ระบบ ‘ศาลเตี้ย’ ในศึกกับยาเสพติด

ประธานาธิบดี โรดริโก ดูเตอร์เต ของฟิลิปปินส์ กำลังเผชิญศึกหนัก 2 ด้าน มีความสำคัญต่อความมั่นคงของประเทศเพียงแต่ต่างมิติ ซึ่งในระยะยาวอาจเชื่อมโยงกันได้เพราะเป็นขบวนการนอกกฎหมาย ต้องใช้ความเด็ดขาดจัดการ

นั่นคือสงครามกับผู้ค้ายาเสพติด และศึกยืดเยื้อนานหลายทศวรรษกับกองกำลังก่อการร้ายกบฏมุสลิมแบ่งแยกดินแดนซึ่งมีฐานปฏิบัติการหลักอยู่บนเกาะมินดาเนาตอนใต้ของประเทศ และมีเมืองดาเวาซึ่งเป็นบ้านเกิดของดูเตอร์เตด้วย
สงครามกับผู้ค้ายาเสพติดซึ่งดูเตอร์เตได้ประกาศเป็นเป้าหมายหลักในการหาเสียงยังดำเนินต่อไป มีตัวเลขไม่เป็นทางการของผู้เสียชีวิตหลายพันคนแล้ว ขณะที่ตัวเลขทางการอยู่ประมาณกว่า 3 พัน ที่ตัวเลขสูงมีการมั่วสวมรอยฆ่ากัน

เมื่อระบบศาลเตี้ยถูกนำมาใช้ และมีคนตายมาก เสียงวิพากษ์วิจารณ์จากหลายกลุ่มเริ่มดังตามลำดับ มีเสียงประณามว่าการใช้ระบบศาลเตี้ยละเมิดสิทธิมนุษยชนอย่างร้ายแรง ญาติของเหยื่อที่เสียชีวิตโวยว่าตำรวจหาเหตุฆ่าคู่อริด้วย

หลายกลุ่มเรียกร้องให้ขับฟิลิปปินส์ออกจากสมาชิกองค์การสหประชาชาติ แต่ดูเตอร์เตไม่แคร์ ประกาศกลางงานเสวนาครบรอบ 50 ปีของอาเซียนว่าเป็นภาระจำเป็นของฟิลิปปินส์ ประเทศอื่นๆ ไม่ควรมายุ่มย่ามก้าวก่ายเรื่องชาวบ้าน

“พวกประเทศตะวันตกอย่ามาใช้อำนาจบาตรใหญ่ชี้นิ้วสั่งนั่นนี่โน่นกับฟิลิปปินส์ เรามีอำนาจอธิปไตยของประเทศมีอิสรภาพ ถ้ารู้ดีว่าจะจัดการปัญหาของเราอย่างไร ขอเชิญมาได้ ถ้าล้มเหลว แสดงว่าพวกท่านมีปัญหาแล้ว”

ดูเตอร์เตยังบอกว่าเสียงโวยวายต่างๆ มาจากกลุ่มเอ็นจีโอ ยังอ้างว่าจะผลักดันให้สหประชาชาติขับฟิลิปปินส์ออกจากการเป็นสมาชิก “คิดหรือว่าจะทำได้ง่ายๆ นึกหรือว่าประเทศจีนและรัสเซียที่อยู่ในคณะมนตรีความมั่นคงจะยอม”

ความเป็น “คนใจถึง” ของดูเตอร์เต ทำให้ชนะการเลือกตั้งประธานาธิบดี และได้แสดงให้เห็นว่าถ้าจะทำอะไรเพื่อความถูกต้อง เป็นประโยชน์ต่อส่วนรวมแล้ว ไม่ต้องคิดอะไรให้มากเรื่อง เดินหน้าโดยไม่หวั่นคำติฉินนินทาทั้งนั้น”

ดูเตอร์เตประกาศบนเวทีว่า “ผมเป็นคนประเภทฮาร์ดคอร์ ถ้าจะทำอะไรแล้วต้องสู้จนถึงไพ่ใบสุดท้าย ผมไม่ใช่คนคุยโม้เสียงดัง หรือเป็นนักหาเสียง ผมไม่ได้ถูกบ่มเพาะให้เป็นคนอย่างนั้น ผมทำจริงให้เห็นผล” แบบพูดน้อยทำเยอะ!

ดูเตอร์เตบอกว่าอย่าดูตัวเลขคนเสียชีวิต ขอให้ดูผลดีจากการปราบปรามผู้ค้ายาเสพติด ซึ่งผลที่ตามมาคือจำนวนคดีอาชญากรรมให้มหานครมะนิลาลดลงฮวบกว่า 20 เปอร์เซ็นต์ จำนวนผู้ค้ายาบ้าและผู้เสพลดลงมากเช่นกัน

ผลงานที่สะท้อนบุคลิกของดูเตอร์เตได้ชัดคือวิธีการจัดการกับกบฏมาอูเต ที่มีกำลังหลายร้อยคนเข้ายึดเมืองมาราวีบนเกาะมินดาเนา 5 เดือนก่อน ได้จับตัวชาวบ้านเป็นตัวประกัน 2 หัวโจกกองโจรได้สวามิภักดิ์ต่อกลุ่มไอซิสในซีเรีย

ดูเตอร์เตไม่ต้องประหยัดทรัพยากร หรือคำนึงถึงเรื่องอื่นๆ นอกจากการเร่งเอาชนะฝ่ายกบฏทุกวิธี ทุ่มกองกำลังทหารหลายพันคนเข้าปิดล้อมเมือง ใช้รถรบปืนใหญ่ เครื่องบินโจมตีทิ้งระเบิด มีสหรัฐฯ ให้คำปรึกษา ชาวบ้านทิ้งเมืองหนีตาย

หลังจาก 5 เดือน มีทหาร ชาวบ้านและกองโจรก่อการร้ายตายร่วมพันคน การสู้รบเข้าสู่ขั้นสุดท้าย 2 หัวโจกถูกฆ่า เหลือนักรบมาอูเตไม่กี่สิบคนปักหลักอยู่ในอาคาร 2 ชั้นยึดเป็นที่มั่นสุดท้ายสู้จนตัวตาย มีทหารกว่า 3 พันนายปิดล้อม

ดูสภาพแล้ว ต่อให้มีปีกบินได้ก็หนีไม่รอดจากกองทหารรัฐบาล ดูเตอร์เตคงไม่เก็บพวกกองโจรก่อการร้ายเอาไว้เป็นเชลย หรือเป็นผู้ต้องหาให้มากเรื่อง!

ชัยชนะครั้งนี้ทำให้เมืองมาราวีย่อยยับเพราะการทิ้งระเบิดและการสู้รบ ชาวเมืองกว่า 4 แสนคนต้องทิ้งบ้าน ต้องใช้เวลาอีกนานกว่าจะบูรณะฟื้นฟูเมืองให้อยู่ในสภาพเดิม ทั้งระบบสาธารณูปโภค แต่ดูเตอร์เตประเมินแล้วว่าคุ้มค่า

“นี่เป็นการส่งสัญญาณชัดเจนให้กองโจรมุสลิมก่อการร้ายรู้ว่าเราเอาจริง ไม่มีการต่อรองหรืออ่อนข้อ” แต่ก็เป็นประเด็นที่น่ากังวลเพราะนี่เป็นศึกเต็มรูปแบบกองทัพที่กลุ่มไอซิสได้ยกระดับการสู้รบนอกจากในอิรักและซีเรีย

ดูเตอร์เตยังเตือนกลุ่มเพื่อนบ้านอาเซียนว่าอาจเผชิญปัญหาแบบเดียวกัน นั่นคือกองโจรมุสลิมทุ่มกำลังยึดเมือง เพื่อประกาศศักดาให้รู้ถึงขีดความสามารถ การชนะศึกมาราวีทำให้คะแนนความนิยมของดูเตอร์เตกระเตื้องขึ้นพอสมควร

แต่ระบบศาลเตี้ยในสงครามกับยาเสพติด ยังคงมีต่อไป วิธีนี้ท่านเหลี่ยมเป็นคนเริ่มในบ้านเรา มีคนตายหลายพันคน รวมทั้งตำรวจและเจ้าหน้าที่สวมรอยกำจัดคู่อริหรือพวกมีปัญหา ทำให้ตัวเลขคนตายหลายพันคน คดีไม่คืบหน้า

เมื่อเห็นว่าดูเตอร์เตใช้ระบบนี้ได้ผล เจ้าหน้าที่รับผิดชอบงานปราบยาเสพติดอยากเอาอย่างด้วย นายพลบูดิ วาเซโซ หัวหน้าหน่วยได้เปรยว่าเจ้าหน้าที่ควรยิงผู้ต้องหายาเสพติดตรงจุดที่เกิดเหตุ “ทำไมจะทำไม่ได้ มีปัญหาอะไร?”

วาเซโซบอกว่าแต่ละปีมีผู้ค้ายาเสพติดตายไม่กี่คน แต่ทาสยาเสพติดตายแต่ละปีมากถึง 15,000 รายในอินโดนีเซีย คำประกาศนี้ยังไม่มีปฏิกิริยาตอบรับจากคนอินโดนีเซีย ช่วงที่ผ่านมานักค้ายาโดนยิงตายหลายสิบคนในเมืองเมดาน

ต้องรอดูอินโดนีเซียจะเอาอย่างดูเตอร์เตหรือไม่ในสงครามกับยาเสพติด!