เอเจนซีส์ – อเมริกาฝันหวานว่าจีนจะลงมือลดภาษีรถนำเข้าและยุติการขโมยทรัพย์สินทางปัญญา รวมทั้งการบังคับถ่ายโอนเทคโนโลยีโดยทันที ในระหว่างที่ทั้งสองฝ่ายเดินหน้าผลักดันเพื่อขยายข้อตกลงการค้าให้ลุล่วงภายใน 90 วัน ท่ามกลางความกังขาของผู้สังเกตการณ์มากมาย เนื่องจากข้อตกลงที่ทำเนียบขาวอวดอ้างไม่มีทั้งลายลักษณ์อักษรและรายละเอียด
เมื่อวันเสาร์ที่ผ่านมา (1 ธ.ค.) ประธานาธิบดี โดนัลด์ ทรัมป์ ของสหรัฐฯ และประธานาธิบดี สี จิ้นผิง ของจีน ตกลงสงบศึกการค้าที่มีการตอบโต้กันด้วยมาตรการภาษีครอบคลุมสินค้ารวมหลายแสนล้านดอลลาร์ โดยระงับการขึ้นภาษีศุลกากรรอบใหม่ออกไป 90 วัน นับจากวันที่ 1 ธันวาคม ซึ่งระหว่างนี้ทั้งสองประเทศจะหารือข้อตกลงเพื่อยุติข้อพิพาทที่เรื้อรังสร้างความตึงเครียดทั่วโลกมาหลายเดือน
ต่อมาเมื่อวันจันทร์ (3 ธ.ค.) สตีเวน มนูชิน รัฐมนตรีคลังสหรัฐฯ เผยว่า จีนเสนอซื้อสินค้าอเมริกันเพิ่มกว่า 1.2 ล้านล้านดอลลาร์ แต่ยังต้องตกลงกันในรายละเอียด ขณะที่ ลาร์รี คุดโลว์ ที่ปรึกษาเศรษฐกิจของทำเนียบขาว กล่าวว่า ตัวเลขดังกล่าวเป็นแค่เกณฑ์มาตรฐานกว้างๆ ซึ่งยังขึ้นอยู่กับราคาในตลาดและสภาพเศรษฐกิจจีน
คุดโลว์สำทับว่า จีนยืนยันเริ่มลดภาษีศุลกากรและกำแพงภาษีรูปแบบอื่นทันที รวมถึงภาษีรถยนต์นำเข้าจากอเมริกาซึ่งขณะนี้อยู่ที่ 40% และคาดหวังว่า ที่สุดแล้วจีนจะยกเลิกภาษีรถยนต์นำเข้าทั้งหมด
ทั้งนี้ เมื่อวันอาทิตย์ (2 ธ.ค.) ทรัมป์ทวิตว่า จีนตกลงลดภาษีรถยนต์นำเข้าของอเมริกา แต่ปักกิ่งกลับไม่แสดงความคิดเห็นใดๆ และทั้งสองประเทศไม่ได้เอ่ยพาดพิงถึงภาษีศุลกากรรถยนต์ในสรุปการประชุมสุดยอดเมื่อวันเสาร์อย่างเป็นทางการ
ที่ปรึกษาเศรษฐกิจของทำเนียบขาวยังอวดอ้างว่า นี่จะเป็นครั้งแรกที่คนหรือบริษัทอเมริกันได้ถือหุ้นใหญ่ในบริษัทจีน โดยทั้งตนเอง มนูชิน และโรเบิร์ต ไลต์ไฮเซอร์ ผู้แทนการค้าสหรัฐฯ ได้หารือเป็นการส่วนตัวกับรองนายกรัฐมนตรี หลิว เหอ ของจีน ในช่วงสุดสัปดาห์ที่ผ่านมาที่อาร์เจนตินา ซึ่งเหอยืนยันว่า ปักกิ่งจะดำเนินการตามที่ให้คำมั่นไว้โดยเร็ว
แต่เจ้าหน้าที่คณะบริหารยังก้ำกึ่ง ระหว่างมองในแง่บวกกับสงสัยว่าจีนจะทำตามสัญญาหรือไม่ เนื่องจากไม่มีข้อตกลงเป็นลายลักษณ์อักษรใดๆ ซ้ำมีรายละเอียดมากมายที่ต้องต่อรองกันต่อ ถึงกระนั้น คุดโลว์ก็บอกว่า เจ้าหน้าที่สหรัฐฯ จะติดตามความคืบหน้าของจีนอย่างใกล้ชิด
ชุ่ย เทียนข่าย เอกอัครราชทูตจีนประจำวอชิงตัน ให้สัมภาษณ์ว่า คณะเจรจาจะมีเวลาไม่ถึง 90 วันในการบรรลุสัญญาเนื่องจากมีวันหยุดมากมายในช่วง 3 เดือนข้างหน้า
ขณะเดียวกัน เจ้าหน้าที่อเมริกันเผยว่า ทรัมป์แต่งตั้งไลต์ไฮเซอร์ ซึ่งเป็นหนึ่งในผู้ที่วิจารณ์จีนรุนแรง ให้รับผิดชอบการเจรจารอบใหม่ บ่งชี้ว่าจุดยืนของวอชิงตันต่อปักกิ่งจะแข็งกร้าวขึ้นมากกว่าช่วงที่มนูชินคุมทีมเจรจา
อย่างไรก็ตาม นักเศรษฐศาสตร์มากมายตั้งข้อสงสัยว่า เป้าหมายสวยหรูของทำเนียบขาวจะเป็นจริงได้มากน้อยเพียงใดในเวลาเพียงแค่ 3 เดือน
อเล็ก ฟิลลิปส์ และนักเศรษฐศาสตร์คนอื่นๆ ของ โกลด์แมน แซคส์ ตั้งข้อสังเกตว่า การประชุมระหว่างทรัมป์-สีมีความคืบหน้าที่เป็นรูปธรรมอย่างจำกัด
นักเศรษฐศาสตร์ส่วนใหญ่ตั้งข้อสังเกตว่า สองประเทศยังมีความเห็นแตกแยกกันชัดเจนในประเด็นสำคัญ ซึ่งรวมถึงการที่จีนอุดหนุนอุตสาหกรรมเชิงยุทธศาสตร์ นอกเหนือไปจากการบังคับถ่ายโอนเทคโนโลยี และการขโมยทรัพย์สินทางปัญญา
บิลล์ อดัมส์ นักเศรษฐศาสตร์อาวุโสของพีเอ็นซี เห็นด้วยว่าเวลา 90 วันน้อยมากสำหรับการแก้ไขปัญหาเรื้อรังเหล่านี้
ชุ่ย ฟาน จากมหาวิทยาลัยธุรกิจและเศรษฐศาสตร์ระหว่างประเทศในปักกิ่ง ขานรับว่า เป็นไปไม่ได้ที่จีนจะยอมยกเลิกนโยบายอุตสาหกรรม หรือแผนพัฒนาอุตสาหกรรมและเทคโนโลยีที่สำคัญของตนเอง
ถึงกระนั้น นักวิเคราะห์หลายคนโล่งใจที่ทรัมป์และสียอมสงบศึกดวลภาษีศุลกากรกันชั่วคราว เพราะไม่เช่นนั้นวอชิงตันจะขึ้นภาษีสินค้านำเข้าจีนล็อตใหม่มูลค่า 267,000 ล้านดอลลาร์ อันจะทำให้ราคาสินค้าอุปโภคบริโภคในอเมริกาเอง ซึ่งรวมถึงสมาร์ทโฟน เสื้อผ้า และของเล่น มีราคาแพงขึ้น
นอกจากนี้ยังเป็นที่น่าสังเกตว่า สื่อของรัฐบาลจีนอธิบายข้อตกลงระหว่างสีกับทรัมป์ต่างจากมุมมองของคณะบริหารสหรัฐฯ อย่างมาก รวมทั้งยังไม่กล่าวถึงการเปลี่ยนแปลงมาตรการภาษีรถยนต์นำเข้าและเส้นตายการเจรจา 90 วันแต่อย่างใด
เมแกน กรีน หัวหน้านักเศรษฐศาสตร์ของแมนูไลฟ์ ตีความว่า ท่าทีดังกล่าวอาจสะท้อนกลยุทธ์การสื่อสารของจีน หรือฟ้องว่าปักกิ่งไม่ได้มุ่งมั่นกับข้อตกลงมากนัก
ทางด้านเกษตรกรอเมริกันดูมีความหวังแบบกล้าๆ กลัวๆ เช่น สก็อตต์ โกสโลว์ ผู้ปลูกข้าวโพดและถั่วเหลืองในนอร์ธดาโกตา ที่บอกว่า จีนสามารถเปลี่ยนใจได้ตลอดเวลาเนื่องจากเป็นสัญญาปากเปล่าไม่มีข้อตกลงเป็นลายลักษณ์อักษรค้ำประกัน
ขณะที่โจนาธาน โกลด์ ผู้บริหารของสหพันธ์ค้าปลีกแห่งชาติของอเมริกา ตั้งข้อสังเกตว่า ผู้ค้าปลีกส่วนใหญ่สั่งซื้อสินค้าสำหรับไตรมาสแรกปีหน้าแล้ว ดังนั้น มาตรการระงับการขึ้นภาษี 90 วันจึงไม่มีผลใดๆ และหลายบริษัทยังเปลี่ยนไปสั่งซื้อจากประเทศอื่นแทนจีนเพื่อเลี่ยงภาษีที่จะขึ้นเป็น 25% ดังนั้น คำถามสำคัญคือ หลังจาก 90 วัน สถานการณ์จะเป็นอย่างไรต่อไป