เอเจนซีส์ - คณะกรรมการรางวัลโนเบลแถลงวันศุกร์ (7 ต.ค.) ว่า นักสิทธิมนุษยชนเบลารุสที่อยู่ในเรือนจำ อาเลส เบียเลียตสกี (Ales Bialiatski) องค์กรสุทธิมนุษยชนรัสเซีย เมโมเรียล (Memorial) และองค์กรสิทธิมนุษยชนยูเครน ศูนย์เพื่อเสรีพลเมือง (Center for Civil Liberties) ชนะรางวัลโนเบลสาขาสันติภาพร่วมกันในปีนี้ เพื่อสดุดีต่อความพยายามในการสนับสนุนสิทธิมนุษยชนในประเทศเหล่านี้ท่ามกลางช่วงเวลาที่วิกฤตที่สุดของยุโรปนับตั้งแต่สิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ 2 ยืนยันไม่ใช่การตอบโต้ปูติน หรือเป็นของขวัญวันเกิดปูติน ครบ 70 ปี ที่บังเอิญตรงกับวันเดียวกันอย่างแน่นอน
CNN สื่อสหรัฐฯ รายงานวันนี้ (7 ต.ค.) ว่า รางวัลโนเบลสาขาสันติภาพ ประจำปี 2022 ซึ่งถือเป็นรางวัลสูงสุดในสาขาต่างๆ พบว่าในปีนี้อยู่ในยุโรปซึ่งกำลังประสบกับสถานการณ์วิกฤตมากที่สุดนับตั้งแต่สิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ 2
โดยคณะกรรมการรางวัลโนเบลนอร์เวย์กล่าวผ่านแถลงการณ์ว่า “รางวัลใหม่แห่งเกียรติยศนี้เพื่อยกย่องต่อความพยายามที่น่าทึ่งของการบันทึกอาชญากรรมสงคราม การละเมิดสิทธิมนุษยชน และการใช้อำนาจอย่างมิชอบในประเทศของพวกเขาเหล่านี้ ซึ่งคนเหล่านี้เป็นเวลาหลายปีแล้วที่ให้การสนับสนุนสิทธิของการวิพากษ์วิจารณ์อำนาจและปกป้องสิทธิขั้นพื้นฐานของประชาชน”
โดยผู้ชนะทั้งสามได้แก่ นักสิทธิมนุษยชนเบลารุสที่อยู่ในเรือนจำ อาเลส เบียเลียตสกี (Ales Bialiatski) องค์กรสุทธิมนุษยชนรัสเซีย เมโมเรียล (Memorial) และองค์กรสิทธิมนุษยชนยูเครน ศูนย์เพื่อเสรีภาพพลเมือง (Center for Civil Liberties) ซึ่งจะได้รับรางวัลร่วมกัน 10 ล้านโครนาสวีเดน หรือเกือบ 900,000 ดอลลาร์ และจะมีพิธีมอบรางวัลเกิดขึ้นในวันที่ 10 ธ.ค.
เดอะการ์เดียน สื่ออังกฤษรายงานว่า ในวันศุกร์ (7) เบริต ไรส์-แอนเดอร์เซน (Berit Reiss-Andersen) ประธานคณะกรรมการรางวัลโนเบลนอร์เวย์ออกมาเรียกร้องให้รัฐบาลเบลารุสของประธานาธิบดี อเล็กซานเดอร์ ลูคาเชนโก ปล่อยตัว เบียเลียตสกี ออกมาจากเรือนจำเพื่อให้เขาสามารถเดินทางมารับรางวัลที่ทรงเกียรติที่กรุงออสโล นอร์เวย์ได้
สื่ออังกฤษชี้ว่า รางวัลโนเบลสาขาสันติภาพในปีนี้ถูกมองว่าเป็นการตอบโต้ประธานาธิบดีรัสเซีย วลาดิมีร์ ปูติน ซึ่งบังเอิญมีอายุครบ 70 ปีในวันนี้ (7) พอดี แต่ ไรส์-แอนเดอร์เซน แถลงกล่าวยืนยันกลางงานว่า คำตัดสินรางวัลไม่ได้เป็นการตอบโต้ปูติน หรือพันธมิตรของเขา ประธานาธิบดีเบลารุส อเล็กซานเดอร์ ลูคาเชนโก
“รางวัลนี้ไม่ได้เป็นการกล่าวต่อประธานาธิบดีปูติน ไม่ใช่ต่อวันเกิดของเขาหรือในแง่อื่นใด เว้นแต่รัฐบาลของเขาและรัฐบาลเบลารุสเป็นตัวแทนรัฐบาลเผด็จการที่ปราบปรามนักเคลื่อนไหวสิทธิมนุษยชน”
ทั้งนี้ เบียเลียตสกี ซึ่งเป็นผู้ก่อตั้งและเป็นประธานกลุ่มสิทธิมนุษยชนเบลารุส Viasna ซึ่งมีฐานอยู่ในกรุงมินสค์ ถูกควบคุมตัวมาตั้งแต่วันที่ 14 ก.ค.ปีที่ผ่านมา ในส่วนหนึ่งของการกวาดล้างครั้งใหญ่ฝ่ายต่อต้านทางการเมืองของลูคาเชนโก หลังเกิดการประท้วงต่อต้านรัฐบาลครั้งมโหฬารขึ้น
ด้านผู้นำฝ่ายค้านเบลารุส สเวียตลานา ซีคานอว์สกายา (Sviatlana Tsikhanouskaya) ที่อยู่ระหว่างการลี้ภัยในต่างแดนออกมาแสดงความยินดีต่อเบียเลียตสกี โดยชี้ว่ารางวัลที่ทรงเกียรตินี้เป็นสิ่งที่แสดงให้เห็นถึงการยอมรับครั้งสำคัญต่อทุกการต่อสู้ของเบลารุสสำหรับเสรีภาพและประชาธิปไตย
ขณะเดียวกัน ศูนย์เพื่อสิทธิพลเมือง (The Center for Civil Liberties) ซึ่งเป็นองค์กรสิทธิมนุษยชนของยูเครนที่ก่อตั้งมาตั้งแต่ปี 2007 ถูกประกาศชื่อเป็นผู้ชนะรางวัลโนเบลสาขาสันติภาพด้วยเช่นกัน ได้กล่าวผ่านแถลงการณ์ว่า “ขอขอบคุณต่อประชาคมระหว่างประเทศสำหรับการสนับสนุนของพวกเขา” และกล่าวต่อว่า “รางวัลนี้เป็นสิ่งสำคัญสำหรับพวกเรามาก”
ทั้งนี้ ศูนย์เพื่อสิทธิพลเมืองของยูเครนได้ทำงานอย่างหนักเพื่อจดบันทึกอาชญากรรมสงครามที่ก่อโดยรัสเซีย ขณะที่สงครามยูเครนนั้นเกิดขึ้นเป็นเวลา 7 เดือนแล้ว
ผู้ชนะรายที่ 3 เป็นองค์กรสิทธิมนุษยชนรัสเซีย กลุ่มเมโมเรียล (Memorial) ซึ่งถูกเครมลินสั่งปิดในปีที่ผ่านมาในช่วงเวลาที่ผู้นำรัสเซียทำการกวาดล้างกลุ่มแนวคิดอิสระ
กลุ่มเมโมเรียลก่อตั้งในปลายยุค 80 เพื่อจดบันทึกการกดขี่ทางการเมืองที่เกิดขึ้นสมัยอดีตสหภาพโซเวียต และได้สร้างฐานข้อมูลเหยื่อความน่ากลัวและค่ายนรกแรงงานทาส (Great Terror and gulag camps) โดยในช่วงเวลาที่กลุ่มเมโมเรียลถูกปิดนั้นพบว่า กลุ่มนี้กลายเป็นองค์กรสิทธิมนุษยชนที่เก่าแก่ที่สุดในรัสเซีย
เดอะการ์เดียนชี้ว่า ทั้งนี้ซึ่งหลังรายชื่อผู้ชนะออกมาได้รับความชื่นชมจากนักเคลื่อนไหวสิทธิมนุษยชนในภูมิภาคทันที ซึ่งหนึ่งในนั้นคือ เคนเนธ โรธ (Kenneth Roth) อดีตซีอีโอกลุ่มฮิวแมนไรท์ส์วอช (Human Rights Watch) กล่าวผ่านทางทวิตเตอร์มีใจความว่า
"ในวันเกิดปีที่ 70 ของปูติน รางวัลโนเบลสันติภาพปีนี้ถูกมอบให้กลุ่มสิทธิมนุษยชนรัสเซียที่เขาสั่งปิด กลุ่มสิทธิมนุษยชนยูเครนที่ทำการจดบันทึกอาชญากรรมสงครามของเขา และนักเคลื่อนไหวสิทธิมนุษยชนเบลารุสที่เพื่อนของเขา ลูคาเชนโก สั่งจำคุก"
