คอลัมน์นอกหน้าต่าง: ยังใช่ว่าจะ‘ปิดเกม’ได้ง่ายดาย หลัง‘สเปน’ประกาศยึดอำนาจปกครองตนเองของ ‘กาตาลุญญา’

รัฐบาลพรรคอนุรักษนิยมของนายกรัฐมนตรีมาเรียโน ราฮอย แห่งสเปน กำลังมุ่งหวังที่จะทำลายความมุ่งมาดปรารถนาแยกตัวเป็นเอกราชของพวกแบ่งแยกดินแดนชาวกาตาลุญญา โดยการปลดรัฐบาลท้องถิ่น และยุบรัฐสภาของแคว้นที่มั่งคั่งร่ำรวยแห่งนี้ แล้วจัดการเลือกตั้งใหม่ขึ้นมาโดยเร็ววัน

อย่างไรก็ตาม มันอาจจะกลับกลายเป็นการเปิดประตูเข้าสู่ความยุ่งเหยิงเลวร้ายนานา และแผนการนี้จะถูกพิสูจน์ว่าเป็นความผิดพลาดร้ายแรงของราฮอย

สเปนเวลานี้ยังคงอยู่ใน “สถานการณ์ที่มีความเสี่ยงสูงยิ่ง” นี่เป็นความเห็นของ ริการ์โด เดอ เกรอล นักวิจารณ์ของหนังสือพิมพ์ เอล ปาอิซ ในฉบับเมื่อวันเสาร์ (28 ต.ค.) ที่ผ่านมา

ในท่ามกลางความไม่แน่นอนที่กำลังเกาะกุมสเปนอยู่เวลานี้ สิ่งที่ชัวร์มากๆ ประการหนึ่งก็คือ ถึงแม้รัฐบาลกลางเข้าทำการแทรกแซงเช่นนี้แล้ว แต่ก็ยังมองไม่เห็นหนทางที่จะยุติความแตกร้าวและความตึงเครียดระหว่างมาดริดกับบาร์เซโลนา หลังจากที่รัฐสภาแคว้นกาตาลุญญาได้ท้าทายดูหมิ่นรัฐธรรมนูญของประเทศ และโหวตรับรองให้ประกาศเอกราชแต่เพียงลำพังฝ่ายเดียวเมื่อวันศุกร์ (27) ที่ผ่านมา ช่วงเวลาอีกร่วม 2 เดือนก่อนจะถึงวันที่ 21 ธันวาคม ซึ่งเป็นกำหนดจัดการเลือกตั้งของแคว้นนี้กันใหม่ แน่นอนทีเดียวว่าจะต้องเต็มไปด้วยความยุ่งยาก

ราฮอยนั้นมีกฎหมายอยู่ข้างเขา ทว่าพวกผู้นำกาตาลุญญาที่เรียกร้องเอกราชก็มีความคิดจิตใจของผู้คนจำนวนมากในแคว้นนี้ ซึ่งตั้งอยู่ทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือของสเปน

การประท้วงหลายต่อหลายครั้งของขบวนการเรียกร้องเอกราชสามารถระดมเอาผู้คนจำนวนหลายแสนออกมาสู่ท้องถนนในบาร์เซโลนา โดยที่การแสดงอารมณ์ความรู้สึกต้องการแยกตัวเช่นนี้มักเรียกผู้คนจำนวนมหึมาเข้าร่วมได้บ่อยๆ กระนั้น การจัดเดินขบวนเพื่อแสดงความต้องการที่จะเป็นส่วนหนึ่งของสเปนต่อไป ก็ระดมฝูงชนขนาดใหญ่ในบาร์เซโลนาได้เช่นเดียวกัน

ราฮอย นักการเมืองอาชีพร่างสูงท่าทางขึงขัง ไว้เคราที่กำลังหงอกขาวและสวมแว่นตา ยังได้รับความสนับสนุนจากพรรคนักสังคมนิยม ที่เป็นพรรคฝ่ายค้านหลักของประเทศ, พรรคซิวดาดาโนส ซึ่งโปรธุรกิจ และเป็นผู้นำฝ่ายค้านอยู่ในรัฐสภากาตาลุญญา รวมทั้งพวกผู้นำชาติอื่นๆ ในสหภาพยุโรป (อียู) ในการทำศึกต่อต้านความทะเยอทะยานของกาตาลุญญาที่จะสร้างประเทศใหม่ขึ้นมาและมีบาร์เซโลนาเป็นเมืองหลวง

ผลการหยั่งเสียงหลายๆ ครั้งที่ผ่านมาบ่งชี้ว่า แคว้นที่มีประชากรราว 7.5 ล้านคน แต่เป็นผู้สร้างจีดีพีถึงราว 1 ใน 5 ของทั่วประเทศสเปนแห่งนี้ มีความเห็นที่แตกแยกกันในเรื่องเอกราชโดยที่ทั้งสองข้างต่างมีเสียงที่เรียกได้ว่าก้ำกึ่งกัน อย่างไรก็ดี พวกนักเคลื่อนไหวต่อสู้เพื่อเอกราชมักเป็นฝ่ายที่ส่งเสียงได้ดังกว่าและมีพลังความกระตือรือร้นมากกว่าในการผลักดันการเรียกร้องของพวกตน

การ์เลส ปุยจ์เดมองต์ ประธานาธิบดีกาตาลุญญา ผู้ถูกปลดออกจากตำแหน่ง เป็นเสมือนตัวแสดงที่เหมาะเหม็งเหลือเกินในการขับเน้นผลักดันราฮอย นักหนังสือพิมพ์เก่าและนักกีตาร์ขาร็อกสมัครเล่นผู้นี้คือมือปฏิบัติการผู้มากเล่ห์ในการต่อสู้กับรัฐบาลกลาง โดยคอยสร้างความปวดเศียรเวียนเกล้าเล่นเกมเอาเถิดเจ้าล่อกับราฮอยไม่หยุดหย่อน เป็นที่คาดหมายได้ว่ายุทธศาสตร์เช่นนี้ของปุยจ์เดมองต์และสหายยังจะดำเนินต่อไปอีก

ทั้งนี้ พวกพรรคการเมืองแนวทางเรียกร้องเอกราชของแคว้น อาจใช้วิธีบอยคอตต์ไม่เข้าร่วมการเลือกตั้งเดือนธันวาคม ในความพยายามที่จะปฏิเสธไม่ยอมรับความชอบธรรมทางการเมืองของการโหวตครั้งใหม่นี้ ขณะเดียวกันผลเลือกตั้งคราวนี้อาจจะออกมาในลักษณะที่สร้างความเพลี่ยงพล้ำให้ราฮอย ด้วยการที่รัฐสภาแคว้นชุดใหม่กลับเป็นพวกเรียกร้องเอกราชอย่างเหนียวแน่นขึ้นกว่าเก่า

ในอีกด้านหนึ่ง พวกพนักงานของรัฐบาลแคว้นอาจเลือกใช้วิธีการต่อต้านด้วยการไม่เคารพเชื่อฟังหรือไม่ให้ความร่วมมือกับรัฐบาลกลาง ซึ่งจะเข้ามาเป็นผู้บริหารกาตาลุญญาโดยตรง นอกจากนั้นพวกผู้เดินขบวนอาจจะพยายามเข้าคัดค้านต่อต้านไม่ให้กำลังตำรวจสามารถขับไล่เจ้าหน้าที่รัฐบาลกาตาลุญญาที่ถูกปลดให้ออกไปจากที่ทำงานของพวกเขา

อารมณ์ความรู้สึกแบบประชานิยม กำลังขับดันชาวกาตาลุญญาที่หนุนหลังการแยกตัว จนอาจจะเกิดความปั่นป่วนกระทั่งควบคุมสถานการณ์กันไม่อยู่ได้อย่างรวดเร็วยิ่ง เกรอล นักวิจารณ์ของเอล ปาอิซ เขียนเตือนเอาไว้ด้วยว่า ปุยจ์เดมองต์ได้ปลุกระดมทำให้ผู้สนับสนุนเขาเกิดความโกรธเกรี้ยว พร้อมกับชี้ว่า “คุณไม่สามารถจับเอาปีศาจร้ายที่กำลังสวาปามอย่างมูมมามและวิ่งไปไหนต่อไหนอย่างอิสระมาขังกรงได้หรอก”

แน่นอนทีเดียวว่ากาตาลุญญาจะต้องสร้างความเจ็บปวดยากลำบากให้แก่ราฮอยอย่างน้อยก็ระยะเวลาหนึ่ง ถนนสายที่ผ่าออกจากทางตันได้ดูจะเต็มไปด้วยอันตราย เขาจะต้องชั่งน้ำหนักของข้อดีต่างๆ ในการเข้าเผชิญหน้ากับกาตาลุญญา เมื่อเปรียบเทียบกับข้อเสียทั้งหลายของการสร้างฮีโร่ซึ่งจะวาดภาพตัวพวกเขาเป็นนักรบเพื่อเสรีภาพ ผู้ปรารถนาที่จะหลุดพ้นออกจากแอกของมาดริด

ทุกๆ ขณะซึ่งสถานการณ์เคลื่อนที่พัฒนาไป สิ่งหนึ่งที่ถูกจับตามองด้วยความหวาดหวั่นก็คือการเกิดความรุนแรงตามท้องถนนขึ้นมา ถึงแม้จวบจนกระทั่งถึงเวลานี้ ขบวนการแบ่งแยกดินแดนยังคงสามารถอวดโอ่ได้ว่าปฏิกริยาการตอบโต้ของพวกเขาทั้งหมดยังคงอยู่ในลักษณะสันติ

ลงท้ายแล้ว เมื่อสามารถผ่านพ้นวิกฤตการณ์รัฐธรรมนูญครั้งเลวร้ายที่สุดในรอบหลายทศวรรษคราวนี้ของสเปนได้แล้ว ชาวกาตาลุญญานั่นแหละอาจจะอยู่ในสภาพซึ่งเลวร้ายลงกว่าเมื่อก่อน

เวลานี้พวกนักลงทุนจำนวนมากขึ้นเรื่อยๆ ต่างวิตกกังวลต่อความไม่แน่นอนทางการเมืองและความไม่สงบในสังคมที่จะปะทุตัวขึ้นมา ดังนั้นนับถึงตอนท้ายของสัปดาห์ที่แล้ว จึงมีธุรกิจราว 1,700 แห่ง ในจำนวนนี้มีทั้งพวกธนาคารและบริษัทขนาดใหญ่ ได้พากันโยกย้ายสำนักงานใหญ่อย่างเป็นทางการของพวกเขาออกจากกาตาลุญญา เพื่อให้แน่ใจว่าพวกเขาจะยังคงสามารถดำเนินกิจการภายใต้กฎหมายต่างๆ ของสหภาพยุโรปได้ต่อไป หากแคว้นนี้แยกตัวออกไปเป็นเอกราชจริงๆ

ผู้ออกเสียงชาวกาตาลุญญาอาจจะต้องขบคิดพิจารณาถึงเงินทองในกระเป๋าของพวกเขา ในเวลาไปใช้สิทธิเลือกตั้งซึ่งกำหนดจัดขึ้นในวันที่ 21 ธันวาคม หรือ 4 วันก่อนถึงวันเทศกาลคริสต์มาส

(เก็บความจากเรื่อง AP ANALYSIS: Catalonia endgame keeps Spain on tenterhooks ของ Barry Hatton ผู้สื่อข่าวเอพีซึ่งทำข่าวเกี่ยวกับสเปนและโปรตุเกสมาเป็นเวลา 20 ปี)