ประเทศไทย ไม่ใช่ประเทศแรกและประเทศเดียวในอาเซียนที่อาลีบาบายักษ์ใหญ่อีคอมเมิร์ซของจีน และของโลกเข้ามาลงทุน ก่อนหน้านี้อาลีบาบาลงทุนในสิงคโปร์ และมาเลเซีย
เดือนมีนาคมของปีที่แล้ว แจ็ค หม่า ผู้ก่อตั้ง และซีอีโออาลีบาบา เดินทางไปพบนายนาจิบ ราซัค นายกรัฐมนตรีมาเลเซีย ที่กัวลาลัมเปอร์ และร่วมลงนามในข้อตกลง ลงทุนตั้งศูนย์กระจายสินค้าในเขตเศรษฐกิจดิจิทัล ใกล้กับสนามบินกัวลาลัมเปอร์
การลงทุนของอาลีบาบาในไทย ที่มีการลงนามเอ็มโอยูเมื่อสัปดาห์ที่แล้ว เหมือนกับการลงทุนในมาเลเซีย คือ การลงทุนในระบบโลจิสติกส์ของบริษัท ไช่เหนี่ยว ซึ่งเป็นบริษัทลูกที่อาลีบาบาถือหุ้นใหญ่ 51%
แม้มูลค่าการลงทุนของอาลีบาบาในไทย จะน้อยกว่ามาเลเซียมาก แต่ต้องนับว่า เป็นความสำเร็จของประเทศไทย ที่สามารถดึงอาลีบาบามาลงทุนในเขตเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก หรืออีอีซีได้
อาลีบาบานับเป็นนักลงทุนต่างชาติรายแรก ที่มีความชัดเจนแล้วว่า มาลงทุนในอีอีซีแน่ ก่อนหน้านี้ เอ็กซอนโมบิล ยักษ์ใหญ่ด้านพลังงานจากสหรัฐอเมริกา ประกาศแผนการลงทุนตั้งโรงผลิตสารตั้งต้นปิโตรเคมีที่ศรีราชา แต่มีเงื่อนไขขอให้รัฐบาลหาที่ดิน 500 ไร่ที่ต้องอยู่ใกล้โรงกลั่นน้ำมันเอสโซ่ที่ศรีราชา และท่าเรือแหลมฉบังให้ก่อน ซึ่งขณะนี้ยังไม่มีข้อสรุปเรื่องที่ดินที่จะตั้งโรงงาน
การเดินทางมาไทยของแจ็ค หม่า เมื่อปลายสัปดาห์ที่แล้ว เพื่อลงนามข้อตกลง การลงทุนในอีอีซี และการร่วมพัฒนาผู้ประกอบการไทยให้เข้าสู่ระบบอีคอมเมิร์ซ จึงเป็นการประเดิมการลงทุนในอีอีซี โดยนักลงทุนต่างชาติเป็นเจ้าแรก
อาลีบาบาไม่ได้มาลงทุนในระบบอีคอมเมิร์ซ แพลตฟอร์ม ซึ่งบางคนกังวลว่า จะทำให้สินค้าจีนทะลักเข้าประเทศไทย จะเข้ามาแข่งขัน และเอาชนะอีคอมเมิร์ซ แพลตฟอร์มของไทย เพราะอีคอมเมิร์ซของอาลีบาบาเข้ามาหาผู้ขาย และเข้าถึงผู้ซื้อในประเทศไทยหลายปีแล้ว คือ ลาซาด้า ซึ่งได้รับความนิยมจากคนไทยมากเป็นอันดับหนึ่ง
การลงทุนของอาลีบาบาในอีอีซี คือ การตั้งศูนย์กระจายสินค้า และระบบโลจิสติกส์แบบเดียวกับที่ลงทุนในมาเลเซีย
ระบบโลจิสติกส์เป็นหัวใจสำคัญของการแข่งขันในธุรกิจอีคอมเมิร์ซยักษ์ใหญ่อย่างอเมซอน อีเบย์ เจดี และอาลีบาบาลงทุนมหาศาลในการพัฒนาเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ระบบฐานข้อมูล การใช้หุ่นยนต์ในศูนย์กระจายสินค้าเพื่อประสิทธิภาพในการเคลื่อนย้าย และขนถ่ายสินค้า การเชื่อมโยงกับธุรกิจขนส่ง บริการไปรษณีย์ พัสดุท้องถิ่นเพื่อส่งสินค้าถึงมือผู้ซื้อให้เร็วที่สุด
ไช่เหนี่ยวเป็นบริษัทร่วมทุนของผู้ให้บริการโลจิสติกส์ในประเทศจีน เดิมอาลีบาบาถือหุ้น 47% และถือหุ้นเพิ่มเป็น 51% เมื่อปีที่แล้ว พร้อมกับประกาศแผนการลงทุนด้วยเงิน 1 แสนล้านหยวน เท่ากับ 15.12 พันล้านดอลลาร์ หรือ 4.6 แสนล้านบาท ในระยะเวลา 5 ปี เพื่อพัฒนาระบบเครือข่ายโลจิสติกส์ ซีเอสแอลเอ็น (Cainiao Smart Logistics Network) ให้ครอบคลุมทั่วโลก ส่งสินค้าถึงมือผู้ซื้อในประเทศจีนภายในวันเดียว และภายใน 72 ชั่วโมง สำหรับออร์เดอร์ต่างประเทศ
ศูนย์กระจายสินค้าที่มาเลเซีย และ Smart Digital Hub ในอีอีซีคือส่วนหนึ่งของแผนการลงทุนพัฒนาระบบซีเอสแอลเอ็น เพื่อรองรับแพลตฟอร์ม ลาซาด้าในตลาดเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
ระบบโลจิสติกส์ซีเอสแอลเอ็นของอาลีบาบา นอกจากจะเป็นหัวใจหลักในการแข่งขันกับอเมซอนแล้ว ยังทำรายได้จากค่าบริการขนส่งให้กับอาลีบาบา ที่สำคัญที่สุดคือ ข้อมูลเส้นทางขนส่งทุกรูปแบบทั่วโลก ผู้ให้บริการโลจิสติกส์ทุกประเภท การเคลื่อนย้ายของสินค้า ใครเป็นผู้ผลิต จุดหมายปลายทางอยู่ที่ไหน ระยะเวลาในการขนส่งจะอยู่ในมือของอาลีบาบาทั้งหมด และถ้ารัฐบาลจีนต้องการเข้าถึงข้อมูลเหล่านี้บ้าง คงไม่ใช่เรื่องยาก
การมาของแจ็ค หม่า ครั้งนี้ นอกจากการลงทุน Smart Digital Hub ในอีอีซีแล้ว คือ โครงการร่วมพัฒนาเอสเอ็มอีของไทยให้เข้าสู่ระบบอีคอมเมิร์ซของอาลีบาบามีความรู้ มีทักษะที่จะพัฒนาผลิตภัณฑ์ทำการตลาด เพื่อเข้าถึงผู้บริโภคคนจีนผ่านแพลตฟอร์มของอาลีบาบา
นับเป็นประโยชน์ เป็นเรื่องที่ดีสำหรับเอสเอ็มอีไทย รวมทั้งคนตัวเล็กๆ ที่มีความสามารถในการผลิต แต่ที่ผ่านมาไม่สามารถเข้าถึงผู้ซื้อโดยตรงได้ อีคอมเมิร์ซ เป็นเทคโนโลยีที่ตัดคนกลางออกไป ทำให้ผู้ผลิตเข้าถึงตลาดได้โดยตรง ส่วนจะทำได้ดีแค่ไหน สู้สินค้าจีนได้ไหม เป็นเรื่องที่ผู้ประกอบการต้องเรียนรู้ ปรับตัว และทำความเข้าใจกับความเสี่ยงที่ต้องพึ่งพาอาลีบาบาเจ้าเดียว
สำหรับอาลีบาบา การลงทุนในไทย ทั้งการสร้าง Smart Digital Hub และการพัฒนาผู้ประกอบการ คือ การสร้างนิเวศวิทยา หรือสิ่งแวดล้อมที่ทำให้อีคอมเมิร์ซ เติบโต แจ็ค หม่า เป็นเจ้าของตลาด เขาลงทุนสร้างระบบสาธารณูปโภค ฝึกอบรมพ่อค้า แม่ค้า ก็เพื่อให้มีผู้ซื้อ ผู้ขายในตลาดเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ทุกคนได้ประโยชน์ แต่เจ้าของตลาดได้มากที่สุด เพราะเป็นเจ้าของความคิด และลงทุนทำความคิดนั้นให้เป็นจริง