การผิดนัดชำระหนี้หุ้นกู้ บริษัท พีพี ไพร์ม จำกัด (มหาชน) หรือ PPPM ส่งผลกระทบต่อตลาดหุ้นกู้อยู่ไม่น้อย โดยเฉพาะหุ้นกู้บริษัทขนาดเล็ก อันดับเรตติ้งต่ำๆ ซึ่งนักลงทุนจะระมัดระวังการลงทุนมากขึ้น
หุ้นกู้บริษัทขนาดกลางและขนาดเล็ก อาจมีความเสี่ยงจากการผิดนัดชำระหนี้ แต่หุ้นกู้บริษัทขนาดใหญ่ เรตติ้งสูงๆ ยังไม่เกิดปัญหาผิดนัดชำระหนี้ แต่มีปัญหาการกำหนดอัตราดอกเบี้ยต่ำ เอาเปรียบประชาชนผู้ลงทุน
บริษัทขนาดใหญ่ โดยเฉพาะบริษัทของบรรดาเจ้าสัว กำลังหันมาระดมทุนโดยการออกหุ้นกู้ วงเงินหลายหมื่นล้านบาท กำหนดอัตราดอกเบี้ยประมาณ 3% ต่อปี ทั้งที่ควรจ่ายดอกเบี้ยประมาณ 5% ต่อปี เมื่อเทียบกับความเสี่ยงของการลงทุน
การที่บริษัทขนาดใหญ่ของบรรดาเจ้าสัว หันมาระดมทุนโดยการออกหุ้นกู้ เนื่องจากการกู้เงินจากสถาบันการเงิน มีการตรวจสอบฐานะทางการเงินอย่างเข้มงวด ต้องมีหลักทรัพย์ค้ำประกัน ต้องประเมินถึงอัตราความเสี่ยง
และถ้าประเมินจากฐานะทางการเงิน ความเสี่ยงจากการลงทุนในหุ้นกู้ อัตราดอกเบี้ยที่ปล่อยให้บริษัทของเจ้าสัวคงไม่ต่ำนัก
นอกจากนั้น ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) ยังเฝ้าจับตาการปล่อยสินเชื่อให้กลุ่มธุรกิจเจ้าสัว ซึ่งขยายการลงทุนอย่างต่อเนื่อง ซื้อกิจการทั้งภายในและต่างประเทศ โดยใช้เงินกู้ จนไม่แน่ใจว่ามีการกู้เงินเกินมูลค่าทรัพย์สินที่มีอยู่หรือไม่
ไม่มีใครรู้ว่า เจ้าสัวกู้เงินจากต่างประเทศแล้วจำนวนเท่าไหร่ ทรัพย์สินในประเทศถูกนำไปวางเป็นหลักทรัพย์ค้ำประกันมากน้อยขนาดไหน กู้เกินฐานะของกิจการแล้วหรือไม่
เพราะถ้ากู้เกินฐานะ สถาบันการเงินในประเทศที่ปล่อยกู้ จะเกิดความเสี่ยงเพียงใด หากธุรกิจเจ้าสัวเกิดปัญหา
และปัญหาจุดเล็กๆ อาจจุดชนวนจนทำให้อาณาจักรของเจ้าสัวสั่นคลอนได้ ถ้าหากกู้เงินเกินตัว
ธนาคารแห่งประเทศไทย เคยส่งสัญญาณถึงสถาบันการเงิน ให้ระมัดระวังการปล่อยกู้กลุ่มธุรกิจเจ้าสัวแล้ว ทำให้สถาบันการเงินเข้มงวดในการพิจารณาปล่อยสินเชื่อ จนธุรกิจกลุ่มเจ้าสัว ต้องหันมาระดมทุนจากการออกหุ้นกู้
เพราะต้นทุนทางการเงินที่ต่ำกว่า
บริษัทของเจ้าสัว มักได้รับการจัดอันดับความน่าเชื่อถือหรือเรตติ้งอันดับสูงๆ เนื่องจากบริษัทจัดอันดับความน่าเชื่อถือที่ได้รับใบอนุญาตจากสำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ (ก.ล.ต.) มีเพียง 2 บริษัท และบางบริษัทใจดี มักให้คะแนนเรตติ้งสูงแก่บริษัทที่เลือกใช้บริการจัดอันดับความน่าเชื่อถือ
บริษัทที่มีเรตติ้งสูง ถือว่ามีความเสี่ยงทุนต่ำ จึงกำหนดอัตราดอกเบี้ยหุ้นกู้ได้ต่ำ ทำให้ประชาชนผู้ลงทุนได้รับผลตอบแทนไม่คุ้มกับอัตราความเสี่ยงจากการลงทุน
เพราะถ้ามีการตรวจสอบฐานะทางการเงินอย่างเข้มงวด ตรวจสอบอย่างมีคุณภาพตามมาตรฐานสากล เรตติ้งที่บริษัทของเจ้าสัว อาจต่ำลง ซึ่งหมายถึงความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้น และต้องกำหนดอัตราดอกเบี้ยหุ้นกู้ตามเรตติ้งที่สะท้อนความเสี่ยง
ดอกเบี้ยหุ้นกู้บริษัทของเจ้าสัว อาจอยู่ที่ระดับ 4-5% ต่อปี แต่หุ้นกู้บริษัทขนาดใหญ่ของเจ้าสัวจ่ายดอกเบี้ยเพียงประมาณ 3%
ต้นทุนการเงินที่ต่ำ ทำให้เจ้าสัว สามารถออกหุ้นกู้ระดมเงินจากประชาชนเพื่อซื้อทุกอย่างที่ขวางหน้าได้ทั่วโลก โดยไม่ต้องกังวลเรื่องเงินที่จะซื้อทรัพย์สิน ไม่ต้องกลัวต้นทุนการเงิน ไม่ต้องคำนึงถึงความเสี่ยง
เพราะผู้ที่แบกรับความเสี่ยงคือ นักลงทุนที่ซื้อหุ้นกู้
กิจการที่ซื้อเข้ามาเพื่อขยายอาณาจักรของเจ้าสัว ถ้าสร้างผลตอบแทนได้เพียงปีละ 5% เจ้าสัวจะมีสภาพเสือนอนกิน เพราะเงินที่ระดมมาซื้อกิจการ มีต้นทุนเพียง 3% แต่กิจการที่ซื้อเข้ามาสร้างผลตอบแทนได้ 5% จึงมีส่วนต่างกินฟรี 2%
บรรดาเจ้าสัวที่กำลังซื้อทุกอย่างที่ขวางหน้า เพราะไม่ต้องกังวลเรื่องเงิน เนื่องจากซื้อทรัพย์สินด้วยเงินคนอื่น
ทางเลือกการลงทุนในปัจจุบันมีไม่มาก ฝากเงินกินดอกเบี้ย ผลตอบแทนก็ต่ำมาก การลงทุนในตลาดหุ้นมีความเสี่ยงสูง พันธบัตรรัฐบาลมีไม่เพียงพอต่อความต้องการ
การลงทุนในหุ้นกู้บริษัทเอกชนจึงเป็นอีกหนึ่งทางเลือก
แต่ลงทุนในบริษัทขนาดเล็ก อันดับเครดิตความน่าเชื่อถือต่ำ แม้อัตราดอกเบี้ยสูง แต่ความเสี่ยงสูงตามไปด้วย และถ้าพลาดลงทุนในหุ้นกู้ที่มีปัญหาผิดนัดชำระหนี้ เช่น หุ้นกู้ PPPM จะเสียหายหนัก และลงทุนในหุ้นกู้บริษัทขนาดใหญ่ของกลุ่มเจ้าสัว ก็ถูกกดดอกเบี้ยจนต่ำกว่าความเป็นจริง ถ้าประเมินจากฐานะทางการเงินและความเสี่ยงของบริษัท
แต่หุ้นกู้บริษัทเจ้าสัว ออกมากี่รุ่น วงเงินกี่หมื่นล้านบาท ประชาชนก็แห่จองซื้อกันเกลี้ยง และยังไม่มีใครออกมาเรียกร้องผลตอบแทนที่เป็นธรรมจากหุ้นกู้กลุ่มเจ้าสัวเสียด้วย
