เอเจนซีส์ - รัสเซียใช้สิทธิ์ยับยั้งความพยายามของสหประชาชาติที่จะต่ออายุกลไกการสืบสวนร่วม (Joint Investigative Mechanism - JIM) ซึ่งมุ่งตรวจสอบการใช้อาวุธเคมีในซีเรีย นับเป็นการใช้สิทธิ์ “วีโต” ครั้งที่ 10 ของมอสโกในประเด็นนี้ ขณะที่ญี่ปุ่นพยายามแก้สถานการณ์ด้วยการขอให้ขยายเวลาสืบสวนต่อไปอีกอย่างน้อย 30 วัน
เอกอัครราชทูตญี่ปุ่นประจำยูเอ็นได้เสนอให้คณะมนตรีความมั่นคงยูเอ็นพิจารณาขยายเวลา JIM ไปอีก 30 วันเมื่อวานนี้ (16 พ.ย.) ระหว่างที่สหรัฐฯ และรัสเซียหาทางประนีประนอมเกี่ยวกับอนาคตของคณะทำงานดังกล่าว
ก่อนหน้านั้น รัสเซียได้ใช้สิทธิ์วีโตร่างญัตติของสหรัฐฯ ซึ่งขอต่ออายุ JIM ไปอีก 1 ปี ส่งผลให้ข้อเสนอซึ่งสมาชิก 11 ประเทศให้การสนับสนุนต้องตกไปโดยปริยาย ขณะที่ร่างญัตติของรัสเซียเองได้คะแนนโหวตจากแค่ 4 ประเทศ
JIM เป็นกลไกการสืบสวนร่วมระหว่างยูเอ็นและองค์การเพื่อการห้ามใช้อาวุธเคมี (OPCW) ที่ก่อตั้งขึ้นโดยสหรัฐฯ และรัสเซียเมื่อปี 2015 โดยมุ่งตรวจสอบให้ได้ว่าฝ่ายใดนำอาวุธเคมีออกมาใช้สังหารประชาชนในซีเรีย
อย่างไรก็ตาม รัสเซียได้คัดค้านรายงานชิ้นล่าสุดของ JIM ซึ่งกล่าวหากองทัพอากาศซีเรียว่าใช้ “ก๊าซพิษซาริน” โจมตีหมู่บ้านข่านชัยคุน (Khan Sheikhun) ซึ่งเป็นเขตอิทธิพลของกบฏ จนทำให้มีผู้เสียชีวิตจำนวนมาก
เหตุโจมตีเมื่อวันที่ 4 เม.ย. เรียกเสียงประณามรุนแรงจากนานาชาติ ขณะที่สื่อทั่วโลกพร้อมใจกันตีแผ่ภาพเด็กๆ ซีเรียที่ถูกพิษจนล้มตายเป็นใบไม้ร่วง เหตุการณ์นี้ยังทำให้สหรัฐฯ ตัดสินใจยิงขีปนาวุธถล่มฐานทัพอากาศแห่งหนึ่งของซีเรียในอีกไม่กี่วันต่อมา
รัฐบาลดามัสกัสซึ่งมีรัสเซียหนุนหลังยืนยันเสียงแข็งว่าฝ่ายตนไม่เคยใช้อาวุธเคมี
นิกกี เฮลีย์ เอกอัครราชทูตสหรัฐฯ ประจำยูเอ็น ประณามการใช้สิทธ์วีโตของรัสเซียว่า “สร้างความเสียหายร้ายแรง”
“รัสเซียทำลายกลไกสืบสวนร่วมที่สมาชิกคณะมนตรีส่วนใหญ่ให้การสนับสนุนอย่างท่วมท้น... การปิดกั้นไม่ให้เราระบุตัวผู้ก่อเหตุก็เท่ากับขัดขวางไม่ให้เราป้องกันการโจมตีที่จะเกิดขึ้นในอนาคต”
ข้อเสนอจากญี่ปุ่นทำให้หลายฝ่ายเริ่มมีความหวังว่า JIM จะสามารถดำเนินภารกิจต่อไปได้ โดยร่างญัตตินี้เรียกร้องให้ต่อเวลาการทำงานของ JIM ไปอีก 30 วัน และให้เลขาธิการสหประชาชาติ อันโตนิโอ กูเตอร์เรส ชี้แจงโครงสร้างและแนวทางการปฏิบัติงานของ JIM ให้คณะมนตรีความมั่นคงยูเอ็นพิจารณาภายใน 20 วัน
นักการทูตคาดว่า คณะมนตรีความมั่นคงยูเอ็นจะโหวตร่างญัตติของญี่ปุ่นภายในวันนี้ (17)
ร่างญัตติของคณะมนตรีความมั่นคงยูเอ็นจะมีผลบังคับก็ต่อเมื่อได้คะแนนโหวตอย่างน้อย 9 จาก 15 รัฐสมาชิก ทว่าสมาชิกถาวร 5 ประเทศ ซึ่งได้แก่ สหรัฐฯ รัสเซีย อังกฤษ จีน และฝรั่งเศส มีสิทธิ์พิเศษที่จะ “วีโต” ให้ญัตตินั้นๆ ตกไปได้
วาสซิลีย์ เนเบนเซีย ทูตรัสเซียประจำยูเอ็น อ้างว่าผลสืบสวนของ JIM กรณีหมู่บ้านข่านชัยคุน “มีข้อบกพร่องระดับพื้นฐาน” มากมาย และหากสนับสนุนร่างญัตติของสหรัฐฯ ก็เท่ากับส่งเสริมให้กระบวนการสืบสวนที่ผิดพลาดดำเนินต่อไปอีก