://fortune.com/2023/02/17/russian-soldiers-ukraine-conscripts-no-supplies-unprepared/
[25]https://doi.org/10.1080/19445571.2016.1285594
[26]https://thehill.com/policy/international/3923571-zelensky-putin-will-smell-weakness-if-bakhmut-falls/