ศิลปินรุ่นหลานกับแฟนคลับรุ่นคุณลุง : "ไอดอล" หรือ "วัตถุทางเพศ"?

ศิลปินเด็กสาวที่บางครั้งอายุไม่ถึง 10 ขวบ กับเหล่าแฟนคลับที่เป็นหนุ่มใหญ่วัยกลางคน อาจจะเป็นภาพที่ไม่คุ้นชินของคนอื่น แต่กลับกลายเป็นสิ่งปกติในวงการบันเทิงของญี่ปุ่น ที่ตอนนี้เริ่มถูกตั้งคำถามถึงความเหมาะสมมากขึ้นเรื่อย ๆ

ในมุมหนึ่งของกรุงโตเกียว ผู้ชายวัยกลางคนนับสิบได้มารวมตัวกันในสถานที่จัดคอนเสิร์ตที่ไม่ใหญ่นัก เพื่อให้กำลังใจศิลปินสาวที่พวกเขาชื่นชอบ และสนับสนุน แต่ประเด็นสำคัญก็คือศิลปินสาวคนนี้มีอายุแค่ 6 ขวบเท่านั้น

สาวน้อยที่ชื่อว่า “ไอ” แต่งหน้าแต่งตา, ผู้ริบบิ้นที่ผม และแต่งตัวคล้าย ๆ กับศิลปินวัยรุ่น แม้เธอจะดูยังเป็นแค่เด็กผู้หญิงตัวเล็ก ๆ ก็ตาม

ปรากฏการณ์ “ไอดอล” ในประเทศญี่ปุ่นถูกตั้งคำถามจากกลุ่มสิทธิมนุษยชนมาตลอด ว่าสังคมญี่ปุ่นกำลังเปิดช่องเปิดโอกาสให้เด็กๆ ถูกมองเป็นวัตถุทางเพศ ซึ่งสร้างความเสี่ยงให้กับเด็กผู้หญิงตัวเล็ก ๆ โดยไม่จำเป็น

ประเทศญี่ปุ่นเองยังเพิ่งจะพยายามแก้ไขปัญหาเหล่านี้ในช่วงหลัง ๆ นี่เอง เมื่อปี 2015 เพิ่งจะมีการผ่านกฎหมายห้ามครอบครองสื่อลามกอนาจารเกี่ยวกับเด็ก จนถูกมองว่าสังคมญี่ปุ่นล้าหลังมากเกี่ยวกับเรื่องนี้

แต่ตัวของ “แฟนคลับรุ่นลง” อย่าง โซอิชิโร่ เซคิ วัย 40 ปี ได้ยืนกรานว่าเขาไม่ได้คิดอะไรไม่ดีกับศิลปินสาวน้อยในดวงใจที่อายุคราวลูกคราวหลาน แค่อยากจะให้กำลังใจพวกเธอ และไม่รู้สึกอับอายที่ตัวเองเป็นแฟนคลับของพวกเธอ

แต่ตัวของ เซคิ เองก็ยอมรับตรง ๆ ว่าแม้แต่ในหมู่แฟนคลับเองก็มีบางคนที่ไม่ได้บริสุทธิ์ใจกับเหล่าศิลปินสาวน้อย “สำหรับพวกนั้นการไปดูคอนเสิร์ตก็คล้าย ๆ กับไปโฮสเทสส์คลับในคาบุกิโจนั่นแหละ”

ด้านตัวศิลปินอย่างสาว ทามะ ฮิเมโน ที่ทำงานมาตั้งแต่อายุ 16 ปี ก็มองว่าผู้ชายวัยกลางคนเหล่านี้มารวมตัวกันเพื่อชื่นชมเหล่าศิลปิน ที่ทำให้พวกเขาได้ “สื่อสาร” กลับเด็กผู้หญิงอายุน้อย ๆ อย่างที่คงไม่มีโอกาสจะได้ทำในชีวิตจริง

แต่ ฮิเมโนะ ที่ตอนนี้อายุ 24 ปี แล้ว ก็เชื่อว่าแฟน ๆ ส่วนใหญ่ “บริสุทธิ์ใจ” แม้เธอจะยอมรับว่าแฟน ๆ บางคนจะเคยขอซื้อถุงน่องของเธอในราคา 30,000 เยน ก็ตาม “การที่ผู้ชายชื่นชอบเด็กผู้หญิงมันเป็นเรื่องที่ญี่ปุ่นเรายอมรับได้น่ะค่ะ” ฮิเมโนะ บอก และอ้างอิงวรรณกรรมโบราณ “The Tale of Genji” ที่แสดงให้เห็นถึงเรื่องแบบนี้มาตั้งแต่สมัยศตวรรษที่ 11 แล้ว

ฮิเดโนริ โอคุมะ ผู้จัดการของ ไอ ได้อธิบายว่าผู้ชายญี่ปุ่นจำนวนไม่น้อยในยุคนี้ ชื่นชอบเด็กผู้หญิงที่มีความเป็น “สาวข้างบ้าน” พวกเธออาจจะไม่ได้มีรูปร่างหน้าตาที่โดดเด่นเป็นพิเศษ แต่ก็เข้าถึงได้ง่าย

“การไปพบ หรือพูดคุยกับไอดอลที่ยังเรียนอยู่ในชั้นมัธยมเริ่มเป็นที่นิยมขึ้นมาเรื่อย ๆ” ผู้จัดการส่วนตัวของ ไอ บอก “ตอนนี้มันไม่ใช่เรื่องน่าอายแล้ว กับการที่คุณจะยอมรับว่าชื่นชอบเด็กสาว ซึ่งตอนนี้พวกแฟน ๆ จะนิยมเด็กผู้หญิงที่อยู่ในระดับประมาณชั้น ม.ต้น กันซะส่วนใหญ่”

มามิ ยามาซากิ แม่ของ ไอ บอกว่าลูกอยากจะเป็นศิลปิน เพราะชื่นชอบในการ์ตูนอนิเมชั่นเรื่องหนึ่ง ที่เล่าเรื่องของเด็กสาวที่พยายามต่อสู้เพื่อความโด่งดัง

“ในโทรทัศน์ ก็มีดาราเด็ก ๆ ที่รับงานแสดง, งานโฆษณา หรือถ่ายแบบ สิ่งที่ ไอ ทำก็ไม่ได้แตกต่างจากนั้นไปเท่าไหร่” แม่ของไอดอลสาวน้อยกล่าว แม้แฟน ๆ ส่วนใหญ่ของเธอจะเป็นผู้ชายวัยกลางคนก็ตาม

แน่นอนว่าการเริ่มต้นมีผลงานตั้งแต่อายุน้อย ๆ อาจจะเป็นใบเบิกทางไปสู่วงการบันเทิง “กระแสหลัก” ได้ในที่สุด ในหมู่ศิลปิน AKB48 ก็มีบางคนที่เริ่มเป็นสมาชิกของวงตั้งแต่อายุแค่ 11 ขวบเท่านั้น

แต่การทำงานเป็นไอดอลตั้งแต่เด็ก ๆ ก็ทำให้เด็กสาวเหล่านี้ต้องมีปฏิสัมพันธ์หรือ “ถึงเนื้อต้องตัว” กับแฟน ๆ ที่เป็นผู้ชายวัยกลางคนอย่างช่วยไม่ได้ พวกเธออาจจะต้องถ่ายรูปคู่กับพวกเขา หรือ ต้องเซ็นลายเซ็นบนเสื้อยืดที่แฟน ๆ สวมอยู่

“มันก็จะดูแปลก ๆ สำหรับคนต่างชาตินิดหน่อยน่ะค่ะ” ฮิเมโนะ ยอมรับ แต่ก็ยืนยันอย่างหนักแน่นอนว่าเธอจะ “ปฏิเสธ” เสมอ หากมีข้อเสนองานที่สื่อไปในทางเรื่องทางเพศเข้ามา

ในหลายปีมานี้ ญี่ปุ่นได้พยายามต่อสู้กับพฤติกรรมที่เข้าข่ายเป็นการล่วงละเมิดทางเพศเด็กมาตลอด เพราะในรอบ 10 ปีที่ผ่านมาตัวเลขของปัญหาดังกล่าวในญี่ปุ่นกลับสูงขึ้นเรื่อย ๆ เจ้าหน้าที่ตำรวจต้องต่อสู้กับธุรกิจ “โจชิ โคเซ” หรือ JK ที่ให้เด็กผู้หญิงวัยเรียนรับงาน “เดินเล่น” กับผู้ชาย ซึ่งหลายครั้งลงเอยกลายเป็นการค้าบริการทางเพศ

ส่วนสื่อที่นำเสนอภาพของเด็กผู้หญิงที่ยังไม่บรรลุนิติภาวะ ในชุดว่ายน้ำ และชุดเซ็กซีต่าง ๆ ที่เป็นเรื่องปกติในสังคมญี่ปุ่นมานาน ก็เริ่มจะโดนต่อต้านมากขึ้นเรื่อย ๆ

ทนาย เคอิจิ โกโตะ ที่ทำงานเกี่ยวกับเรื่องนี้มานาน เชื่อว่าสุดท้ายแล้ว “สังคม” โดยรวมของญี่ปุ่น คือสาเหตุของปัญหา เพราะชาวญี่ปุ่นส่วนใหญ่มองว่าการ “หมกมุ่น” กับเด็กผู้หญิงของเหล่าชายวัยกลางคนไม่ได้เป็นเรื่อง “ต้องห้าม” ซะทีเดียว แต่เป็นอะไรที่ออกจะ “เทา ๆ” ซะมากกว่า

ทำให้ญี่ปุ่นกลายเป็นสังคมของประเทศพัฒนาแล้วเพียงแห่งเดียว ที่มีปัญหาเรื่องการใช้เด็กเป็นวัตถุทางเพศมากที่สุด

ขณะที่ในประเทศอื่น ๆ อย่างอเมริกาก็เริ่มเข้มงวดเกี่ยวกับความสุ่มเสี่ยง จนเริ่มมีการเฝ้าระวังการนำเสนอภาพของเด็ก ๆ โดยเฉพาะเหล่าเด็กผู้หญิงเป็นพิเศษ โดยเฉพาะในวงการการ “ประกวดนางงามเด็ก” หรือรายการโทรทัศน์อย่าง “Toddlers and Tiaras” ที่นำเสนอชีวิตของเหล่านางงามเด็ก

หลาย ๆ ประเทศพยายามแก้ไขปัญหาการล่วงละเมิดทางเพศเด็ก อย่างในฝรั่งเศสก็เพิ่งจะมีการสั่งแบนงานประกวดความงามในเด็กอายุต่ำกว่า 13 ปี หลังมีประเด็นอื้อฉาว เกี่ยวกับปกนิตยสาร Vogue ที่เอาเด็กอายุแค่ 10 ปี มาถ่ายทำภาพที่ค่อนข้างล่อแหลม

แต่ในญี่ปุ่นเรื่องนี้กลับแก้ไขได้ยาก และยังคงเป็นที่ถกเถียงในสังคมญี่ปุ่น

นักจิตวิทยา ฮิโรกิ ฟุคุอิ ที่เกี่ยวกับประเด็นการล่วงละเมิดทางเพศผู้เยาว์มาอย่างยาวนาน ก็ยอมรับว่าสังคมญี่ปุ่นมีมาตรการป้องกันพฤติกรรมประเภทนี้ “ค่อนข้างต่ำ” และยังบอกว่าชาวญี่ปุ่นต้องยอมรับซะทีว่าสถานการณ์ในขณะนี้ “ไม่ใช่เรื่องปกติ”

ส่วน ชินโฮโกะ ฟุจิวาระ ตัวแทนของ Lighthouse องค์กรไม่แสวงหากำไรที่มีเป้าหมายเพื่อช่วยเหลือเหยื่อของพฤติกรรมล่วงละเมิดทางเพศ กล่าวว่าปัญหาใหญ่ที่แท้จริงของเรื่องนี้ในสังคมญี่ปุ่น “ความเชื่อ” ของชาวญี่ปุ่นเอง ไม่ว่าจะเป็นจากฝ่ายผู้กระทำ หรือกระทั่งเหยื่อ

“เด็กผู้หญิงพวกนั้นมักจะคิดว่าคนดูคลั่งไคล้พวกเธอที่ความเป็นเด็กสาว และพวกเธอจะสูญเสียคุณค่าในตัวเองไปเมื่ออายุพ้น 18 ปี ... เราคงจะไม่สามารถปกป้องพวกเธอได้หรอก เพราะสังคมทำให้เด็ก ๆ มองตัวเองแบบนั้นเอง”