'ค่าเงินตุรกี'ยังทำตลาดทั่วโลกปั่นป่วน ปธน.แอร์โดอันบอก'ไม่มีมู้ด'อ่อนข้อให้'ทรัมป์'

เอเอฟพี/รอยเตอร์/เอเจนซีส์ - ธนาคารกลางของตุรกีประกาศวันจันทร์ (6 ส.ค.) ใช้มาตรการต่างๆ จำนวนหนึ่งซึ่งมุ่งปลอบขวัญตลาดการเงินที่ปั่นป่วนจากการลดวูบอย่างน่ากลัวของค่าเงินลีราตุรกี จนสามารถฉุดให้เงินตราสกุลนี้ขยับขึ้นจากระดับต่ำสุดเป็นประวัติการณ์ แต่ถึงกระนั้นตลาดทั่วโลกก็ยังคงอยู่ในอาการหวั่นไหว ขณะที่ประธานาธิบดีตุรกียังเสียงแข็ง บอก “ไม่อยู่ในอารมณ์” ที่จะอ่อนข้อให้ “ทรัมป์”

เงินลีราตุรกีได้อ่อนค่าลงถึงกว่า 40% แล้วในปีนี้ เมื่อเทียบแลกเปลี่ยนกับเงินดอลลาร์สหรัฐฯ โดยเหตุผลสำคัญมาจากความกังวลในเรื่องอิทธิพลของประธานาธิบดีทอยยิป แอร์โดอัน ที่บิดเบือนการบริหารจัดการเศรษฐกิจ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการที่เขาเรียกร้องซ้ำแล้วซ้ำอีกให้อัตราดอกเบี้ยต่ำเข้าไว้ ตลอดจนในเรื่องความสัมพันธ์กับสหรัฐฯซึ่งกำลังเลวร้ายลงเรื่อยๆ

ถึงแม้ตุรกีกับสหรัฐฯต่างก็เป็นชาติพันธมิตรนาโต้ด้วยกัน แต่ความตึงเครียดระหว่างสองประเทศก็พุ่งถึงขีดดุเดือดครั้งใหม่ สืบเนื่องจากการที่อังการายังคงคุมขัง แอนดริว บรันสัน นักบวชคริสต์นิกายโปรแตสแตนต์ชาวอเมริกันผู้หนึ่งเอาไว้ เรื่องนี้ทำให้เกิดคำถามเกี่ยวกับความเป็นหุ้นส่วนกันในอนาคตระหว่างวอชิงตันกับอังการา และก็กำลังทุบค่าเงินลีราให้ย่ำแย่ลงไปอีก

สภาพเช่นนี้ยังเป็นสาเหตุทำให้เกิดความปั่นป่วนขึ้นในตลาดการเงินทั่วโลกในสัปดาห์ที่แล้ว เมื่อพวกนักลงทุนรู้สึกหวั่นไหวเกี่ยวกับความเสียหายทางเศรษฐกิจที่อาจแผ่ลามออกไปจากตุรกี โดยเฉพาะอย่างยิ่งในหมู่ธนาคารของยุโรปซึ่งมีธุรกิจผูกพันเกี่ยวข้องกับตุรกี

ในวันศุกร์ (10) การเซซวดไหลลงไม่หยุดไม่หย่อนของลีราตุรกีดังกล่าว ได้เปลี่ยนไปกลายเป็นการตกฮวบ เมื่อประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ประกาศว่าเขาตกลงแซงก์ชั่นตุรกี ด้วยการเพิ่มขึ้นอัตราภาษีศุลกากรต่อเหล็กกล้าและอลูมิเนียมของตุรกีเป็น 2 เท่าตัว ทำให้ค่าเงินลีราในวันนั้นหล่นหายไปถึงราว 16% โดยที่มีช่วงหนึ่งลงไปถึง 18% แล้วยังลุกลามไปถึงหุ้นในสหรัฐฯและในยุโรปด้วย เมื่อพวกนักลงทุนพากันถอยหนีพวกธนาคารซึ่งมีการพัวพันเกี่ยวข้องกับตุรกี

เมื่อตลาดการเงินกลับมาซื้อขายกันใหม่ในช่วงเช้าวันจันทร์ (13) ของแถบเอเชีย ซึ่งยังเป็นตอนกลางคืนในยุโรปและสหรัฐฯ ปรากฏว่าการดำดิ่งของสกุลเงินตุรกีได้ส่งผลกระทบต่อตลาดหุ้นเอเชีย รวมทั้งทำให้เงินแรนด์ของแอฟริกาใต้อ่อนตัว แล้วยังดันให้ในตลาดทั่วโลกมีดีมานด์พุ่งพรวดในสกุลเงินที่ปลอดภัย เป็นต้นว่า ดอลลาร์สหรัฐฯ, ฟรังก์สวิส, และเยนญี่ปุ่น ขณะหุ้นของพวกแบงก์ใหญ่ๆ ทางยุโรปก็ถดถอยเป็นแถว

ครั้นยุโรปเปิดการซื้อขายในวันจันทร์ (13) เงินลีราซื้อขายกันในระดับ 6.88 ต่อดอลลาร์ หล่นลงมาอีก 7.0% ในวันนั้น แต่ก็ยังเท่ากับฟื้นตัวขึ้นจากช่วงค้ากันในตลาดเอเชียซึ่งมีจุดหนึ่งดำดิ่งไปทำสถิติต่ำสุดที่ 7.2362 ลีราแลกได้ 1 เดอลลาร์

ในวันจันทร์ (13) ธนาคารกลางของตุรกียังได้ออกคำแถลงฉบับแรกนับตั้งแต่เกิดสถานการณ์ซึ่งเรียกขานกันในตุรกีว่า “วันศุกร์ทมิฬ” (แบล็ก ไฟรเดย์) ขึ้นมา โดยบอกว่าพร้อมแล้วที่จะใช้ “มาตรการที่จำเป็นทุกๆ อย่าง” เพื่อรับประกันให้เกิดเสถียรภาพทางการเงิน รวมทั้งสัญญาที่จะจัดหา “สภาพคล่องทุกๆ อย่าง” ให้แก่พวกธนาคารตามที่พวกเขาต้องการ

ธนาคารกลางตุรกียังประกาศปรับสัดส่วนทุนสำรองต่างๆ ที่กำหนดให้พวกแบงก์ต้องถือครอง อันเป็นความเคลื่อนไหวซึ่งมุ่งที่จะผ่อนคลายแก้ไขปัญหาด้านสภาพคล่องใดๆ ที่อาจเกิดขึ้นมาเช่นเดียวกัน

อย่างไรก็ตาม คำแถลงไม่ได้ให้คำมั่นสัญญาที่ชัดเจนใดๆ ในเรื่องการขึ้นดอกเบี้ย ซึ่งสร้างความผิดหวังให้แก่ตลาด เนื่องจากนี่เป็นสิ่งที่พวกนักเศรษฐศาสตร์และนักวิเคราะห์ส่วนใหญ่มองว่าจำเป็นต้องทำเพื่อผ่อนคลายวิกฤตการณ์คราวนี้

ก่อนหน้านั้นเมื่อคืนวันอาทิตย์ (12) รัฐมนตรีการเงินและการคลัง เบรัต อัลเบย์รัค ของตุรกี ออกมาแถลงว่า อังการากำลังวางแผนประกาศใช้ “แผนปฏิบัติการ” ในวันจันทร์ (13) เพื่อ “บรรเทาความกังวลของตลาด”

คำแถลงของอัลเบย์รัคนี้ ออกมาในขณะที่ประธานาธิบดีแอร์โดอัน ซึ่งเป็นพ่อตาของเขา กล่าวปราศรัยว่าเขาไม่ได้อยู่ในอารมณ์ที่จะยื่นข้อเสนออ่อนข้อใดๆ ให้สหรัฐฯเลย

“เรากำลังเผชิญกับกลอุบายทางการเมืองแบบอำพรางซ่อนเร้นอีกครั้งหนึ่งแล้ว แต่ด้วยความกรุณาของพระผู้เป็นเจ้า เราจะเอาชนะสิ่งนี้ได้” แอร์โดอันบอกในคำปราศรัยเมื่อวันอาทิตย์

แอร์โดอันแสดงท่าทีร่าเริงไม่ยี่หระกับมาตรการลงโทษคว่ำบาตรที่สหรัฐฯประกาศออกมา โดยบอกว่าในขณะที่ความสัมพันธ์ระหว่างอังการากับวอชิงตันกำลังเป็นปัญหาเช่นนี้ ตุรกีก็จะมองหาทางเลือกอื่นๆ มองหาคนอื่นๆ ที่อาจจะเป็นหุ้นส่วนได้

พวกนักวิเคราะห์พูดกันว่า ขณะที่มาตรการแซงก์ชั่นคว่ำบาตรของวอชิงตันต่ออังการา เป็นตัวจุดชนวนวิกฤตในเฉพาะหน้านี้ แต่ในทางเป็นจริงแล้ว เศรษฐกิจของตุรกีตกอยู่ในความเสี่ยงมาระยะหนึ่งแล้วที่จะเกิดความลำบากยุ่งยาก สืบเนื่องจากอัตราเงินเฟ้อสูงในระดับตัวเลขสองหลัก และเงินลีราอ่อนตัวอย่างแรง

ตลอดช่วงสองสามสัปดาห์หลังๆ มานี้ แบงก์ชาติแสดงท่าทีท้าทายไม่รับฟังมาโดยตลอด ต่อเสียงเรียกร้องจากตลาดที่ให้ขยับขึ้นอัตราดอกเบี้ยเพื่อต่อสู้กับปัญหาต่างๆ เหล่านี้ ทำให้เกิดความหวั่นกลัวว่าอาจจะมีการเข้ามาแทรกแซงของแอร์โดอัน ผู้ซึ่งเรียกร้องซ้ำแล้วซ้ำอีกว่าต้องการให้อัตราดอกเบี้ยต่ำๆ เอาไว้

เมื่อวันเสาร์ (11) แอร์โดอันยังได้เรียกอัตราดอกเบี้ยว่า เป็น “เครื่องมือของการขูดรีด” ซึ่งดูจะไม่เป็นที่สบอารมณ์ของตลาดการเงิน

“พวกนักลงทุนต้องการที่จะเห็นมาตรการทางเศรษฐกิจที่จริงจังหนักแน่น ไม่ใช่มาตรการแบบการเมือง ทั้งนี้เพื่อป้องกันไม่ให้สิ่งต่างๆ หลุดลอยจนควบคุมอะไรไม่ได้โดยสิ้นเชิง” ฮุสเซน ไซเอด หัวหน้านักยุทธศาสตร์ตลาด ของ เอฟเอ็กซ์ทีเอ็ม กล่าวให้ความเห็น และย้ำด้วยว่ามาตรการจริงจังประการหนึ่งที่จะต้องทำคือการขึ้นดอกเบี้ยอย่างรีบด่วน

ในอีกด้านหนึ่ง กระทรวงมหาดไทยได้เปิดการสอบสวนบัญชีโซเชียลมีเดียรวม 346 บัญชี โดยระบุว่าต้องสงสัยว่าจะมี “การแชร์ข้อมูลยั่วยุทางโซเชียลมีเดีย” ทั้งนี้ตามรายงานของสำนักข่าวอนาโดลู ของทางการตุรกี

ส่วนสำนักงานอัยการนครอิสตันบุลก็สำทับว่า จะสอบสวนพฤติการณ์ต่างๆ ที่เป็นภัยคุกคามต่อ “ความมั่นคงทางเศรษฐกิจ” ขณะที่ หน่วยงานกำกับตรวจสอบทางการเงินของตุรกีที่มีชื่อย่อว่า “มาซัค” ก็เปิดการตรวจสอบต่างหากออกไป ในเรื่องเกี่ยวกับ “ข่าวเท็จ” ซึ่งมุ่งที่จะป่วนเศรษฐกิจ อนาโดลูรายงาน

อิบรอฮิม คอลิน โฆษกของแอร์โดอัน ก็ออกมาเตือน “การปล่อยข่าวลือและการกระทำในทางเป็นเท็จ” โดยบอกว่าพวกสถาบันการเงินของตุรกีกำลัง “ดำเนินขั้นตอนต่างๆ ที่จำเป็น เพื่อการรักษาเสถียรภาพทางการเงิน”

นักบวชอเมริกันและสัมพันธ์สหรัฐฯ-ตุรกี

นักบวชชาวอเมริกัน แอนดริว บรันสัน ถูกตุรกีจับกุมคุมขังเอาไว้ตั้งแต่เดือนตุลาคม 2016 ด้วยข้อหาก่อการร้ายและกระทำจารกรรม ซึ่งหากถูกตัดสินว่ามีความผิดจริงก็อาจถูกคุกนานถึง 35 ปี ทรัมป์ได้เรียกการคุมขังบรันสันเอาไว้ว่า เป็น “ความอัปยศอย่างสุดๆ” พร้อมกับรบเร้าแอร์โดอันปล่อยตัวนักบวชอเมริกันผู้นี้ในทันที

คณะผู้แทนของตุรกีที่นำโดย รัฐมนตรีช่วยต่างประเทศ เซดัต โอนัล ประสบความล้มเหลวไม่สามารถทำความตกลงใดๆ ได้เมื่อวันพุธ (8) ที่ผ่านมา ในการเจรจากับฝ่ายอเมริกันที่กรุงวอชิงตันในประเด็นปัญหาต่างๆ จำนวนหนึ่งรวมทั้งเรื่องของบรันสันด้วย

แอร์โดอันยืนยันรายงานซึ่งเผยแพร่ทางสื่อที่บอกว่า วอชิงตันได้ยื่นกำหนดเส้นตายต่อคณะของโอนัล ให้ตุรกีปล่อยตัวบรันสันภายในเวลา 18.00 น.ของวันพุธ (8) “ไม่เช่นนั้นการแซงก์ชั่นก็จะเริ่มต้นขึ้น”

“ประธานาธิบดีแอร์โดอันของตุรกี ไม่ได้แสดงสัญญาณใดๆ เลยว่าจะอ่อนข้อให้สหรัฐฯ” เดวิด แมดเดน นักวิเคราะห์ตลาดแห่ง ซีเอ็มซี มาร์เกตส์ ในอังกฤษ กล่าวให้ความเห็น พร้อมกับบอกว่า วิกฤตการณ์คราวนี้มีความเสี่ยงที่จะ “ส่งผลกระทบกระเทือน” ไปทั่วทั้งยุโรป

ด้านรัฐมนตรีต่างปรเทศ เมฟลุต คาวูโวกลู ของตุรกี กล่าวว่า เป็นไปไม่ได้เลยที่ตุรกีจะสามารถเข้าใจหรือจะสามารถยอมรับการแซงก์ชั่นและการคุกคามของสหรัฐฯ

“เราคาดหวังว่าสหรัฐฯจะยืนอยู่ข้างความสัมพันธ์ฉันมิตรที่ดำเนินมาอย่างยาวนานของพวกเรา และความสัมพันธ์ของพวกเราในฐานะที่ต่างเป็นชาติพันธมิตรนาโต้ด้วยกัน” เขากล่าวกับที่ชุมนุมแห่งหนึ่งในกรุงอังการา