สหรัฐฯ อยู่ระหว่างดำเนินการขั้นสุดท้ายเพื่อส่งมอบระบบป้องกันขีปนาวุธแพทริออต (Patriot) ให้แก่ยูเครน และคาดว่าจะประกาศออกมาอย่างเร็วที่สุดในสัปดาห์นี้ นับเป็นความเคลื่อนไหวครั้งสำคัญของชาติตะวันตกที่นักวิเคราะห์ชี้อาจกลายเป็น “จุดเปลี่ยน” ของสงครามระหว่างรัสเซียกับยูเครน
รัฐบาลเคียฟเรียกร้องขอระบบป้องกันภัยทางอากาศที่ทันสมัยจากชาติตะวันตกมานานหลายเดือนแล้ว โดยเฉพาะระบบแพทริออตที่ผลิตโดยเรย์ธีออน เทคโนโลยีส์ (Raytheon Technologies) ซึ่งเป็นระบบป้องกันภัยทางอากาศภาคพื้นดินที่มีประสิทธิภาพสูงในการสกัดกั้นขีปนาวุธที่ถูกยิงเข้ามา และจะสามารถปกป้องโครงสร้างพื้นฐานทางพลังงานของยูเครนไม่ให้ถูกรัสเซียยิงถล่มง่ายๆ
ระบบแพทริออตนั้นขึ้นชื่อว่าเป็นหนึ่งในระบบป้องกันภัยทางอากาศที่มีประสิทธิภาพสูงสุดของสหรัฐฯ ในปัจจุบัน และเป็นระบบอาวุธที่ค่อนข้างขาดแคลน เนื่องจากเป็นที่ต้องการของชาติพันธมิตรอเมริกาทั่วโลก
“มันเป็นความเคลื่อนไหวที่สำคัญมากๆ” อเล็กซานเดอร์ วินด์แมน อดีตหัวหน้าทีมนโยบายยูเครนของทำเนียบขาวในยุคอดีตประธานาธิบดี โดนัลด์ ทรัมป์ ให้ความเห็น
“มันสามารถรับมือกับความท้าทายต่างๆ ที่ยูเครนเผชิญอยู่ได้ดี โดยเฉพาะอย่างยิ่ง หากรัสเซียนำขีปนาวุธพิสัยใกล้ (จากอิหร่าน) มาใช้ในสงคราม”
สหรัฐฯ มอบความช่วยเหลือด้านการทหารให้แก่ยูเครนแล้วเป็นมูลค่าไม่ต่ำกว่า 19,300 ล้านดอลลาร์ นับตั้งแต่รัสเซียเริ่มใช้ “ปฏิบัติการพิเศษทางทหาร” รุกรานยูเครนเมื่อวันที่ 24 ก.พ.
เจ้าหน้าที่สหรัฐฯ 2 คนผู้ไม่ประสงค์ออกนามระบุว่า การส่งมอบระบบแพริออตให้ยูเครนอาจจะถูกประกาศอย่างเร็วที่สุดในวันพฤหัสบดีที่ 15 ธ.ค. โดยรอเพียงการอนุมัติขั้นสุดท้ายจากรัฐมนตรีกลาโหม ลอยด์ ออสติน รวมถึงประธานาธิบดี โจ ไบเดน เสียก่อน
เจ้าหน้าที่ยูเครนยังไม่ออกมาให้ความเห็นเกี่ยวกับประเด็นนี้ ทว่าสำนักงานของประธานาธิบดี โวโลดิมีร์ เซเลนสกี ยอมรับว่าเคียฟได้เปิดการหารือทางทหารระดับสูงกับวอชิงตันไปหมาดๆ เมื่อวันอังคาร (13)
CNN อ้างแหล่งข่าวเจ้าหน้าที่อเมริกันซึ่งระบุว่า สหรัฐฯ อาจดำเนินการส่งมอบระบบแพทริออตอย่างรวดเร็วทันทีที่ขั้นตอนการอนุมัติเสร็จสิ้นลง และหลังจากนั้นทหารยูเครนจะได้รับการฝึกใช้งานระบบแพทริออตที่ฐานทัพ Grafenwoehr ของสหรัฐฯ ในเยอรมนี
วินด์แมน คาดว่าระยะเวลาในการฝึกอบรมนั้นอาจกินเวลา “หลายเดือน”
สำหรับรายละเอียดเกี่ยวกับเวอร์ชันและพิสัยการยิงของระบบแพทริออตที่ยูเครนจะได้รับจากสหรัฐฯ นั้นยังไม่มีการเปิดเผยออกมา อีกทั้งยังไม่แน่ว่าวอชิงตันจะมีแนวทาง “จำกัด” การใช้ระบบแพทริออตในยูเครนหรือไม่ เหมือนที่เคยตั้งเงื่อนไขให้ยูเครนใช้เครื่องยิงจรวดหลายลำกล้อง High Mobility Artillery Rocket System หรือ HIMARS โจมตีได้เฉพาะเป้าหมายที่อยู่ในดินแดนของยูเครนเองเท่านั้น
อดีตประธานาธิบดี ดมิตรี เมดเวเดฟ แห่งรัสเซีย เคยออกมาเตือนองค์การสนธิสัญญาป้องกันแอตแลนติกเหนือ (นาโต) ว่ามอสโกจะถือว่าการส่งระบบแพทริออตให้ยูเครนเป็นการ “ยกระดับเผชิญหน้า” ขณะที่ ดมิตรี เปสคอฟ โฆษกทำเนียมเครมลิน ก็ออกมาย้ำคำเตือนเมื่อวันพุธ (14) ว่าระบบแพทริออตที่สหรัฐฯ มอบให้ยูเครนจะกลายเป็น “เป้าหมายโจมตีอันชอบธรรม” ของรัสเซีย
กระทรวงกลาโหมสหรัฐฯ ชี้ว่า การที่รัสเซียระดมยิงขีปนาวุธถล่มเป้าหมายในยูเครนหนักขึ้นในช่วงนี้ ส่วนหนึ่งก็เพื่อทำให้ระบบป้องกันภัยทางอากาศของยูเครนอ่อนแรงลงจนกระทั่งรัสเซียสามารถ “คุมน่านฟ้า” ของยูเครนไว้ได้ และด้วยเหตุนี้สหรัฐฯ และชาติพันธมิตรจึงตัดสินใจส่งมอบเครื่องมือป้องกันภัยทางอากาศให้แก่เคียฟมากยิ่งขึ้น โดยมีทั้งรุ่นเก่าที่ใช้มาตั้งแต่ยุคสหภาพโซเวียต เรื่อยมาจนถึงระบบอาวุธของตะวันตกที่ทันสมัยกว่า
ระบบป้องกันภัยทางอากาศที่ยูเครนมีใช้งานอยู่ในปัจจุบัน ได้แก่ ขีปนาวุธ S-300 ที่ผลิตในยุคสหภาพโซเวียต ระบบป้องกันขีปนาวุธจากพื้นสู่อากาศขั้นสูง (National Advanced Surface-to-Air Missile Systems - NASAMS) ระบบ IRIS-T SLM และระบบ Hawk ซึ่งล้วนแต่มีประสิทธิภาพสูงในการยิงสกัดกั้นขีปนาวุธร่อนจากรัสเซีย แต่ก็ยังเทียบไม่ได้กับระบบแพทริออตซึ่งมีความ “เหนือชั้น” กว่า และจะทำให้ศักยภาพของรัสเซียในการยิงโจมตีโครงสร้างพื้นฐานของยูเครนถูกบั่นทอนลงอย่าง “ถาวร”
ระบบแพทริออตประกอบด้วยแท่นยิงขีปนาวุธ เรดาร์ และยานพาหนะสนับสนุน และถูกออกแบบมาเพื่อใช้ต่อต้านภัยคุกคามขั้นสูง เช่น อากาศยาน ขีปนาวุธร่อน และขีปนาวุธทิ้งตัว เป็นต้น
พล.อ.มาร์ก มิลลีย์ ประธานคณะเสนาธิการทหารร่วมสหรัฐฯ ออกมากล่าวถึงความเป็นไปได้ที่นาโตจะส่งมอบระบบแพทริออตให้ยูเครนเป็นครั้งแรกเมื่อเดือน ต.ค. ขณะที่ ทอม คาราโก นักวิชาการอาวุโสจากศูนย์เพื่อยุทธศาสตร์และนานาชาติศึกษา (CSIS) ในกรุงวอชิงตัน ดี.ซี. ชี้ว่า ระบบแพทริออตจะทำให้นักบินรัสเซียต้อง “คิดให้ดี” ก่อนที่จะกล้ายิงโจมตีทหารยูเครน
ขณะเดียวกัน ชาติพันธมิตรตะวันตกได้ให้สัญญามอบเงินช่วยเหลือฉุกเฉินช่วงฤดูหนาวแก่ยูเครนเพิ่มเติมอีก 1,000 ล้านยูโร โดยเป็นการตอบสนองคำขอของประธานาธิบดี เซเลนสกี ที่ระบุว่าเงินช่วยเหลือเหล่านี้จะช่วยให้ยูเครนสามารถยืนหยัดรับมือการโจมตีของรัสเซียที่พุ่งเป้าเล่นงานโครงข่ายพลังงานของประเทศได้
ความล้มเหลวในหลายสมรภูมิทำให้รัสเซียเริ่มปรับเปลี่ยนกลยุทธ์ใหม่ โดยตั้งแต่เดือน ต.ค. เป็นต้นมาพวกเขาหันมาเปิดปฏิบัติการโจมตีทางอากาศถล่มโครงข่ายทางพลังงานของยูเครน จนทำให้ประชาชนนับล้านๆ เข้าสู่ความมืดมิดและหนาวเหน็บในช่วงฤดูหนาว โดย ดมิโตร คูเลบา รัฐมนตรีต่างประเทศยูเครนเผยว่า นับตั้งแต่วันที่ 10 ต.ค.เป็นต้นมายูเครนเผชิญการโจมตีครั้งใหญ่ๆ มาแล้วถึง 6 ระลอก